Page 205 - ARM_19-1946_02

(Տ ԱՌԱՋ

ՊՈՒՏ ՝Մ ԾԻԾԱՂ, ՄԱՏԻՍ 2 8Ի Ապա տեղատարափ ծափերու, մէջ բեմ ելաւ
«3 ա ււա ջ» ի խմբագիրը՝
Շ աւար շ Ա իսաքեան :

ԱմեԱւս) Ա Հ ա ; ո ց ՏՕՆԱԿԱՏԱՐՈՒԹԻՒՆԸ « Բանաստեղծ Աւ * իսաՀակեան , որուն
ՄԱՐԱԷՅԼԻ ՄԷԶ
ծննդեան 70ամեակր տօնուեցաւ "Լ^Ր^Բ" 1 ^ՐԲ

Գա շնա կց ա կան էր եւ յեղափոխական երգեր կր

գրէր «Ղ*րօշակ»ի մէջ, Հ.Հայ Գուսան» ստորագրու­

«է՞ թէ «չ»–– (Բ • եւ վերջին մաս) թեամբ երգ մր ունի -— մօտաւորապէս կը յիշեմ ,
Այս էր Հարցումը,
տարիներ առաջ, ամէն Հա– «Գնա , ծիծառ , թող ինձ մենակ» , ^ԼԷՐՔԸ

յ ո լ , երթ Ա Հ Ք ^ ՚ Ր – Ր նր Աետէինք Հեռուն , Արա ~ Ընկեր Հ. Ա ամոլէ լ յետոյ խօսեցաւ Հայերէն սրտիս Հողի տակ ։ ք՛ա յց երբ տեսնես թ շնամ ո լ

ր ւււտ ո վ Հ ո վան աւո բո ւած Հայաստանի մ ա յրաքա - ճառ մը* դէմ Հա յ ժողովուրդ սարի պէս , Զէնքբ ձեռ­

"աք Եքեւանի վյրայ X Հոն գրօշ պարղած ե) • Հան­ Այսօր ^ Ազատութեան ոստան Ֆրանսա յի ա– քին Հպարտ կանդնած , Հայեք , լեռնեք , իրար

րապետութիւնը մեր բոլորիս կառավարուէին ւնն է զատ երկինքին տակ կը տօնենք «Ա ա յիս 2Տ»ր , Հա­ պէս , Ա՜Հ , այն օրը արի ծրւա * * *» ։ Հ * 3 * Գաշ–

թէ ոչ : յոց անկախութ՜եան ՚ՀՏրդ տարեդարձը։ Հայու - նակցութիւնն է ա յգ ծիծեռնա կր որ աՀա կոլգա յ

Այն օրերուն , քօ *• Հայաստանի Փարիզ գըտ — իժ եան առողջ տարրը Հ ոգիով կապուած է ա յս ծւալու, Հայկական բազուկին փառքը երգելու ,

նու ո զ ներկայացուցիչը ըսած էր թէ՝ «Մենք ամե~ պատմ ական թուականին որ անջնջելի տառեր ով խոնարՀելով Աայիս 23ի զոՀերուն առջեւ։ Արդա­

նայն Հայոց կառավարութիւն չենք» . . . Շիտա՛կ էրդրոշմուած է Ժամանակակից Հայոց պատմութեան րեւ , ամբողջ ժողովուրդ մ ըն էր որ ,Հզէնքք ձեռքին

ըսեր թէ սխալ , ա յ դ միայն ինք գիտէր ։ մ էջ X Ա եծ պատ ի ւ կ՚ընեն մեր Հ ա կա ռա կո բ զ ներք Հպարտ կանգնածդ , կռուեցաւ Ա ա յիս 22 26 ,

Աենք, վարի արտի սորեն՝ տարագիրներս , ի— Հ* 3* Ղ՝ * վերագրելով Աայիս 28/» պատիւը։ Հ* 3* կռուեցաւ սուրով ե*– եդունդներօվ, անՀնաբին

բար անցանք , ցաւեցանք , վշտացանք այս խորթա– Գ* այդ պատիլը ամբողջովին կր վերադարձնէ Հայ տառապանքներու մէջ։ Եթէ ուրիշներ, փոքր մար–
ճայն յա յտա րաք ութեան Համար*, հուզեցինք եւ
Հա — ժողովուրդին , որովՀետեւ առանց դաւանանքի զիկ , պատիւ կը սեպեն անտեսել այս Հըաշքը , ու­

