Page 106 - ARM_19-1946_02
P. 106
8 ԱՌԱՋ
Ա ԱՀԱՐՈՆԵԱՆԻ ՄԱՍԻՆ քով, մարմինը զօրացնելու Համար, բարկ արեւին Պայիտ խբիպի էւաւեա
տակ, լճի Լուրերուն մէԼ, աւագներուն վրայ խա–
ԳաԼ՚"~ > ցատկռտելու , կանանչազարդ բլուրնե ր բ
Մարսէ յլի մէԼ, որոշեցի ԱՀարոնեանի այ֊ մագլցելու, վազվզելու ոսկի Հէքեաթը կար։ Ո*– - \,երկայ իրանեան տագնապը հետեւանքն Է հին
ցելել* Բարեկամ ի մր Հետ տեսակցութիւն մը ու սան ո գները շե՛շտ ո լա ծ ցանկութեամբ կր Հեաե -= ազդեցութեան պայքարի մը փլաւներու եւ Անգ -
նեցա յ այս մասին։ ինձ տրուած՝ տեղեկութեանց * ֊ է ի ն սերտելու այգ Հէքեաթը։ Անոնք, իբրեւ յաղ լիացիներու միչեւ , պայքար որ աոմամապէս կար–
առԼեւ, որոշումս գործադրելու վարանեցայ։ Ե*– թական ու արի եղբայրներ , իրենց Հանդէպ ցոյց զտդրուած էր 1907^ ռուսեւրրիտանական եւ 1921/–
վերաղարձիս , մտածումները ղիս մղեցին Հաճոյքի տրուած Համ ակբան քները վա րձատ բե լու Հ ամ ար , ոուսեւիրանեան դաշինքներով։ Բայց \944,ին վեր
ու ցաւի վեր յիշումներու ; \$լ ունեցա յ տեսակ մ ը կբ սիրէին յաճախ իրենց մէԼ ունենալ թովեցի սկսելով, շաբաթներով շար ունա կո ւե լէ վերչ ,
իսորունկ մղձ աւան Լ՝ գտնելու Համար խոնարՀումի փոքրիկնեբը , անոնց խօսիլ իրենց մտաւոր կարո - յանկարծ բոլորովին տարբեր երեւոյթ մը ստա ֊
ագնիւ Հպարտութիւնը ; զո ւթ են էն , բա ց ա տ բ ե լ իրենց կատարած նուա - ցաւ։ Տնտեսական բույլն կռիւ մ ըն է որ կը մղուի,
Մարդ չէը սպասեր եւ մարգ կրնար գուշակե յ ճումներոլ կոՐովը : տիրելու համար Իրանի եւ Միլին Արեւելքի քա -
թէէ ամրողԼ կէս գարէ աւելի իր Հոգեկան կարո Օր մը , այդ ընթացաւաըտ ուսանողները որո րիւղի հանքերուն :
ղութենէն անխնայ զոՀող, իր նեբսի կրակէն շա - շեցին Հաբզաց լեբան կա տա ր ր բարձրանալ :Ա- խորհրդային Ազըրպէյճանէն մինչեւ Աէռլաա–
բունակ սպառող, իր աէքերոլ յոյսէն ան դա գ ար նոնց պիտի րն կե բ ան ա յ ին (թովեց ի քանի մ ը երի - կան Արտրիտն շեղ ժապաւէնի մը պէս կ՝ եր կար թե
նոլիրոքլ այգ Ա եծ Հայրենասէբին սքանչելի լե - տ ա ս ա բ գնե ր իբրեւ առաԼնորգ , եւ գիւզի եբիտա Հ– քարիւղի երեք կարեւոր գօտիներ ;
գոլն, օր մը, | 9 3 4 փետրուար ) \ ին , բանախօսու սարդ քաՀանան իբրեւ կրօնական պիտի գովաբա - Հիւսիսը, խորհրդային իշխանութեան տակ,
թեան րնթացքին ՀՀայոց աշխաբՀի»*** իբ նա խա– նէբ լեռներու սրբութիւնը, Հոն, կատարին վրայ Բագոլի նաւթային զանգուածը, նուազումի նշան֊
գա ս ո ւթ ի ւն ը չլրացուցած պիտի ղաղբի Հնչելէ : մ ուսուցանելիք պատարագով : ներ ցոյց կուտայ, թէեւ հոն է որ կը ճարուի տա
ԱՀա լոր կաթուած մը պիտ ի ռ գետն է բ մ տածումի Հաբզաց լեռր սրբազան էր , ել, Հնուց ի վեր, կաւին /Ււսիոյ քարիւղին մեծագոյն մասը , 10 մի
այնքան բարձր ու գեղեցիկ կարողութիւն մը : \քւ ամէն տաբի իր տօնական օրն ունէր : լ/ան թոն, 21 միլիոնի ւիրայ, բայց հաւանաբար ի–
տարիներով զայն չարչարել գամանօրէն Լսեցի Ծովքի մ եծ լեբան բարձունքր մ ագլցե– րանեան Ատբպատականի կից հողերն ալ կը պա -
Անշուշտ անմաՀ չէ Ա՛ Ահ* անեան ։ «Հին լու այս որոշումր։ Լսեցի ու վազեցի քաՀանային , րունակեն քար ի ւղ , մ անաւանղ Կասպից ծովու ա՛
Հելլէններու, -
քով, անմահութեան աւազանին մէչ\ վազեցի Հօրս : Տէր Հայրր , ցանկութիւնս գիմա փերը : Ատոյգ տուեալներ չկան դեռ, րա յց երկ -
մկրտուած Աքիլլէսն անգամ , իր կրունկին վրայ ւոբելոլ սիրուն մպիտ մր ցոյց տուաւ, իսկ Րարէ բաբաններ կը կարծեն թէ քարիւղի ընդարձակ սա
ճակատագրական բի՛ծ մը կր կրէր է "Ր էր առ^եւ Հայրս նախ մեբմեց , առարկելով թէ զ եռ շատ ւան մր կր գտնուի Կասպից ծովու հարաւային ա՛
րաց կր պահէր մահու ճամրան» : ինծի կը թուէր , վաքը եմ ել անկարոզ այդքան բարձր լեռ մը մա՜՜ րեւմտեան , հարաւային , եւ հարաւային արեւել -
ռակայն, թէ հայ ժողովուրդի այս հսկայ մտաւո զլցելու , յետոյ , իր գաւկին աշխուժութիւնը քա– եան ավւերուն վրայ, նոյնիսկ ծովուն տակ :
