Page 100 - ARM_19-1946_02
P. 100
1 6 ԱՌԱՋ
ԴՐՈՒԱԳՆԵՐ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ՕՐԵՐԷՆ ՀԵՐ ԶԻՆ ՀԱՄԲՈՅՐԸ. . Լէբ բքքլք ՛է՛հը տաֆ ամր^ը ցո/–իք%հր/՚քֆ ՚^/7,"՛յ *
ՇԱՏԽՐԷՆ ՄԷԿԸ 6 ա 1լաւ.ինճ արել թ ա գ ա ւ ո ր ը , իր ոսկեգոյն պատ -
մուճանով^ չէր ե կ ա ծ րագմելու մեր տ ա ն վրայ ,
Կ– Տ է ր Պօւլոսեանի յ ի շ ա տ ա կ ի ն մեր բուրումնաւէտ այգիին մէ^ :
Երր կ&չնագիր ստացաւ. Եդուաբգ՝ Հանեց Վ ե ց տ ա ր ե կ ա ն էի։ Մ եր ա րեւաՀ ամ աշխաբՀին Արեւածագէն առա՛Լ, իւայթո/Լ օձերու խմբակ
բեբնէն պտղունց մր գ ա մ ր ,ու վիզէն կաշիէ գոգնո– մէԼ, իմ Հ ա ս ա կ ա կ ի ց ձագուկներու Հ ե տ , կը Հրր~~ ՛էր ե կ ա ծ տարած Էր սլան ղխտ ութ են Է նոր վ ե ր ա -
ցՐ ու, Հարսնեւորի պ է ս վագեց զօրանոց % Ն ո յ ն օրն ճուէի մպտուն ու չ ա ր ա ճճի։ Ամէն կողմ արեւ դ ա ր ձ ա ծ երեսնամեայ Հայրիկս , ւԼչտաՀար ու ա–
իսկ Հրացան մր տուին ձեռքը,ճիշդ Հասակին չափ յ կար; Մեր տանը մէԼ։ Մեր պարտէզին մէԼ։ Մ եբ լեկոծ . . • ՚. Մ անուկներ Է ի ն ք ։ Գուրսր , ծով ր ա զ -
Նայեցաւ Հրացանի՛ն * * * գ ի տ ե ց ընկերները* . այգիներուն ու Հովիտներուն մէԼ։ Մեր խ ր ո խ տ ու մութիւն մբ %Կինե՛բ , կիներ , այ՜գոյն ոլ մելամաղ
Ա ՛ խ , միայն գ ի տ ն ա ր թէ ինչպէս կը զ ե տ ե գ ե ն վեՀ լեռներ ուն գ ա գ ա թ ն ե ր ո ւ ն վյրայ, ու մեր ան - ձոտ; Հարսներ , Հա յ ո ո աշխարհի ծծկան երախա֊
փամփուշտը, մնացեալը ոչինչ, մտածեց ւ ՈրովՀե նման սալոր ա չ ք ե ր ո վ աղջիկներու սիրտեբունմէԼ։ ներով կամ յ ղ ի ;
տ ե ւ չէր մ ո/լցած քննիչ յանձնախումբէն սպայի մը Մանուկ էի : Հայոց երկրի շ ա տ մը անմեղ ու Թ՛ուրք ամբոխր կր ցնծար վայրագօրէն ու
վճիռը* բաբի մանուկներուն պէս։ ԱշխարՀի ցաւին ու տա օձի մ՜աիտով.. Տեղին ոգնայարր իրենռ ձեռքն էր՛
-— «Մարզանք չեԲն գ ի տ ե ր , ոչի՛նչ, երբ կէսԸ ռ ա պ ա ն ք ի ն ա ն տ ե ղ ե ա կ մանուկ ։ Մէկ բան գիտէի Կ՝ուղէին ճզմել - փշրել ա ր մ ա տ ա ս լ է ս : Եւ աՀա,
կարգուին , մնացածները կը վարմուին % միայն *–~ Երր իրիկուն կ՚ըլլար , ու մութը կ՝իԼնէր ցաւի ու ճիչի , լացի ու աղաղակի սրտաճմլիկ
է դ ո ւ ա ր դ Համաձայն էր միամիտ տղա՜՛յ մ աղ ֊ մաղ , լուսնկա յ մեր ճ ր ա գ ը չէր ուշանար , ձայներ ; Գժ-խեմ մունետիկին գարշելի աղաղակը