ւա ա ա լ , որ Երեւանի կառավարութիւներ ներսի Հա— դասակարգի խտրութեան, Հայութեան բոլոր զա­ րանա լ թավալած արիւնն ու արցունքը, ո՜ղջ ենք
յոց միա յն կր պատկանի ; անցաւ Ա էն ի ունին
ւակներ ր իրենց մասնակցութեան բաժինն մենք, միշտ ներկա՜յ, ուր որ կաթիլ մբ Հայկ* ա–
Այն օրէն ասգին , բաւական ջուր
այգ անկախութեան պայքարին մէջx րիւն Հոսած է , յանուն ազատութեան : Ո՛*վ է որ

կամուրջներ ուն տակէն , եւ բազմ աթիլ օգանաւեբ \375ին։ Կիլիկեան բերդերուն մէջ Հայկական պիտի Համ արձակէր նսեմ ացնե լ պատմ ական դէպ–

թ՜ռան էյֆէլ/1 աշտարակին վրա յէն ւ ան կա խ ո ւթ ի ւնր կորսնցնելու թուականէն սկսեաք քր, • 12.000 Հայ քաջեր ճակատ ճակտի , 35՝—40

Եւ ա՛յսօր ,քան ի մբ տարիներու սպասումէ ետ— Հա յեր ր չեն գա գրած Հետապնդելէ իրենց ազատու­ Հազարնոց կանոնաւոր բանակի մը դէմ,՜ առանց

քբ , մեր Հաւատքբ իրականացաւ՛. Հո՛ն, Երեւանի թեան վե բս տ ա ց ո ւմ ր X Ա եր վերջին թագաւորը , դաւանանքի , դա սա կար դի կամ տարիքի խտքոլ -

մէջ բազմած պետական կազմ ր իր թեւերբ տարա — Լեւոն Ե* Լուսինետն եւրոպական արքունիքներու թեան : Ո°վ է որ պիտի կրնար ժխտել թէ այգ Օ ր –

ծած է թէ Ե րեւանասէ բնեբուն , թէ ե ր ե ւա մ ասէր - մօտ դիմումներ կատարեց , նոր խտ չա կրո ւթեամ բ Հասական ճ ա կա ւո ա մ արտին շնորՀ իւ մ եր ոտքին

ներ ուն վրայ ան իւ ա ի ր ; մը վերականգնելու Համար Հա յոց կոր ուսեալ թա­ տակ ունեցանք ափ մր Հող, կորիզ մ՛ը, որուն

Հոս Փարիզի մէջ, մեր մօտր ունինք, Ամենայն գաւս բութիւնը% իր ջանքերը ի ղուը անցան եւ ան Վրա յ կանգնած ա յսօր ա ր դար ո ւթ ի ւն կը պաՀ ան–

ՀայՈց կաո ավարա |>եան պաշտօնական երիտա - մեռաւ 1393 Նոյեմբեր 29ին Փարիզի մէջ, Հայրե– ջենք աշխարՀէն ...
թա­
սարդ ներկայացուցի չը : նիքի ազատութեան գաղափար ը փոխանցելով լ\ ա ո ր խեդդո ւեցաւ խանդավառ ծափերու մէջ։
արժանա­
Ե բ ելան ի այս երեւակին երեւում ր , բեմերու փառական Հա յ ժ ո ղո վո ւբ ղ ին X վերջին խօսողն էր րն կեր վար ական կ ուս ակ -

Վրայ կամ Հ աւաքո յթնեբու մէջ ծափերով ու Հայ­ «//* ա յիս 28»/՛ կերտում ին մէջ իրենց ցութեան փոխ - քարտուղար եւ 1*ք–ՏթՕՄ $՜եո1^է

րեն ա բա գւէ ոգեւո բութ իւն ով մր կբ գիմ աւո բուի ; ւոր տեղն ունին Հա յ * Եկեղեցին եւ Հա յ դպրոցք , խմբադիրր, մեք բարեկամը, քաղաքացի0^.^0ւՀ^ս.\\ որ