րական ր այսպէս շշմեցուցիչ ցտւի պիտի Լալեբոգ Հօր մ ր խանգազատանքով ըսաւ ՚ Կեդրոնը , քաջածանօթ են իրանելիրաքեաս
չզարնուէր մէկէն։ Ես միշտ խորհած եմ թէ դէմ - Բա յց եթէ ճամբան յողնիս , յառաԼանա լո ւ խաւերը , որոնք տենդագին կը շահ ագո բծուին :•
քեբ կան որոնց կեանքր բո լո բովին տարբեր է սո անկարոզ դառնա ս , ոչ ոք պիտի օղն է քեզի ու իմ Հա1ածոյի երեք գլխաւոր կեդրոններ կան , իրաքի
կան ո - որզիս կոչուելու պատիւէն պիտի զրկք,էվ՚ս ։ մէչ Մասալ - ՜Բէրքի՚քէ չր1անբ որ կը շահադոր֊
վորական մարգոց կեանքէն՛ , թէ գէմքեր Կա իսա րգա կան աշխաբՀի խ ի ղա խ ո ւթ ի ւնն ե ր բ
րոնց մաՀր Հեշտ չէ բմ բռն ե լ ;Ան ոնք ,վե ր Լին վայր ծաի է>րտք Փ Է թ ֊ բ օ լ Է ո ւ մ Քըմփէ|ւ1|ւի կողմէ, կիսո
կեանին իսկ ըսելիքներ ունին , իբրեւ շաբունակու– եբելյսկայոզ մանուկր չրմբռներ իրական աշխաբՀի վին անգլիական դրամագլուխով , եւ մնացահր ս է ֊
իժիւն ը իրենց յանձն ու. ած մ եծ ու գեղեցիկ առա - յոգնութեան աՀաւորութիւնր : մերիկեան եւ ֆրանսական դրամագլուխով, երկ -
քելո ւթեան : Ա եր մեկնումի օրուան յաԼո բդող իրւիկունր , րորգ՝ իրանի չր^անը, իրաքի մօտ՝ էՕանԷքին ,
Եւ միշտ խորՀած եմ, ու Հիմա, Աարսէյլի մենք Հանգիստ առինք լեռներու մ ԷԼ, մեծ լեբան I, ս։ֆ իմի։ ա՚1ւ Լ եւ ՚ևաֆթ - ի Շահ , ուր անգլեւի րան
բարեկամիս տուած տ<եղե կո ւթիւննե բ ո ւն առԼեւ, ծունկերուն վրայ Հոսող աղբիլրին առԼեւ։ Բնու– եան ընկե բութեան նաւթահորերը իրենց քարիւղը
կա բծես կր Հա ր կա գրուիմ ան ղր ա ղա ռն այ մինչեւ թիւնը մեր մարմինները օծելու եւ մեր յոգնու - կր ղրկեն ՚Բիրմանշահի զտարանները (իրան) ել Ա–
տղայութեանս օրերու դիւթական գաղտնիքնե - թիւնները վւայվւայելու օրՀնութիւնն ունի։ Զով °ղ լկվանտի զտարանները (իրաքի մէչ\։ Երրորդ հա՛
բուն : մ ր ան դագա ր կբ շո յէ մեր գէմ քե ր ը ել մեր քիմ րաւա՛յին Իրանր ուր կարեւոր շահագործում կայ
Հայրենի Հէքեաթներու մէկ պաստառին վրայ քերուն կը ցանէ վա յ ր ի իս ոտ եր ու եւ ծ աղի կներու Ապատանի հիւսիսային կոզմի զտարանով միտ -
գեղեցկօրէն ծաղկած իմ ղ ի ւ զ ը ունէր աղքատ անուշ Հոտերը։ Երկինքր ԼինԼ է, աս աղե րր աւելի սին, Մէոճիտ - իւ/ Աուլէյման, Հաֆթքէլ, Աղա
բայց սիրուն՝ , անկանոն բայց ներշնչող դպրոց մը։ իսիտ ու պա յծառ : Եթերին ց ո լքե րը մ ութ ու դո ր շ Ձ)արիէլ, Կազ Աարան։ \945ի՚ն իրան եւ իրաք ար
Այգ ԳաՐ"$Ը, °Ր մր րնգունեց քաղաքացի այցելու Դ-Ո I նե րու երակներ կր սփռեն եւ կր փայլփլացնեն տադրած են 21.700.000 թոն քարիւղ, որուն 17 մթզ
մը։ թուիս ու բարձրաՀ ասակ , ծան բա իսոՀ ու ի - Հոս ու Հոն , Համաձայն Հոգին ու ա պ ա ո. ա ժ ի ն գո - լիոնբ ի բանիւ բամ թև ը :
մ աստուն կրօնաւորի պատկառանքն ունեցող այ — յացո լցած վիճակներուն եւ ւսնհնց Հետ ունեցած^՝ Հարաւը, Ա կուտական Արաբիան , յարակից
ցելուն խօսեցաւ Խ ա ր բե րգ գաւառի գրագէտ իրենց յարաբերական աղերսին։ մասերով՝ ՝Բ°վէյթ եւ Պալնէիս , ունին նաւթի խա
թլկատինցիի մասին : Ես Հազիւ տասն - տասներ Ըն թ բ ի քէն վ երԼ , ո ւս ան ո զն ե րր , մ աբզանքի ւեր, որոնցմէ ոմանք կբ շահագործուին բանուկ
կու տ ա բ ե կան , չեմ յիշեր որքան մամանակ ծալա փոքրիկ 1"ագեր բրին։ Անոնց մէկր քիչ Հեռու ցրց– կերսլաի ամերիկեան րնկե բ ււ ւթ ի լեներ ււ լ կողմէ,
պատիկ նստած՝ ունկնդրեցի : Կր Հասկնային գա - ուած քար ամա յո ի մր կոզքին կռթնելով սկսաւ րնւլամէնբ երեք միլիոն թոն ա ր տադբո ւ իմ ե ամ ր :
սա խօսին բոլոր ըսածները ։ Անշուշտ ոչ, բայց ին * - ե ր գ կ * ք*այց էլ - Հազա գաւ աււին եւ Հի՚ճաղի բարձր հ ա–
սոթիթճեերր շատ մեծ յոյսեր կր ներշնչեն :
ոբ կը Հասկնայի, իր ձա յն ի ելեւէջներուն Հետ է Տոսրահիսար լերաԹ Լրծքին •
տեսակ մը ցանկալի եռանգ էր , որ յաԼողապէս կբ Ուրիշ մբ անոր յաԼոբգեց Սեւ խաՆա՚Ոը , որուն Միքշին Արեւելքի քարիւղի հարստութիւնը ու