բ ա յ ց մ իա յն գ ի տ ն ա ր թէ ինշպ է ս կը տ ե գա լո բեն ու կը խաղայի ՄԼրկենց Մանոյին Հետ , մեր ու կր փոթորկէր խրճիթներն ու Հոգիները; Կարմիր
փ ա մ փ ո ւ շ տ բ Հրացանին մէԼ։ Մ անո յենց մշտ ա Հ ո ս աղբի լ ր ի ն մ օ տ ։ ու սել օրեր էին։ Մ Լրկենց Մ անո յ ի ն լացը կ՝ալե -
Այլապէս իր երազը իրականացած էր ա Հ ա ՛ * Ա ռ ա ւ օ տ մ ը ։ Ա ե ւ Հովը ե կ ա ծ էր ու իր վայ - ^Լս^՜էր մանուկ Հոգիս , ու կր խեղղէր ՛լիս ՚
Ե ր կ ա ր երագ մը որ տ ե ւ ա ծ էր կարինէն մինչեւ բ ա գ թաթը դ ր ա ծ էր ։ թթենիներուն եւ ուռենինե Կր վազեմ Մ անո յենց բակր։ Խեղճ Մ՛անո յին
Տէյբ է լ Զ°ր ՚ Ի ր մանկական մղձաւանջին մ ԷԼ ար– րուն շավւբակնեբուն տակ պաՀոլըաած, սուր ու Հօր՝ Կ ա ր օ ամոլին խոշոր մարմինր աղրիւրին քա
դ ա ր ե լ Հունտի մը պ է ս ծիլ արՎակած էր Հ բ ա ց ա ն ս ա ր ս ա փ ե լ ի ճիչերով բուերուն ձայնը կը լսուէր եւ րին վրայ երկնցուցած՝ մորթեր էին եւ անոր
մը ունենալու փավ§աքը , ոԼլոտ «ղափթիէ%ին ունե դէմքը կը տեսնուէր ։ ք*ուն մանուկնեբուն ամէնէն դիակին վրայ , «Հայրի՛կ Հայրի՛կ, ի՛մ անո՛ւշ Հայ–
ցածին նմ անը , նո յ ն ի ն ք ն ա յգ մարդակերպ շնա - ատելի թռչունն էր ; « րիկ» կր ճչար Ա՚անօն : Մայրր, իր մազեր ր կր
գ ա յ լ ե բ է ն պա շտ պ ա ն ե լո լ Համ ար ծերեր ու մա - Մեր՛ տ ա ն Համար , ա յ գ տարին չարագուշակ փ ե ատէր, ծծկան նորածինբ իր գիր^Ը) եւ կբ Հայ
նուկներ , կիներ ու Հիւանդն եբ , ս ով աՀ ա՛ ր , վ ի ր ա – ե գ ա ւ ։ Ամ էն ինչ մ ռ ա յլ էր եւ ս ո ւ գ ։ Մ աՀ ուան ու հոյէր թագաւորին։ Ամէն ինչ տխուր էր։ Մեր
գերեզմանի Հ ո ա կ ո ւ գ ա բ ... Մ այրս , անուշ մայրս տանը կատուն այլեւս չէր ե ր ե ւ ա ր արեւուն տակ,
ւո՛ ր ու ա ն բ ա ն ա ց ա ծ ցուիքին վրայ։ Մեր եւ Ա՝ անո յենց շնիկները ալ
Հրացանը ձեռքն էր Հիմա, նոր ու փ ա ռ ա ւ ո ր , մինակ մնացած էր , իր ձ ա գ ո ւ կ ն ե ր ո վ միասին ;
Հայբս , իմ բաբի Հայրս , տուն ու տեղուանք , ա յ— չէին խնդար։ Օձին բոյնը լեցուած էր օձի ձ ա գ ո ւ կ
առատ գնդակով : ի՛նչ լաւ պ ի տ ի բլլաբ , եթէ Տաճ ներով* Շուներու վոՀմակը մաՀուան մանգազով
կու