Ինք կր ներկա յացնէ Հայ պետ ա կանո ւթի ւն բ ա լ ս ո բոն ց մ է առա ջին ր պաՀեց իբ ան կախ ո ւթ ի ւնն ու ըսաւ թէ ընկերվարոլթիլնր կը փափաքի որ ճըն–

օտար ափեբուն վբայ X ինքնուրոյնութիւնր , իոկ երկրորդը նոր սերուն­ շո ւած ժողովուրդները վերագտնեն իրենց աղա -

Ան ողջունաբերն է Վ^եՀ ա փառ Արարատ Հայ - դին սորվի ցուց ել սիր ցուց Հայ գրականութիւնն տոլթիւնը ։ Հայ ժողովուրդն ալ, իբրեւ տառա —

րի կին կողմէ իր տարագիր զաւակներուն ։ Անիր - ու Ա շակո յ թ ր : Ա եր ն ա խ ա Հ ա յբերը յորգւոց որդի պած եւ Հալածական , պէայշ է որ դտնէ իր աղա -

տիր բոլորին ։ Արա բատ Հայրիկբ իւոբթ զաւակ Հայրենիքի ազատութեան գաղափար ր փոխանցէ - տութիւնը։ Յետոյ ղովելով մեր ժողովուրդին աշ­

շ ուն ի Հ Ան որ Հ ա լաստ րապէս ս ի ր ե էի են թէ աջ եւ ց ին Հ այ ր են ա ս ի ր ա կան սրտառուչ երդերու միջո– խատասիրութիւներ ,յարատեւոլթիւնր եւ ընդունա­

թէ ձախ ծունկին վրայ նստող զաւակներ ր, ել թէ ցաւ :«//*այիս 2,$»ի առթիւ չենք կրնար երախաագի– կս ւթիւններր , յո յս յա յտնեց թէ ա ր գա բ ո ւթի ւնր

անոք մ օ,ր ուքբ բա բեմ տօրէն սանտ րող կամ չարա– ա ո ւթեամբ չյիշել մեր Հա յրենասէ բ գո րծիչնեբը , պիտի գործադրուի եւ Հայ ժողուիուքդր իր Հայրե­
տօնը։
ճիճի կերպով պե խ ե բ բ քաշքշսղ ազաքր ; ւա ն ա ս տ եոծնեոն ռաՀվխրանեբը , Յակոր նիքին մէջ պիտի տօնէ իր ազատութեան
վարդապետ ,
Արարատ Հայրիկբ ունի մէկ երդ, «Եմ սի­ Զուղայեցի , ի սրա յէ լ Օրի , Աինաս Հայկական պարերը սկսան ըեմի ւիքայ , «Հա -

րելի զաւակունքս կր թափւալին օտար աշխարհ»; — 3 ովսէփ էմ ին , Հ^աՀամիբեանց , Յովսէփ կաթ* Ար՜ յաստան» պարով , մ ասնակցութեամբ օրիո բգներ

«Ես ո՜ւր փնւոոեմ, որո՛ւ դիմեմ, կր ծ աո այ են ա յ ­ ղոլթեանց - Երկայնաբազուկ , Ներսէս կաթ * Աշ^՛ Ջոբպաճեանի եւ Ա է րէն կիւլեան ի , երկուքն ալ շատ

լոց խոնարհ»։— «Եկա՜յք որդեակք ի մ սեր մօրն ա ա ր ա կե ց ի , /// . Աբովեան , Ա * Նալբանտեան , Գա– յաջող ։ Եղան նաեւ խմբական պարեր եւ զուգերգ­

այցելութեան • • •» : մառ Քաթիպա, Րաֆֆի , Ա* Պէշփկթաշլեան , ներ , Օր՛ Թէքնէեանի , Իվ՛ Գասպարեանի ել Յա–

ՎեՀավւառ Աբաբատր՝ բազմած մեծ ս րաՀ թն՝ Խ բ իմեան Հայրիկ , Հայր ՛Լ * Ալի շան , մեր Աղդ , ր ութիւնեանի եւայլն կողմէ :

Արարատեան դաշտին մէջ, կբ Հսկէ ել կբ Հ ո վա ֊ ԱաՀմանադրութեան Հիմնաղիրներր , Գ * Օտեան , Ոեմին ճակատք խոշոր պաստառի վբայ կ՝եբե~