ձգտէր վախել զգացումներս , վեր Հանել զիս ան - վերԼւ՚ււոբութեան Տէր Պօզոս քաՀանան րսաւ* րեմն ահագին է, ներքին պահեստները կը հասնին
ճա բակ մ ան ո լկի վիճակէն՝ , ղարձնել տ ա ր բե ր տբ– Այս Հրաշալի երգը, եբգէ աւելի ցաւի ու 2 միլիառ 737 միլիոն թոնի , որուն \ 100 միլիոնը
զա յ մը, մ տածում ի եւ ոգեւո բութեան առա Լին ցասումի մռնչիւն մրն է, Հզօր մռնչիւն մը ազա - Իրանի մէչ, 770 ՛է իդիոնը Իրաքի , իսկ 450 միլիոնը
բաժակն ըմսչոզ տզա յ , տզայ մը որ այլեւս կա բոզ ա ո լթեն է ղ րկ ուած ել Հ ա լած անքն եր ո լ են թա կա լ Ա կուտական Արարիոյ մէչ, 25 միլիոն թոնի տա -
է կախարգական աշվսարՀնեբ երեւակայել , եւ , դարձած Հայ մողովոլրգի յուղումին։ րեկան արտադրութեամբ աո անց հաշուելու Խ •
Հա բա զատ աշխարՀ ի լո յս ին տանող ճամ բան եր ո– Ծովեցի երիտասարղ մր . Աղրբէչանը ինչ որ կրնայ իր վրայ հրաւիրել
րոնել ւ Ուրեմն առիւծ մրն է Ա* ԱՀաբոնեանը։ մեծ պետութեանց ախորժակը ; Ըսինք որ իրանի ,
՝Բաղաքացի մարդուն կատարած դասախօսու Ուսանող մը Հաստատեց . Իրաքի եւ Արարիոյ այս հարստռլթիլնր բաժնուա՛ծ
թեան՛ աղգե ց Ո ւթեան տակ՝ շատ չանցած , իրիկուն Մ տ ա ւո ը ա կան առիւծ մ ր , որ ազատութեան , ք, այսօր Անգլիացիներու ել Ամերիկացիներս լ մի ֊
մր լսեցի թէ *ԼաՂ(Լ մեր գ1"՜ոլ\ պիտի Գա I յ ա ղ թ ան ա կի գե ղե ց կ ո ւթ ե ան կարօտ , ցաւի արտա Րւ, 60 առ հարիլրր անգլիական եւ 4 0 առ հարիւ–
թլկատինցին ; 0 ա Լոր գող գիշերին Հանգիստ քուն սովոր մռնչիւններով կբ սորվեցնէ իր կորիւննե - բր ամերիկեան : Առա^նները կը տիրապետէն մ,ի–
չունեցայ : Առտուն կանուխ աճապարեցի անկո - բուն բզկտել զիրենք Հ ա լած ո զ թշնամիներք : չին Արեւելքի կեդրոնին, իսկ միլսներր հ ա ր ա լին
զինէս ելլել , խո յս տուի տունէն , խո յս տուի եկե֊ ՚ Ա* ԱՀարոնեանի մտաւոր կարո ւլ ո ւթ ե ա ն ր եւ ել նոյնիսկ Եգի՛պտոսի ;
զեցիէնւ Հեռացայ գիւղէն, ու քա զա քի ճամ բուն մ եծ ո ւթ եան ր մ աս ին վ կա յ ո ւթի ւնն ե ր ր ՀետղՀետէ Այս պայմաններուն տակ դիւրին է ղուչակել
Միլի՛"
վրայ, անօթի, ի զուր մամերով սպասեցի, ի զուր ընդարձակուեցան , լեոներու մէԼ, մեծ լեբան Հո– թէ Խ • Մ իութիւնը պիաի հետաքրքրոլէբ
պատ -
նայեցայ իմ գիլզր արձակուրդի ել ուխտի գացող ս ա նիին տակ։ Աեր Հանգիստի վալբը լսարանական Արեւելքով, եւ այս՝ հետեւեալ հիմնական
անծանօթ մարղոց դէմքեբուն , Հասակներուն : կր սրաՀի մբ սրբութեան Հանգամանքն ստացաւ : ձառներով . յ
խորՀէի թէ բնաւ չտեսած Թլկատինցիս երր քո վէս Տէր Պօզոս քաՀ ան ան նախագաՀեց , ուս ան ո գնե ր բ Նախ, որովհետեւ իր քարիւղի կէսէն աւելին
:
անցնի , զայն պիտի ճանչնամ ինքնաբերաբար , գասախօսնե ր դարձան ԿԼ Հայթայթուի Ա . Աղրպէյճանի նալթահորերէն։
Ղ՚իտէի թէ գ ան ոչ միայն մտքով այլեւ Հասակով (Մնացեալը յաջռրդււվ) ԿԻԻՐԵ՚Լ ԽՐԱ8ԵԱՆ Բագուի պահեստները կարեւոր են տակաւին, թէ
կազմով , իր ամբոգԼ երեւոյթով անմաՀներոլ յա եւ որոշ չափով նուազած։ Եթէ արտ՛ագրութիւնն
տուկ կե ր սլա ր ան ք ո ւն ի , եւ ես անոր ա ր տ ա կա բ գ ԿԱՊՈՅՏ ԽԱԶԻ ՀԱՆԳԷՍԸ ալ նուաղեցաւ պատերազմի ընթացքին , պատճառն
երեւոյթի Հրապոյրին առԼեւ, պարզ մերձեցումով ՎԱԼԱՆ Ս ՚ կապոյտ Խ ա չի մասնաճիւղբ այն էր որ շատ ս ա Հ մա ՛հ ա փա կ ո լեց ա լ պատրաստ
^Ը. էա իղձերու եւ բազձանքնե բու ծարաւս յա եռանդուն դո րծո լնէ ութիւն մ բ ցոյց կուտայ։ Ապ - մթերքի կազմութիւնը եւ անկարելի դարձաւ փո -
գեցնող օբՀնութիւն մը պիտի ստանամ ։ կը խոր - բիլ 21 ին , Սալ տէ Ֆէթի մէԼ կազմակերպած Հ ան– խադրութիւնը Պաթումի ել Հօլկայի ճամրով , քա
Հէի թէ 1 Թլկատինցին գիտելու, զննելու, մինչեւ գէսր մեծ յաԼողութեամ բ պսակուեցաւ, ոչ մի նի որ Աել –Ծովը Գերմանիոյ հսկողութեան տակ
Հոգիներու խորը ճանչնալոլ կարո գ աչքեր ւ*լնի , ՛այն Հայերու այլեւ օտաբնեբու գնաՀատանքին էր , եւ նոյնիսկ Վոլկայի մէկ մասը , Աթալինկրա.