կին դէմ ղրկէին ո ի ս ք ր * * * Հ ո գ չէ , ա յ գ °րն ալ ։լի ու ա յ գ ե ս տ ա ն Լքելով մ եկն ա ծ Էր , դ է պ ի «ղա–
բիարներուն երկիրը Ամերիկա *** Մանուկ էի, կը պատէր ։ Փոթորիկ ամէն կողմ *** ։
գայ՛. Վերյիշեց նմանապէս ա յ դ դմոխային երագին
մէԼ ուրիշ մարդիկ եւս* / " " ֊ Հ ա գ ո ւ ա ծ , ածիլ - անտեղեակ աշխար Հ ի Հբճուանքին եւ թշուառու - Մայիսի ա ռ ա ւ օ տ մ րն էր։ Ամիսներ վերԼ՝
ո ւ ա ծ , կարմիր երեսներով, մ տրակը ձեռքը ո ֊* թեան։ Օր մը մեր տ ա ն մէԼ իրարանցում եղաւ։ Հայրս բանտէն լուր ղրկ"յծ էր մօրս թէ վերԼին
րոնք աղուոր ագԼիկնեբ կյ ընտրէ ի ն իրենց տ առա - Ե ս ո ձ Ի ս ձ ԳԳաՑԻ ։ ^ Ի ՚ ^ է ի ՈՐ * Ա ե ւ ա չ ք ե ր ո վ , ոլոր ա ն գ ա մ իր ձագուկր տեսնել կԴուզէր ։ Որո^ւն Հետ ,
պանքի կարաւանէն , աղուոր մանչեր, քոսոտ ման– ո ւ ա ծ ու աղուոր պ ե խ ե ր ո վ իմ կտրիճ Հայրս բացա՛՛ Հօրս քով տաբած էին ղիս* չեմ յի՜էեր ։ Վարդենի
կայ էր ւ Մ՛եկնած
տարմանեբուն ուսին թ ա փ ա Հ արելվ փագաքշօրէն ; էր այն երկիր բ ուր ե ա թ ա ֊ ո ս ա ի ները բ ա ց ո ւ ա ծ էին % Հոտն ու Հոտոլըտանքը ամէն
Կը յիշէբ գ ե ո , մտրակած էին զ ի ն ք ն եւս ա ն գ թ օ - ու արիւնաներկ դանակին ս ա բ ս ա փ բ չկար ; կողմ աաբա&ուայՇծ , կարմիրը, աւելի շ ա տ էր* քան
քէն , երբ ան ո նց ո տ ք բ ի ն կա ծ էր " ր պ է ս զ ի գինքն Գարուն էր։ Մեր այգիին բոլոր պտղատու ճ ե ր մ ա կը %
ալ «ազատենք ե լ շ ա տ ուշ կ ր ց ա ծ էր Հասկնալ մա– ծ ա ռ ե ր ուն չր թնե ր ը բ ա ց ո ւ ա ծ էին , ինչպէս ար - Բանտին դրան առԼեւն ենք ; Ծ ո վ ու անմեղ
կտրիճ
Հ ամերձ մօրբ գ ա ռ ն թօսքեբը , «Փախի՛ր ,ա - բունքի Հ ա ս ա ծ մեր ա մ օ թ խ ա ծ աղԼիկներուն շրրթ– Հայորդիներ։ Բանտէն ներս, Հարիւրաւոր
իր
նոնցմէ ալ փախիր , տ զ ա ս , անոնք քրիստոնեայ նեբը։ Մեր այգին դ ա ր ձ ա ծ էր ծ ա ղ կ ա ս տ ա ն մը^ ներու ա է ք ե բ ը փնտռտուքի մէԼ են է Ամէն մէկը Հբամեշ–
թուրքեր են, Ալամ անները *. : զանազան ծ աղիկն եր ու դեղեց կութ եամբ ; սիրելիին՛ այցելութեան ս սլաս ո զ * վերԼին
Նոր ընկերները տ ե ղ ա ց ի փորձ ու վ ա բ մ ո ւ ա ծ Գիէեր մը ։ Ա Հ ա խրախճանքի ու ցնծութեան աը , վերԼին բոց Համբոյբը առնելու *** ։
զ ի ն ո ւո բն ե ր էին ւ Առա Լի ն օ ր էն փ ա ր ե ց ա՛լ անոն ց , կանչեր։ Մեր տ ա ն գաւիթը լեցուած էր բագմոլ - <եանտատեսիլ ոլ ա ր ի ւ ն ա ծ ա ր ա ւ մարդասպան