նա ւո բ է Ա այր Հա յաստան ր ։ ի ր ար ելա շող ճեբմ ակ Պալեան, %* (իուսինեան, Տոքթ* Աե բվի չէն ՚ , լային Աբամի, Նազարբէկեանի եւ Աիլիկեանի մե­
ծադիր նկաբնեբր, շրջապատուած Հայկական եռա­
գագաթը մխրճած ամպե բու մէջ, Արամազգեան որոնցմէ իւրաքանչիւրը քար մր դրած է ան կա -

նայուածքով կբ շանթաՀաբէ անոր թշնամիները եւ խութ կան շէնքին վրայ։ Ե՛ Ի ^ Ո Է Ո Լ Է Ո Հյիչ&Լ մեր գոյնով։ Ոեմին երկու կողմերը պարզուած էր
X
կր փնտռէ իր զաւակներ ր ; յեղափոխական կո ւս ա կց ո ւթ ի ւններ ր , Արմ են ական , ֆրանսական եռադոյնը

Ուրեմն , 10 * Հայաստանի ներկայացուցիչբ ա– Հնչակեան ել դ՛աշնակցական , մեր մեծ Հերոսնե– Հանդէսի պաշտօնական մասը վերջացալ կէս

նոր դեսպանն է միեւնոյն ատեն։ Եկած է փնտռե– ԲՐ որ ոնց ան ո ւննե բ ր բո լո բ ին ծանօթ են ։ Ե բա խ– գիշերին, նախադաՀին շն ո րՀ ա կա լո ւթեան խօսքե–

չու անոր «սիրելի զաւակունքը» , որ <ձկք թափա - տադիաութեամբ պէտք է յիշել մեր Հերոսական րով X • ԱյնուՀետեւ մինչեւ առտուան ժամբ 6 յ ժո­

ռին օտար աշխաբՀ» : Ջէյթունբ ,խրոխտ ՚Լարաբաղը , որոնք \Տբդ գաբէն ղովուրդը առանձին սեղաններու շուրջ բոլոբուած

Ուսաի կր Հարցնենք երեւակին* սկսեալ աղա աո ւթեան կոչնակը Հ նչեցուցին, մեր զուարճացաւ , եբդեց ու պարեց ։1Ա Ո ր ոված գառնուկ

Արարատ Հայր ի կին զաւակները փնտռեչո^ւ ժամ ան ա կա կի ց Հեբոս ամ արա ե բ ր Վ^ասպուրա ֊ մ բ աճուրդի դրուելով , բաժնուեցաւ Հ իւրերուն ։

եկար թէ • • . ջոկելու : «Եկայք» ըսեք ո՞՛ւ եկար կան, Շ * ԳարաՀիսաբ , Եղես իա , Աուսա լեռ, Այն– ՀՀ ատ խո բ էր տ պա ւո ր ո ւթ ի ւն ը եւ յաջորդ օրը

թէ «սպասեցէք» կարդա լու; Ամենայն Հայո^ց Հա– թապ, Աաբաշ^ Հաճըն, մեր մէկուկէս միլիոն* նա– ամէն մէկը դրուագ մը կբ պատմէր երեկոյթէն,

մար թէ ... Հատակներ ր , վերջապէս 1918 Ա այիսեան կռիւնե - միեւնոյն ատեն ձաղկելով խառնակիչնեբու սար -

ՀՀ Ե*– ա յս՝ Հասկնալու Համար թէ՝ րուն ինկած մեր Հ ազաբ աւո ր մարտիկներն ու Հե - քած դա ւե բր ։ Այցելուներ եկած էին ոչ միայն չքր՝~

Մեր փն առա օ , մեր սպասած , մեր կաբօտցած բոսները։ Ա այիս 28Հ^ ^Լ(Լ պարտինք այս բոլորին X ջականեբէն , լեցուն կառքերով , այլեւ Լիոնէն ,

Հայաստանեայց աշխտրՀին կռո* ւն1լն է թէ ոչ ; ԱԱ1Ր1։Լ 11 է\ մեր ցեռին թաղումն էր, Աայիս ՝Աէնէն, Մոնփէլիէէն եւ-ն.–.