աւՔԵՐ զոլարթ , աչքեր Հրավառ , որոնցմէ ծիրանի արժանանալով։ Այս առթիւ « Լ շ 0ԶԱթհւՈ6 Բ^րթր տի պաշարման ատեն : Անշուշտ Բագոլ պիտի կոր
իսորՀուրգ մը պիտ ի ճառագա յթէ վրաս , պիտի կը գրէ — սնցնէ իր կարեւորութիւնը որոշ չափով , խորհր
գեղեցկանամ , պիտի մեծնամ , պիտի զօրանամ մէ Շաբաթ իրիկուն, Աալ տէ Ֆէթի մէԼ, Կա - դային ընդհանուր արտադրութեան տեսակէտէն ,
կէն, գիւզ դարձիս , բոլոր զիս տեսնողներու զար պոյտ Խ ա չր , այս գործունեայ բարեգործական եթէ կատարելագործուին նաւթային արտագրոլ -
մանքը պիտի գրաւեմ ել արտա յա յտե լու Համար կազմ ա կե ր պո ւթ ի ւն բ որ Հա յ կա կան գա զո ւթ ին մ ԷԼ թիւնները է-մպայի՝ Կասպից ծովոլ հիսիսային
ձակ Հպարտութեամբ պիտի յայտարարեմ • իր փրկաբար ղե ր ր կը կատարէ , տուաւ երեկո յթ կողմը ձազստանի՝ կովկասի հիւսիսը, ե լ է ձ,
— Ես Թլկաաինցիքւ տ ե ս ա յ ալքէնքէդ աււաջ : մը։ ԲացիՀպիւֆէ՚&էն որ բոլորէն գնաՀատուեցաւ, բորդ Բագուի , բնդմէչ Ուրալի ել միչի% Վոլկայի :
Թլկատինցին եկա՞ւ, անցա՞ւ իմ մօտէ ԱՀ Ջեմ մնացեալբ զուտ ազգային էր^ ժողովուրդը, ա բ– Բայց այս վայրերուն մէչ քարիլզբ . գտնոլի
գիտեր։ Բայց գիտեմ որ ես մտախաբ չեզայ, ո– ուեստագէտնե բ բ եւ յա յա ագիբը : ՀյնորՀ իւ Տ իկին երկրին շատ խորերը, ել ամերիկեան մասնաւոր
բովՀետել ե ր ե լա կա յած ի ս պէս մ է կը չտեսա յ եւ Օտէթ Ա իքա յէ լե անի , որ սաՀ ո ւն կերպով երկու մէքենաներոլ կր կարօտին, թափանցելու համար
անոր գալու մասին ոչ ոք ինծի բան մր խօսեցաւ % լեզուներն ալ կբ խօսի, եւ գեղեցիկ ճառ մը խօսե մի՛նչեւ քարիւղի զանգուածները , զետեղուած ժայ
Ութ - տասր օր ,ծ էր։ Ուխ տսււո, ւնե րր ցաւ, ֆրանսացի ունկնդիրը կրցաւ գնաՀատել կա ռային ընդունարաններու մէչ, 3000^5, 4000 մեթբ
վերադարձեր էին : Ար ձա կուրդի եկողներ ր սա պոյտ Խ ա չի իսկապէս բարեգործական նպատակ - խորութեամբ։ Միւս կողմէն յայտնի է որ Խ– Մի
կա յն , գիւղիս առԼեւ , լճեզրի ծա ռա ս տանն ե րու ներր։ Վիէնէն Հ* Կ* Տէբմոյեան իր կարգին Հայե ութեան մէչ կբ պակսին քարիւղի ճարտարագէտ
մէԼ աեղ առած՝ կր շարունակէին իրենց կեանքի րէն խօսեցաւ իր Հայրենակիցներուն է Տայաագրին ներ եւ գեռ վերչերս ան փորձեց ամերիկեան ճար
Հաճելի վա /ելքները : Անոնց մէԼ էին ֆարբերգի մԷԼն էր Հոլրիներու պատկեր մր ղէ՜՚-թէէ ել սքան տարագէտներ հրապուրել։ Այս խաւերուն շահա -
գ ոլէճներէն եւ վարժարաններէն ընթացաւաըտ չելի երանգաւորումով, ինչպէս նաեւ <Հ.ՎերԼին*հա– ղործոլմը ուրեմն պիտի ուշանա,, ել ո ե երկար
-֊ ». ժ 7 դեռ
մաս մը ուսանողներ , որոնց աշխուժութիւնր կար տաստան Հ»» թ ատ ե բ գութ ի ւնը Ալիքս ատ բովի չէն
ատեն իաղուն է որ պիտի մնայ քարիւղի գլխաւոր
ծես կը կայծկլտար եւ ոգեւորութիւնը բեղուն գա որ ռուսերէնէ թարգմանուած էր Հայերէնի եւ ո -
հայթայթիչը։ Այս պատճառով, անհրաժեշտ կր
ղափարներու Համակ ցոլք էր՛ րու գերակատարներ ր բոլորն ալ Վիէնի Հայ գա
նկատուի կազմել Բագուի ալվել որոշ երկրամաս
Ծ՚ովքը բնութեան եւ պատմութեան Հբասլու– ղութ էն էին։ Վալանսի անոնց Հայրենակիցները
մանո՛ւկներո՛ւն մր , իբրեւ թումբ, ի պաշտպանութիւն անոր նաւ ~
կախարդանքն ո՛ւնէի։ \$՝ովեցֆ ղնա՚Հաաանքհվ կլՀ ծափս/Հարէին իէսղլէ»— թ •
թահանքերհւֆ, որովհետեւ ԱՎՀԷթներՀ չեն մոռ»
Fonds A.R.A.M
Ա ԱՀԱՐՈՆԵԱՆԻ ՄԱՍԻՆ քով, մարմինը զօրացնելու Համար, բարկ արեւին Պայիտ խբիպի էւաւեա
տակ, լճի Լուրերուն մէԼ, աւագներուն վրայ խա–
ԳաԼ՚"~ > ցատկռտելու , կանանչազարդ բլուրնե ր բ
Մարսէ յլի մէԼ, որոշեցի ԱՀարոնեանի այ֊ մագլցելու, վազվզելու ոսկի Հէքեաթը կար։ Ո*– - \,երկայ իրանեան տագնապը հետեւանքն Է հին
ցելել* Բարեկամ ի մր Հետ տեսակցութիւն մը ու սան ո գները շե՛շտ ո լա ծ ցանկութեամբ կր Հեաե -= ազդեցութեան պայքարի մը փլաւներու եւ Անգ -