կորզելու Համար զէնքի Հրապուրիչ գաղտնիքը, ա– թ ե ա մ բ , լուսնի - լո յսով եւ պլպլա ցող ազուոբ ներուն արիւնոտ ա չքե ր բ ս ա ր ս ա փ կ ազդէին :
սան էլ իր ա րմ ա ն ա պատ ո ւո ւթ ի ւ ն բ վրայ տալու սա— ճրագին տակ : ԱՀա շզթա յա կապ խումրի մբ մ աՀ ասա ր ս ուռ
կայն է ինչոՊլ ըսեն թէ՝ « Վ ա ր չ ա պ ե տ ը ՛ ^ պատերազ ՚էարիււլ Հայրս Ա տ լ ա ն տ եան ի ա փ ե ր ը վերԼնա - պատ կերը ։ կը տեսնեմ Հայրս , ու կը վազեմ իր
մէն Լուր չունի, թէ խեչքը ատանկ բաներու չի պ է ս ձ գ ա ծ ՝ ու Հարբած Հսկայի մը նմ ան դէպի՜ մօտ , գրկելու, իմ մանուկ կուրծքիս վ/՚այ սեզմե–
որոշումը
Հասնիր : հայրենիք վ ե ր ա դ ա ր ձ ի կուտայ : Զա - լու , իր Հսկա յ ու բազմ ա էի ի շա գլուխը : Ի ր աչքեր ը
Ընկերները, զուարճասէր ե լ սկեպտիկ տ զ ա ք , գուկներոլ ու ընտանիքի կարօտը, իմ բարի Հօրս &ով կը դ ա ռ ն ա ն , ու շղթայակապ ձեռոե ՐՈԱ *
օրուան վա րի չին անունը կրելուն Համար «վար - ճրագբ մարեց ։ Ա Հ ա ա յ գ գիշեր , Հայրենի մեր դա–*՛ դարձեալ վեքԼին Համբոյրը կը դրոշմէ ու կ ըսէ *
ւաթին մէկ
չասլե /«» տիտղոսով մկրտեցին գԻսՔՐ՚՛ փուտով անկիւնը , անծանօթ ու քիչ մը ղսւրիպ Զազուկս , խելօք եզիր , ու մ ի լար , ես ե ր ե ք
Համակրեցան անոր * խոնաբՀ ու ոչինչ տղայ ին– մէկը ն ս տ ա ծ էր X օրէն պիտի վ ե ր ա դ ա ռ ն ա մ * * *^ :
չէ^ն պի,տի նախանձէին , մանաւանդ կօշկակար , ինծի րսին թէ Հայրս է ։ « Ա ա դ ո ւ կ ս , իմ սիրա Մ աՀ ո ւան դուռը գ ա ց ող կտրիճներուն խում -
իրԻ^Լ ՜
կրնար ի Հարկին իրենց ոտիցները կարկտել : սուն մ՛անչս^ րսելով իր կուրծքին սեղմեց ու Համ բՐ , մ ա ր դ ա ս պ ա ն ն ե ր ո ւ քաղաքէն տարին, գիրկ -
Այսպէս ւի ո զ ո ւի թմբուկով Հա ր սնեւո րնեբ ու բուրեց , այտերէս , ա չ ք ե ր է ս , թաթիկներ էս , ինչ ուան մայրամուտին՝ ճ ա ռ ա գ ա յ թ ն ե ր ուն Հետ
նման, օր մ բն ալ ճակատ Հասան : պէս կարօտակէզ մայր մր իր կո ր ս ո ւած ղաւակր գիրկի . գ է ա Ի արեան Հովիտը
Այդ օրէն ի վ ե ր ամ իսնեբ անցան ։ Լուր մ բ պի գ ր կ ա ծ պ ա Հ ուն ։ Ե ս մանուկ էի , լուսնի պայծառ II լ ակա երրե.ռք օրռրր եԵրրե սուն տաբրաագ ի ր տ ա ր ի