2.8բ անոր յարութիւնը Հրաշափառ ու պայծառա - * Ա իսաքեան յաջոքգ օրն ալ խօսեցաւ Սէն
Լուի մէջ, Եօթնեղբա յբեանի ազաբ ակր :
է՞ թէ " չ •• փայլ։ Ապրիլ \ \ ո վ Թուրքբ 1լուզէբ բնաջնջել Հա -

ՊԵՏՈՒՇ յոլթիւնը , Ա այիս 2Տ,ին Հայ մարտական բազուկը ԹՂԹԱԿԻՑ
ՄԸ
յարգանք պարտագրեց թ՛ուրքին ,. որ ճանչցալ մեր ՊԱՐԿԵՇՏ ՎԿԱՅՈՒԹԻՒՆ

բունդի վաստակ, խիտ բայց արտայայտ ի չ պատ - ազատ ու անկախ ապրելու իրաւունքբ X Մ ԱՐՍ ԷՅ Լ Մենք ա լ ներկայ էինք Մայիո

կե բացման մր մէջ , գանել այգ արդիւնքին մէջ իր «Աայիս 28»/ք շնոբՀիւ շաՀեցանք Աեվռի դաշ­ 28 քւ տօնակատարութեան Յունիս \ 5/՛ շաբաթ

Ժողովուրդին տիրական ձգտումներ ր, ապրում բ , նագիրը։ 1920 Օգոստոս 1 Օին , մեր կառավաբու - ՂՒԼ^՚ՈԼ1 ^\քս Հազարաւոր ամէն դասակարգէ , կու­

կե բ պա բ ան ե լ ա յ դ արդիւնքին մ եծ բան ո ւո րնե բ ո ւն իժեան պատուիրակը, Ա* ԱՀարոնեան կողք կողքի սակցական թէ չ^էգոք ժողովուրդը, որուն նմանը

դիմագծութիւնը ո լ իր գրողներուն րնդմէջէն մեր նստալ մեծ Ղ՚աշնակիցնեբուն Հետ ել ստորադրեց շատ քիչ անգամ տեսնուած էր Աարսիլիոյ մէջ,

Ժողովուրդին շն ո ր Հն ե ր ո ւն դում արը : Այգ գործը միջազդային այգ կարեւոր վաւերաթուղթը , որ ջախջախի չ ապտակ մբ եղաւ անոնց որ էլ ուղէին

նորութիւն մ ըն է ոչ միայն իր տեսակին մէջ ,այլեւ այսօր մեր Հողային պաՀանջներուն ^Է՚^Ա կազ՜ աղգո ւթեան ն ո ւի ր ո լած եւ ազդութեան արիւնով

իր գործադրում ի ն բացաբձակութեամբը : Մեր մէ–. 1 9 2 0 ^ ի վեր, Հ. 3 • Գ– առանձին կր պա - շաՀ ուած Հանդէսին արգելք Հ ան դի սան ալ , առանց

դրականութիւն ը այդ ծաւալով վէպ , թերեւս ազ­ Հ տնջ է ր Հա յաստան ի սաՀմ աններ ու ընղա բձակու - գիտնալու թէ ինչ կբ նշանակէ Ա այիս 2Տր X Հյսւա

գային պատմութիւն Հազիւ թէ կը Հանդուրժէ : մր X Աշխարհ ա ս ա ս ա ն պատերագմ ը բազմաթիւ չա­ պիտի ուդէինք որ այդպիսի «պէխապէբ»նեբր լսէ­

Օշական , Ափիւռքի գրող, մոռցած է այս ծանր րիքներու կարգին , Հայութեան Համար բերաւ բա­ ին բսձն ա խօ ս ո ւթ ի ւնն ե բ ը , որոնց մէջ մ ենք չտե -

անպատեՀոլթիւնր ու իր սպառած ուժերը յատկա­ րիք մր, այն իմաստով որ այսօր խորՀ * կառավա­ սանք ոք եւ է Հակառակութիւն մեր ոիրելի հ) • Հա–

ցուցած ա յս կատարեալ ար կածա խնդրութեան : րութիւն ր ինքզինքը կր նկատէ Ամ ենա յն Հայոց ւ ա ււ ա սւ նին դէմ : - Քանի մը Ս . ՛Ւ– Հնչակեանւներ