նեցա յ այս մասին։ ինձ տրուած՝ տեղեկութեանց * ֊ է ի ն սերտելու այգ Հէքեաթը։ Անոնք, իբրեւ յաղ լիացիներու միչեւ , պայքար որ աոմամապէս կար–
առԼեւ, որոշումս գործադրելու վարանեցայ։ Ե*– թական ու արի եղբայրներ , իրենց Հանդէպ ցոյց զտդրուած էր 1907^ ռուսեւրրիտանական եւ 1921/–
վերաղարձիս , մտածումները ղիս մղեցին Հաճոյքի տրուած Համ ակբան քները վա րձատ բե լու Հ ամ ար , ոուսեւիրանեան դաշինքներով։ Բայց \944,ին վեր
ու ցաւի վեր յիշումներու ; \$լ ունեցա յ տեսակ մ ը կբ սիրէին յաճախ իրենց մէԼ ունենալ թովեցի սկսելով, շաբաթներով շար ունա կո ւե լէ վերչ ,
իսորունկ մղձ աւան Լ՝ գտնելու Համար խոնարՀումի փոքրիկնեբը , անոնց խօսիլ իրենց մտաւոր կարո - յանկարծ բոլորովին տարբեր երեւոյթ մը ստա ֊
ագնիւ Հպարտութիւնը ; զո ւթ են էն , բա ց ա տ բ ե լ իրենց կատարած նուա - ցաւ։ Տնտեսական բույլն կռիւ մ ըն է որ կը մղուի,
Մարդ չէը սպասեր եւ մարգ կրնար գուշակե յ ճումներոլ կոՐովը : տիրելու համար Իրանի եւ Միլին Արեւելքի քա -
թէէ ամրողԼ կէս գարէ աւելի իր Հոգեկան կարո Օր մը , այդ ընթացաւաըտ ուսանողները որո րիւղի հանքերուն :
ղութենէն անխնայ զոՀող, իր նեբսի կրակէն շա - շեցին Հաբզաց լեբան կա տա ր ր բարձրանալ :Ա- խորհրդային Ազըրպէյճանէն մինչեւ Աէռլաա–
բունակ սպառող, իր աէքերոլ յոյսէն ան դա գ ար նոնց պիտի րն կե բ ան ա յ ին (թովեց ի քանի մ ը երի - կան Արտրիտն շեղ ժապաւէնի մը պէս կ՝ եր կար թե
նոլիրոքլ այգ Ա եծ Հայրենասէբին սքանչելի լե - տ ա ս ա բ գնե ր իբրեւ առաԼնորգ , եւ գիւզի եբիտա Հ– քարիւղի երեք կարեւոր գօտիներ ;
գոլն, օր մը, | 9 3 4 փետրուար ) \ ին , բանախօսու սարդ քաՀանան իբրեւ կրօնական պիտի գովաբա - Հիւսիսը, խորհրդային իշխանութեան տակ,
թեան րնթացքին ՀՀայոց աշխաբՀի»*** իբ նա խա– նէբ լեռներու սրբութիւնը, Հոն, կատարին վրայ Բագոլի նաւթային զանգուածը, նուազումի նշան֊
գա ս ո ւթ ի ւն ը չլրացուցած պիտի ղաղբի Հնչելէ : մ ուսուցանելիք պատարագով : ներ ցոյց կուտայ, թէեւ հոն է որ կը ճարուի տա
ԱՀա լոր կաթուած մը պիտ ի ռ գետն է բ մ տածումի Հաբզաց լեռր սրբազան էր , ել, Հնուց ի վեր, կաւին /Ււսիոյ քարիւղին մեծագոյն մասը , 10 մի
այնքան բարձր ու գեղեցիկ կարողութիւն մը : \քւ ամէն տաբի իր տօնական օրն ունէր : լ/ան թոն, 21 միլիոնի ւիրայ, բայց հաւանաբար ի–
տարիներով զայն չարչարել գամանօրէն Լսեցի Ծովքի մ եծ լեբան բարձունքր մ ագլցե– րանեան Ատբպատականի կից հողերն ալ կը պա -
Անշուշտ անմաՀ չէ Ա՛ Ահ* անեան ։ «Հին լու այս որոշումր։ Լսեցի ու վազեցի քաՀանային , րունակեն քար ի ւղ , մ անաւանղ Կասպից ծովու ա՛
Հելլէններու, -
քով, անմահութեան աւազանին մէչ\ վազեցի Հօրս : Տէր Հայրր , ցանկութիւնս գիմա փերը : Ատոյգ տուեալներ չկան դեռ, րա յց երկ -
մկրտուած Աքիլլէսն անգամ , իր կրունկին վրայ ւոբելոլ սիրուն մպիտ մր ցոյց տուաւ, իսկ Րարէ բաբաններ կը կարծեն թէ քարիւղի ընդարձակ սա
ճակատագրական բի՛ծ մը կր կրէր է "Ր էր առ^եւ Հայրս նախ մեբմեց , առարկելով թէ զ եռ շատ ւան մր կր գտնուի Կասպից ծովու հարաւային ա՛
րաց կր պահէր մահու ճամրան» : ինծի կը թուէր , վաքը եմ ել անկարոզ այդքան բարձր լեռ մը մա՜՜ րեւմտեան , հարաւային , եւ հարաւային արեւել -
ռակայն, թէ հայ ժողովուրդի այս հսկայ մտաւո զլցելու , յետոյ , իր գաւկին աշխուժութիւնը քա– եան ավւերուն վրայ, նոյնիսկ ծովուն տակ :
րական ր այսպէս շշմեցուցիչ ցտւի պիտի Լալեբոգ Հօր մ ր խանգազատանքով ըսաւ ՚ Կեդրոնը , քաջածանօթ են իրանելիրաքեաս
չզարնուէր մէկէն։ Ես միշտ խորհած եմ թէ դէմ - Բա յց եթէ ճամբան յողնիս , յառաԼանա լո ւ խաւերը , որոնք տենդագին կը շահ ագո բծուին :•