տի չունենայինք Ե դ ո ւ ա բ գ է ն , քանի ոբ լ\յարդեց ճրագին տակ քնքշօբէն քուն եղած։ ներ եղան, Հայր։ ՈՔ՚^ր է խոստումդ։ Ե ս մեծցայ ,
նամակ գրելու իր խոստումը* մեգի Համար ան շա Կը յիշեմ * * . Ա ռ ա ւ օ տ մը , տ ա կ ա ւ ի ն աքլորին եղիճներու ե լտատասկներու Հետ , ու Հ ա ս ա կ ա–
տոնց մ ե ռ ա ծ պիտի բլլաբ , ո բովՀ ե աե ւ չ ա ր ա շուք կանչը չէր աբթնցուցած մեր տ ա ն բարի ու ա շ խ ա ռի , մեր այգիին վարդենիին նման։ կբ թ ա փ ա ռ ի մ ,
Լոլ֊րեբ Հ ա ս ա ծ էին թէ իր զօ ը ա րամինը անՀ ետա - տ ա ս է ր ընտանիքը ։ Տ ա կ ա ւ ի ն վա ր դեն ի ի ն վ ր ա յ է ն օ տ ա ր Հորիզոնի տակ, Հայրենիքէն Հեռու։ Ո^*֊բ է
ց ա ծ էր ։ պլպուլին անուշ գ ե ո գ ե ղ ա ն ք ը չէր լսուած , ու չ ա գերեզմանդ , ո ր պ է սղի ափ մբ Հող ցանեմ X
0 ե ա ո յ ի՛նչ , օբօրոցը օրած է է ի ս ք *ա ։ ռք^է րաճճի, ճնճղուկներուն խո լման ավար բազ մութինր Ս– ԸՆՏՐԻԿԵԱՆ
փաիւոլստ ի ճամ րուն վրա յ Հ ա ն դ ի պ ա ծ ԼՐԷԷա ձԻսՔ
նա Հ ան Լու լ զինուորական րե կո րնե ր ո ւ % Օր ու գիշեր փայլատակումներու մամանակ ։ Եւ ^ յանկարծ ծես կր թռէի * ա ո ա 9ին անդամն Ր1Լաէ"՛Լ ծարաւ
միասին էինք եւ մեր անՀատնում Հարցումներով զգացի թէ կապարէ վերմակի մր տակ ինկած եմ սգացի , ծարա՛ւ * ծաբա՛ւ ։
վ ե ր Լ ա պ է ս գ տ ա ն ք զինուոր.մբ Համակրելի, իսելա– ես ալ՛. Գլուխս եւ ձախ թեւս միայն գուրսն էին։ ՊաՀ մբ կ ա ր ծ ե ս ա կան Լի ս մ Է Լ ձայնաւոր դըն–
ցի , ռ ա ր գ ա ց ա ծ , երկու պ ա տ ե ր ա զ մ տ ե սն ո գ մ ա ր դ Կ՚ուզէի շարժիլ ե լ աւելի կբ խրէի, կ՝՚"֊ղէԻ պոռալ զ ա կ մը կը պա րէ ր . եւ անունիս Հետ դաւագրօրէն՝
մբ , որ կբ ճանչնաբ Ե դ ո ւ ա ր գ բ , «Վարչապետով , •եւ բիւրաւոր ա ր ձ ա գ ա ն գ ն ե ր կոկորդ ս կր սեղմէին։ կ ո ւզէ ր ո ւգեզին մ Է Լ մ տնել , ա ր ա ակարդ լռո ւ -
եւ թ՚նչպէս չճանչնաբ * * •յ իծ՚ելս գերեզմանէս գուբս երկարած՝ պատ բ ա ս տ էի թեան մէԼէն անուշ մեղեդիի մը \ փոխուելով X
Ու ա յսպէս պատ մ եց մ եծ գ ո Հ ո ւ ն ա կո ւթ ե ա մ բ , բռնել, սեզմե լ , կառչիլ ինչ որ կեանք կր կոչուէր , Ուրեմն ողԼ էի։ Վար ս աՀ եց ա յ բարձունքէ մը յ
.ինչպէս իս ո ր շա էլա Հ ա ր մը գ ա ւ ա թ մը ս ա ռ Լուը կը եթէ ա յ գ կեանքբ րլլար նոյնիսկ գիւտ յին : ճակատս զ ո վ ա ց ա ւ եւ երբեք չէ ի Հաւատա ր թէ