Հ ամասրոակ ով Օշական գրականութեան Հանդա– կառավարութիւն ել Ամենայն Հայոց կաթոզիկո -

մանաւո ր պատմ ի չ մ ր երեւան կուգա յ : ոէն սկսեալ մ ին չեւ սփիւռքի յետին անկիւն ը ապ­

Աւելորդ չէ յայտարարել որ դատում , Համա - րող Հայ գաղթականր կր սլաՀանջէ քՒբքաՀայաս - ՍՏԱՑԱՆ*

դրում, ոգեկոչում , վերլուծում իբ մօտ գործա - տանի չորս նաՀ անդներուն կցում ր ներկայ Հա յաս–

գրուած են առաջնակարգ գ ր ա գ է տ ի մ ր մ իջոցնե - տանին : ԱշխարՀի մեծերէն ողորմութիւն չէ որ ԲԺԻՇԿԻՆ ԳԻՐ-ՐԷՆ ՓՐՑՈՒԱԾ ԷՋԵՐ ԵՒ

րով։ Ւբ " ՛֊* ր աաք , գունագեղ, արի ու խորունկ ,^ կ ուզենք , այլ^ անցեալ եւ նեքկայ պատերազմին ք-ԵՐԹՈՒԱԾՆԵՐ– Ռոսրէն ԱեԼակի (Ռ • Ջիլի^կիք–

իր մշակած ՍԻ*֊թռՐՔ ^Ք բարձրացնեն անպայման մեր թափած արեան եւ բրած զոՀոզոլթեանց ար - ՝/,ան) : Հրատ* Հայ Գրագէտներու Բարեկամներ» է

արուեստի X դար վարձքր, խոստացուած Աեվռի դաշնադրով ; Մաաենաչար 15, Փարիզ 1946։ Հասոէ՝ Լւեւ՚աՈՏ

(՝ԲԱԴ.ՀԱՆ՝Բ) Պիաի շարունակեն ք պաՀ ան ջե լ Հա յաստանի սլա ա– 88ւտտաաո, 46 ո՛ստ Բահտւ։, Բտատ :

մ ական Հոդերր ,մ ինչեւ որ ա բ դա բ՛ո ւթ ի ւն բ գործա– ԱԿՕՍ, պարբերագիրք։ Ձեռնարկ Հայ,^եմա -

դրուի։ Հ. 0, գ. իբրեւ Հայ ժողովուրդի Հարա­ րանի Շր^– Միութեան։ Ժ9՝ • գիրք, 1946, ճոխ բո­

ՊՈ ԼԱ ԷՆ Հասած լուրերու Համ աձա յն , ՏԼաւէն զատ աըտայայտիչը ինչպէս 56 տարիներէ ի վեր, վանդակութեամբ, 160 մենագիր է ^ ։ Գ՛ին 12 չի -

Պիպէռեան, որ ամիսներ առաջ կարգ մը խիստ ա յսոլՀ եաել եւս պիտի կանդն ի Հա յ ՝ ժողովուրդի լին : Հասոէ . Գառնիկ Բանեան , Շօ116§6 ճա16Ո16Ո,

քննադատ ութ իւննե բ գ ր ա ծ էր թումբք մ ամ ուլին կողքին , մինչեւ քհբքաՀայ Գաաի լուծումր» ; 127 ՝Տ^շ1ւ յ^հօս 0յ6ոււ1, Տշյդօսէհ (Լւհտո) :

դէմ, «Ն՛՛ր Լ՚"–Ր»ի մէէ* բունտին մէջ օրերով ծե­ Ընկեր Ղ> . վՀէնտէրեան յուղուած շեշտերով ար­

ծելէ եւ անօթի ձդելի վերջ, աքսորած են։ Պ ի ս լ է ռ– տասանեց 1Լա բուժան ի «Եդեդնեա յ գրՀով երգեցի 710Ի1Տ էշաէօւ–ա16տ /\աւ6Ո16ՈՈ6տ. բշ^ Բ. ^օւՄՅՇսաւ, Բծ­
ոտ 1946 :
(ւան 23 տարեկան է։ փառքեր» ոտանաւոբր , իոկ ընկեր Ա * Ղ՝ ա ւիթ ե ան ՝

ԱՀարոնեանի «Յարգանք քեւթրլ :

Fonds A.R.A.M