քեբ կան որոնց կեանքր բո լո բովին տարբեր է սո անկարոզ դառնա ս , ոչ ոք պիտի օղն է քեզի ու իմ Հա1ածոյի երեք գլխաւոր կեդրոններ կան , իրաքի
կան ո - որզիս կոչուելու պատիւէն պիտի զրկք,էվ՚ս ։ մէչ Մասալ - ՜Բէրքի՚քէ չր1անբ որ կը շահադոր֊
վորական մարգոց կեանքէն՛ , թէ գէմքեր Կա իսա րգա կան աշխաբՀի խ ի ղա խ ո ւթ ի ւնն ե ր բ
րոնց մաՀր Հեշտ չէ բմ բռն ե լ ;Ան ոնք ,վե ր Լին վայր ծաի է>րտք Փ Է թ ֊ բ օ լ Է ո ւ մ Քըմփէ|ւ1|ւի կողմէ, կիսո
կեանին իսկ ըսելիքներ ունին , իբրեւ շաբունակու– եբելյսկայոզ մանուկր չրմբռներ իրական աշխաբՀի վին անգլիական դրամագլուխով , եւ մնացահր ս է ֊
իժիւն ը իրենց յանձն ու. ած մ եծ ու գեղեցիկ առա - յոգնութեան աՀաւորութիւնր : մերիկեան եւ ֆրանսական դրամագլուխով, երկ -
քելո ւթեան : Ա եր մեկնումի օրուան յաԼո բդող իրւիկունր , րորգ՝ իրանի չր^անը, իրաքի մօտ՝ էՕանԷքին ,
Եւ միշտ խորՀած եմ, ու Հիմա, Աարսէյլի մենք Հանգիստ առինք լեռներու մ ԷԼ, մեծ լեբան I, ս։ֆ իմի։ ա՚1ւ Լ եւ ՚ևաֆթ - ի Շահ , ուր անգլեւի րան
բարեկամիս տուած տ<եղե կո ւթիւննե բ ո ւն առԼեւ, ծունկերուն վրայ Հոսող աղբիլրին առԼեւ։ Բնու– եան ընկե բութեան նաւթահորերը իրենց քարիւղը
կա բծես կր Հա ր կա գրուիմ ան ղր ա ղա ռն այ մինչեւ թիւնը մեր մարմինները օծելու եւ մեր յոգնու - կր ղրկեն ՚Բիրմանշահի զտարանները (իրան) ել Ա–
տղայութեանս օրերու դիւթական գաղտնիքնե - թիւնները վւայվւայելու օրՀնութիւնն ունի։ Զով °ղ լկվանտի զտարանները (իրաքի մէչ\։ Երրորդ հա՛
բուն : մ ր ան դագա ր կբ շո յէ մեր գէմ քե ր ը ել մեր քիմ րաւա՛յին Իրանր ուր կարեւոր շահագործում կայ
Հայրենի Հէքեաթներու մէկ պաստառին վրայ քերուն կը ցանէ վա յ ր ի իս ոտ եր ու եւ ծ աղի կներու Ապատանի հիւսիսային կոզմի զտարանով միտ -
գեղեցկօրէն ծաղկած իմ ղ ի ւ զ ը ունէր աղքատ անուշ Հոտերը։ Երկինքր ԼինԼ է, աս աղե րր աւելի սին, Մէոճիտ - իւ/ Աուլէյման, Հաֆթքէլ, Աղա
բայց սիրուն՝ , անկանոն բայց ներշնչող դպրոց մը։ իսիտ ու պա յծառ : Եթերին ց ո լքե րը մ ութ ու դո ր շ Ձ)արիէլ, Կազ Աարան։ \945ի՚ն իրան եւ իրաք ար
Այգ ԳաՐ"$Ը, °Ր մր րնգունեց քաղաքացի այցելու Դ-Ո I նե րու երակներ կր սփռեն եւ կր փայլփլացնեն տադրած են 21.700.000 թոն քարիւղ, որուն 17 մթզ
մը։ թուիս ու բարձրաՀ ասակ , ծան բա իսոՀ ու ի - Հոս ու Հոն , Համաձայն Հոգին ու ա պ ա ո. ա ժ ի ն գո - լիոնբ ի բանիւ բամ թև ը :
մ աստուն կրօնաւորի պատկառանքն ունեցող այ — յացո լցած վիճակներուն եւ ւսնհնց Հետ ունեցած^՝ Հարաւը, Ա կուտական Արաբիան , յարակից
ցելուն խօսեցաւ Խ ա ր բե րգ գաւառի գրագէտ իրենց յարաբերական աղերսին։ մասերով՝ ՝Բ°վէյթ եւ Պալնէիս , ունին նաւթի խա
թլկատինցիի մասին : Ես Հազիւ տասն - տասներ Ըն թ բ ի քէն վ երԼ , ո ւս ան ո զն ե րր , մ աբզանքի ւեր, որոնցմէ ոմանք կբ շահագործուին բանուկ
կու տ ա բ ե կան , չեմ յիշեր որքան մամանակ ծալա փոքրիկ 1"ագեր բրին։ Անոնց մէկր քիչ Հեռու ցրց– կերսլաի ամերիկեան րնկե բ ււ ւթ ի լեներ ււ լ կողմէ,
պատիկ նստած՝ ունկնդրեցի : Կր Հասկնային գա - ուած քար ամա յո ի մր կոզքին կռթնելով սկսաւ րնւլամէնբ երեք միլիոն թոն ա ր տադբո ւ իմ ե ամ ր :
սա խօսին բոլոր ըսածները ։ Անշուշտ ոչ, բայց ին * - ե ր գ կ * ք*այց էլ - Հազա գաւ աււին եւ Հի՚ճաղի բարձր հ ա–
սոթիթճեերր շատ մեծ յոյսեր կր ներշնչեն :
ոբ կը Հասկնայի, իր ձա յն ի ելեւէջներուն Հետ է Տոսրահիսար լերաԹ Լրծքին •
տեսակ մը ցանկալի եռանգ էր , որ յաԼողապէս կբ Ուրիշ մբ անոր յաԼոբգեց Սեւ խաՆա՚Ոը , որուն Միքշին Արեւելքի քարիւղի հարստութիւնը ու
ձգտէր վախել զգացումներս , վեր Հանել զիս ան - վերԼւ՚ււոբութեան Տէր Պօզոս քաՀանան րսաւ* րեմն ահագին է, ներքին պահեստները կը հասնին