խմէ եւ ե ր կ ա ր կը շնչէ , բան մր ըսելէ առաԼ : Զէ ի գ ի տ ե ր թէ՝ որքան մ֊ամանակ եւ ու՞ր կր գ ե տ ն ի ն պիտի Հ ասն ի մ , ա ռ ո ւ ա կ ն ե ր սկսան գլգէաէ
... Գիշեր էր եւ տ ես արան ը զարՀուրելի , քա գտնուէի , այլեւս յ ո յ ս չունէի րնկեբ մր տեսնելու, կուրծքիս տակ , լեզուս դուրս ինկաւ ու սկսայ
ոս մբ պ ա ր զ ա պ է ս ։ Մ եր պա շտ պ ա ն ո գա կան ը իւ ր ա - ու կր ս պ ա ս է ի թշնամի զինուորներու երեւման , եւ լակել անյագօբէն »:
մ ա գ ծ է ն Հեռու * կատարեալ անելի մբ մ ա տ ն ո ւ ա ծ ա Հ ա չուշացան անոնք։ Նոր լոյսերու մէԼ ստուեր ԳէՀՀ . Ժանօ , արպա. (ոտքի՛) , ազատեց անք
ներու պ է ս կր սուրան, շատոլոբ են; Դիւահար նեռ զ ի տ ե Ռ ս * օ յէ՛ , րնկեբ ...
Տարօրինակ, դմոխային գոռում — գոչումէն են կ ա ր ծ ե ս , այլեւս մէկ մտածում ունիմ, միայն Բացի պ չ ք ե ր ս * Ե դ ո ւ ա բ գ ն էր ; իք՝՝վ չէ բ ճանէ -
նախ մեր Լոոգութիւնը կորսնցուցինք։ Արձակուած բռնել դ է թ մէկուն ո տ քէն եւ ժ՜անիքներս խրել ա֊ նար զինք, մեք « վ ա ր չ ա պ ե տ ե ր , կ ե ց ա ծ առա ո լան
թնդանօթներու , ռում բերոլ որոտում ով տարա - նոր գ ա ր շ ա պ ա ր ի ն մ Է Լ ։ լ ո յ ս ի ն մէԼ արեւաշոգին պ է ս ; «Եւ գուն տեղեկու
ծ ո ւթ ի ւ ն ն ե ր ը վի ր ա պնե բ ո ւ կը փ ո իսուէին Հ Երկրա Մօտս չոր իսոտերուն մէԼ բագմաՀաղաբ իժեր թիւն չունիս ... շ> :
լեզուներ
շարժ էր եւ մենք Հրաբուխի խ ա ռ ա բ ա ն ի ն մէԼն Է— կր սուլեն ու բոցեղէն զինուորներր աԼ - ձախ կ ե ր կ ա Այ ս պ է ս պ ա տ մ ե ց վւ ա րի գցի գին ո լոր մբ Հա պ–
ճեպով վրայ . Եգուաբգի
ինք կա բծես : Բլուրներ կը Հարթուէին եւ բար - րին, կրակ ինկած է, աւելի կր մօ մ ասին , փ ա խ ո ւ ս տ ի ճամ բուս
ձուն քներ կ՝ ոստոստէ ի ն մեր ԼուբԼը : Գիշեր էր , տենան : ու աւելցուց *
բայց Հազարաւոր ասուպներ կբ լուսաւորէին։ Ոչ, եկոզներր րնկերներ են։ Կր Հաւաքեմ վեր « Ի ն ք ն ալ վիրաւոբուած էր , եւ իր շիկա -
Մենք բանականութիւն ունեցող էակներ չէինք այլ Լին օ գ ր կուրծքիս ու օգնութիւն կր պ ո ռ ա մ : Ա - ց ա ծ ս ա ղ ա ւ ա ր տ ը իմ ճակատս նոյնիսկ այրած էր*
եւս : Ա ե ր տեսողութիւն բ մ իա յ ն կը դո բծէ ր առ նոնցմէ մին այն որ Հրացանի չ ա փ Հ ա ս ա կ ունի , երբ ղի" կռնակն առած կ ա զ ա տ է բ իմ գ ե ր ե գ մ ա -
այմմ, եւ մենք ի զուր կը փնտռէինք թշնամին : ինծի կր դ ա ռ ն ա յ , պղնձէ գլխանոցս կր քաշէ եւ նէն , միս մինակ, որովՀետեւ միւս բնկերներբ
Մ աՀ ը սանձարձակ կր Հնձէր մեր շարքերէն ։ վերր լ ո յ ս ի ն մէԼ վ ր ա ս կբ նայի, ստուգելու Հա - չքեցին գինքն ալ իմ փոսիս մօտ։
Համաճարակ կար ու բմիշկ չունէինք։ Մերթ կբ մար թերեւս թէ՝ իժ շնամ ի չ ե ՞ մ ։ կեանքս ա ւմմ ա՝– Ամիսներով Հիւանդանոց մնաց , թնդանօթի
սողա յ ի ն ք լ ո ւս ա ւո ր փոթոր ի կնե ր էն գզե ան ո ւ ա ծ ։ նոր ձեռյ> ե ր ո ւ ն մ է Լն է ե լ անոր բոքոբ շաբմում - բոցերէն հրաշէկ ս ա գա ւ ա ր տ էն իբրեւ յիշատակ իր
Մեր ոտքերուն տակ շատրուաննեբ կր մայթքէին ներբ նուիրական են ինծի Համար, որովՀետեւ ճակտին շուրԼ սպիներու պ ս ա կ մը ունի Հիմա։
ու վիշապներու Հրաբորբոք կրակներուն ս°ԷԼ կեանքս ինքն է եւ ինքը կեանքս : կը յիշեմ թէ՝ ան Ե ւ գի ա ե^ ս կո ւր ծքին ալ պատե ր ա դմա կան
կ՝ անՀ ետանա յ ի ն անՀ ամ ար մարդկային ձեւեր։ .ինչպէս ուզեց ա ր գ ե լ ք ըլլալ ընկերներուն գլխեկո– իւ ա չ , ա ր ծ ա թ ա ս տ ղ ո վ » :
Մայր ծ ա ռ բ կորսնցուցած չոր տերեւներու ոլ է ս բոյս վազքին , բայց միւսները Հրեցին զինք գետին X
մենք ամէն մէկս անկումի խորշ մը կը փնտռէինք եւ վայրկեանէ մր անՀ ե տ ա ց ա ն խաւարին մ ԷԼ * Ն ո յ ն տզան է ղարձեալ , խոնարՀ ու ժ՜պտուն ,
Հոն կծկուելու Համար։ Շատերս վերածուած էինք Ե ս չեմ գ ի տ ե ր թէ գ ե ռ որքան սպասեցի յոլսաՀատ տուփի չ ա փ իր կրպակին ներսր ն ս տ ա ծ ցածլիկ ա–
մ սեգէն ք ա ր ե բու եւ ողԼերբ մեղմէ զոմեր կը կազ– " ՚ ՜ Ր Ի ւ Հրձիգ ռումբի մը լոյսին^ երբ ճակատս , թոռի մր վրայ, կօշկակարի սնտուկ - ււ Ն ղան ր առ–
մ է ի ն , քայլ մը ետ գ է պ ի կեանքին Հ ասն ելու Հ ա– ա 1 ՝ ք ե ր ս սկսան այրիլ եւ ս ա ս տ ի կ սալը սթավ-եցուց Լին ու պտղուց մր գ ա մ միշտ բերնին մէԼ; Անխօս
մ ար » : ղիս։ Զարմանալի բան, մարմինս թեթեւ էր փ ե - ու խոՀուն մուրճ կր մաշեցնէ օրն ի բուն, Որպէս
Գիակներ փ ռ ո ւ ա ծ է ի ս Հ"Ր" գԻս որոնց սրտա տուրի պ է ս * կապարէ զ ե բեղմ անը չէր ճնշեր այլ դի մարդիկ բոպիկ չքալեն . ..