ճա բակ մ ան ո լկի վիճակէն՝ , ղարձնել տ ա ր բե ր տբ– Այս Հրաշալի երգը, եբգէ աւելի ցաւի ու 2 միլիառ 737 միլիոն թոնի , որուն \ 100 միլիոնը
զա յ մը, մ տածում ի եւ ոգեւո բութեան առա Լին ցասումի մռնչիւն մրն է, Հզօր մռնչիւն մը ազա - Իրանի մէչ, 770 ՛է իդիոնը Իրաքի , իսկ 450 միլիոնը
բաժակն ըմսչոզ տզա յ , տզայ մը որ այլեւս կա բոզ ա ո լթեն է ղ րկ ուած ել Հ ա լած անքն եր ո լ են թա կա լ Ա կուտական Արարիոյ մէչ, 25 միլիոն թոնի տա -
է կախարգական աշվսարՀնեբ երեւակայել , եւ , դարձած Հայ մողովոլրգի յուղումին։ րեկան արտադրութեամբ աո անց հաշուելու Խ •
Հա բա զատ աշխարՀ ի լո յս ին տանող ճամ բան եր ո– Ծովեցի երիտասարղ մր . Աղրբէչանը ինչ որ կրնայ իր վրայ հրաւիրել
րոնել ւ Ուրեմն առիւծ մրն է Ա* ԱՀաբոնեանը։ մեծ պետութեանց ախորժակը ; Ըսինք որ իրանի ,
՝Բաղաքացի մարդուն կատարած դասախօսու Ուսանող մը Հաստատեց . Իրաքի եւ Արարիոյ այս հարստռլթիլնր բաժնուա՛ծ
թեան՛ աղգե ց Ո ւթեան տակ՝ շատ չանցած , իրիկուն Մ տ ա ւո ը ա կան առիւծ մ ր , որ ազատութեան , ք, այսօր Անգլիացիներու ել Ամերիկացիներս լ մի ֊
մր լսեցի թէ *ԼաՂ(Լ մեր գ1"՜ոլ\ պիտի Գա I յ ա ղ թ ան ա կի գե ղե ց կ ո ւթ ե ան կարօտ , ցաւի արտա Րւ, 60 առ հարիլրր անգլիական եւ 4 0 առ հարիւ–
թլկատինցին ; 0 ա Լոր գող գիշերին Հանգիստ քուն սովոր մռնչիւններով կբ սորվեցնէ իր կորիւննե - բր ամերիկեան : Առա^նները կը տիրապետէն մ,ի–
չունեցայ : Առտուն կանուխ աճապարեցի անկո - բուն բզկտել զիրենք Հ ա լած ո զ թշնամիներք : չին Արեւելքի կեդրոնին, իսկ միլսներր հ ա ր ա լին
զինէս ելլել , խո յս տուի տունէն , խո յս տուի եկե֊ ՚ Ա* ԱՀարոնեանի մտաւոր կարո ւլ ո ւթ ե ա ն ր եւ ել նոյնիսկ Եգի՛պտոսի ;
զեցիէնւ Հեռացայ գիւղէն, ու քա զա քի ճամ բուն մ եծ ո ւթ եան ր մ աս ին վ կա յ ո ւթի ւնն ե ր ր ՀետղՀետէ Այս պայմաններուն տակ դիւրին է ղուչակել
Միլի՛"
վրայ, անօթի, ի զուր մամերով սպասեցի, ի զուր ընդարձակուեցան , լեոներու մէԼ, մեծ լեբան Հո– թէ Խ • Մ իութիւնը պիաի հետաքրքրոլէբ
պատ -
նայեցայ իմ գիլզր արձակուրդի ել ուխտի գացող ս ա նիին տակ։ Աեր Հանգիստի վալբը լսարանական Արեւելքով, եւ այս՝ հետեւեալ հիմնական
անծանօթ մարղոց դէմքեբուն , Հասակներուն : կր սրաՀի մբ սրբութեան Հանգամանքն ստացաւ : ձառներով . յ
խորՀէի թէ բնաւ չտեսած Թլկատինցիս երր քո վէս Տէր Պօզոս քաՀ ան ան նախագաՀեց , ուս ան ո գնե ր բ Նախ, որովհետեւ իր քարիւղի կէսէն աւելին
:
անցնի , զայն պիտի ճանչնամ ինքնաբերաբար , գասախօսնե ր դարձան ԿԼ Հայթայթուի Ա . Աղրպէյճանի նալթահորերէն։
Ղ՚իտէի թէ գ ան ոչ միայն մտքով այլեւ Հասակով (Մնացեալը յաջռրդււվ) ԿԻԻՐԵ՚Լ ԽՐԱ8ԵԱՆ Բագուի պահեստները կարեւոր են տակաւին, թէ
կազմով , իր ամբոգԼ երեւոյթով անմաՀներոլ յա եւ որոշ չափով նուազած։ Եթէ արտ՛ագրութիւնն
տուկ կե ր սլա ր ան ք ո ւն ի , եւ ես անոր ա ր տ ա կա բ գ ԿԱՊՈՅՏ ԽԱԶԻ ՀԱՆԳԷՍԸ ալ նուաղեցաւ պատերազմի ընթացքին , պատճառն
երեւոյթի Հրապոյրին առԼեւ, պարզ մերձեցումով ՎԱԼԱՆ Ս ՚ կապոյտ Խ ա չի մասնաճիւղբ այն էր որ շատ ս ա Հ մա ՛հ ա փա կ ո լեց ա լ պատրաստ
^Ը. էա իղձերու եւ բազձանքնե բու ծարաւս յա եռանդուն դո րծո լնէ ութիւն մ բ ցոյց կուտայ։ Ապ - մթերքի կազմութիւնը եւ անկարելի դարձաւ փո -
գեցնող օբՀնութիւն մը պիտի ստանամ ։ կը խոր - բիլ 21 ին , Սալ տէ Ֆէթի մէԼ կազմակերպած Հ ան– խադրութիւնը Պաթումի ել Հօլկայի ճամրով , քա
Հէի թէ 1 Թլկատինցին գիտելու, զննելու, մինչեւ գէսր մեծ յաԼողութեամ բ պսակուեցաւ, ոչ մի նի որ Աել –Ծովը Գերմանիոյ հսկողութեան տակ
Հոգիներու խորը ճանչնալոլ կարո գ աչքեր ւ*լնի , ՛այն Հայերու այլեւ օտաբնեբու գնաՀատանքին էր , եւ նոյնիսկ Վոլկայի մէկ մասը , Աթալինկրա.
աւՔԵՐ զոլարթ , աչքեր Հրավառ , որոնցմէ ծիրանի արժանանալով։ Այս առթիւ « Լ շ 0ԶԱթհւՈ6 Բ^րթր տի պաշարման ատեն : Անշուշտ Բագոլ պիտի կոր
իսորՀուրգ մը պիտ ի ճառագա յթէ վրաս , պիտի կը գրէ — սնցնէ իր կարեւորութիւնը որոշ չափով , խորհր
գեղեցկանամ , պիտի մեծնամ , պիտի զօրանամ մէ Շաբաթ իրիկուն, Աալ տէ Ֆէթի մէԼ, Կա - դային ընդհանուր արտադրութեան տեսակէտէն ,
կէն, գիւզ դարձիս , բոլոր զիս տեսնողներու զար պոյտ Խ ա չր , այս գործունեայ բարեգործական եթէ կատարելագործուին նաւթային արտագրոլ -
մանքը պիտի գրաւեմ ել արտա յա յտե լու Համար կազմ ա կե ր պո ւթ ի ւն բ որ Հա յ կա կան գա զո ւթ ին մ ԷԼ թիւնները է-մպայի՝ Կասպից ծովոլ հիսիսային
ձակ Հպարտութեամբ պիտի յայտարարեմ • իր փրկաբար ղե ր ր կը կատարէ , տուաւ երեկո յթ կողմը ձազստանի՝ կովկասի հիւսիսը, ե լ է ձ,
— Ես Թլկաաինցիքւ տ ե ս ա յ ալքէնքէդ աււաջ : մը։ ԲացիՀպիւֆէ՚&էն որ բոլորէն գնաՀատուեցաւ, բորդ Բագուի , բնդմէչ Ուրալի ել միչի% Վոլկայի :
Թլկատինցին եկա՞ւ, անցա՞ւ իմ մօտէ ԱՀ Ջեմ մնացեալբ զուտ ազգային էր^ ժողովուրդը, ա բ– Բայց այս վայրերուն մէչ քարիլզբ . գտնոլի
գիտեր։ Բայց գիտեմ որ ես մտախաբ չեզայ, ո– ուեստագէտնե բ բ եւ յա յա ագիբը : ՀյնորՀ իւ Տ իկին երկրին շատ խորերը, ել ամերիկեան մասնաւոր
բովՀետել ե ր ե լա կա յած ի ս պէս մ է կը չտեսա յ եւ Օտէթ Ա իքա յէ լե անի , որ սաՀ ո ւն կերպով երկու մէքենաներոլ կր կարօտին, թափանցելու համար
անոր գալու մասին ոչ ոք ինծի բան մր խօսեցաւ % լեզուներն ալ կբ խօսի, եւ գեղեցիկ ճառ մը խօսե մի՛նչեւ քարիւղի զանգուածները , զետեղուած ժայ
Ութ - տասր օր ,ծ էր։ Ուխ տսււո, ւնե րր ցաւ, ֆրանսացի ունկնդիրը կրցաւ գնաՀատել կա ռային ընդունարաններու մէչ, 3000^5, 4000 մեթբ
վերադարձեր էին : Ար ձա կուրդի եկողներ ր սա պոյտ Խ ա չի իսկապէս բարեգործական նպատակ - խորութեամբ։ Միւս կողմէն յայտնի է որ Խ– Մի
կա յն , գիւղիս առԼեւ , լճեզրի ծա ռա ս տանն ե րու ներր։ Վիէնէն Հ* Կ* Տէբմոյեան իր կարգին Հայե ութեան մէչ կբ պակսին քարիւղի ճարտարագէտ
մէԼ աեղ առած՝ կր շարունակէին իրենց կեանքի րէն խօսեցաւ իր Հայրենակիցներուն է Տայաագրին ներ եւ գեռ վերչերս ան փորձեց ամերիկեան ճար
Հաճելի վա /ելքները : Անոնց մէԼ էին ֆարբերգի մԷԼն էր Հոլրիներու պատկեր մր ղէ՜՚-թէէ ել սքան տարագէտներ հրապուրել։ Այս խաւերուն շահա -
գ ոլէճներէն եւ վարժարաններէն ընթացաւաըտ չելի երանգաւորումով, ինչպէս նաեւ <Հ.ՎերԼին*հա– ղործոլմը ուրեմն պիտի ուշանա,, ել ո ե երկար
-֊ ». ժ 7 դեռ
մաս մը ուսանողներ , որոնց աշխուժութիւնր կար տաստան Հ»» թ ատ ե բ գութ ի ւնը Ալիքս ատ բովի չէն
ատեն իաղուն է որ պիտի մնայ քարիւղի գլխաւոր
ծես կը կայծկլտար եւ ոգեւորութիւնը բեղուն գա որ ռուսերէնէ թարգմանուած էր Հայերէնի եւ ո -
հայթայթիչը։ Այս պատճառով, անհրաժեշտ կր
ղափարներու Համակ ցոլք էր՛ րու գերակատարներ ր բոլորն ալ Վիէնի Հայ գա
նկատուի կազմել Բագուի ալվել որոշ երկրամաս
Ծ՚ովքը բնութեան եւ պատմութեան Հբասլու– ղութ էն էին։ Վալանսի անոնց Հայրենակիցները
մանո՛ւկներո՛ւն մր , իբրեւ թումբ, ի պաշտպանութիւն անոր նաւ ~
կախարդանքն ո՛ւնէի։ \$՝ովեցֆ ղնա՚Հաաանքհվ կլՀ ծափս/Հարէին իէսղլէ»— թ •
թահանքերհւֆ, որովհետեւ ԱՎՀԷթներՀ չեն մոռ»
Fonds A.R.A.M