լո՜ւսաււէր
կեղեք գալաըումնեբը կը տ՛եսնո՛ւէին եւս վլէաս՝ * բայց ա ս ք ե ր ս Օգքթ մէԼն էին Ու կար եՈԱՐՈՎ ՀԵՏՈԻՆ-Ի
Fonds A.R.A.M
I
ԴՐՈՒԱԳՆԵՐ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ՕՐԵՐԷՆ ՀԵՐ ԶԻՆ ՀԱՄԲՈՅՐԸ. . Լէբ բքքլք ՛է՛հը տաֆ ամր^ը ցո/–իք%հր/՚քֆ ՚^/7,"՛յ *
ՇԱՏԽՐԷՆ ՄԷԿԸ 6 ա 1լաւ.ինճ արել թ ա գ ա ւ ո ր ը , իր ոսկեգոյն պատ -
մուճանով^ չէր ե կ ա ծ րագմելու մեր տ ա ն վրայ ,
Կ– Տ է ր Պօւլոսեանի յ ի շ ա տ ա կ ի ն մեր բուրումնաւէտ այգիին մէ^ :
Երր կ&չնագիր ստացաւ. Եդուաբգ՝ Հանեց Վ ե ց տ ա ր ե կ ա ն էի։ Մ եր ա րեւաՀ ամ աշխաբՀին Արեւածագէն առա՛Լ, իւայթո/Լ օձերու խմբակ
բեբնէն պտղունց մր գ ա մ ր ,ու վիզէն կաշիէ գոգնո– մէԼ, իմ Հ ա ս ա կ ա կ ի ց ձագուկներու Հ ե տ , կը Հրր~~ ՛էր ե կ ա ծ տարած Էր սլան ղխտ ութ են Է նոր վ ե ր ա -
ցՐ ու, Հարսնեւորի պ է ս վագեց զօրանոց % Ն ո յ ն օրն ճուէի մպտուն ու չ ա ր ա ճճի։ Ամէն կողմ արեւ դ ա ր ձ ա ծ երեսնամեայ Հայրիկս , ւԼչտաՀար ու ա–
իսկ Հրացան մր տուին ձեռքը,ճիշդ Հասակին չափ յ կար; Մեր տանը մէԼ։ Մեր պարտէզին մէԼ։ Մ եբ լեկոծ . . • ՚. Մ անուկներ Է ի ն ք ։ Գուրսր , ծով ր ա զ -
Նայեցաւ Հրացանի՛ն * * * գ ի տ ե ց ընկերները* . այգիներուն ու Հովիտներուն մէԼ։ Մեր խ ր ո խ տ ու մութիւն մբ %Կինե՛բ , կիներ , այ՜գոյն ոլ մելամաղ
Ա ՛ խ , միայն գ ի տ ն ա ր թէ ինչպէս կը զ ե տ ե գ ե ն վեՀ լեռներ ուն գ ա գ ա թ ն ե ր ո ւ ն վյրայ, ու մեր ան - ձոտ; Հարսներ , Հա յ ո ո աշխարհի ծծկան երախա֊
փամփուշտը, մնացեալը ոչինչ, մտածեց ւ ՈրովՀե նման սալոր ա չ ք ե ր ո վ աղջիկներու սիրտեբունմէԼ։ ներով կամ յ ղ ի ;
տ ե ւ չէր մ ո/լցած քննիչ յանձնախումբէն սպայի մը Մանուկ էի : Հայոց երկրի շ ա տ մը անմեղ ու Թ՛ուրք ամբոխր կր ցնծար վայրագօրէն ու
վճիռը* բաբի մանուկներուն պէս։ ԱշխարՀի ցաւին ու տա օձի մ՜աիտով.. Տեղին ոգնայարր իրենռ ձեռքն էր՛
-— «Մարզանք չեԲն գ ի տ ե ր , ոչի՛նչ, երբ կէսԸ ռ ա պ ա ն ք ի ն ա ն տ ե ղ ե ա կ մանուկ ։ Մէկ բան գիտէի Կ՝ուղէին ճզմել - փշրել ա ր մ ա տ ա ս լ է ս : Եւ աՀա,
կարգուին , մնացածները կը վարմուին % միայն *–~ Երր իրիկուն կ՚ըլլար , ու մութը կ՝իԼնէր ցաւի ու ճիչի , լացի ու աղաղակի սրտաճմլիկ
է դ ո ւ ա ր դ Համաձայն էր միամիտ տղա՜՛յ մ աղ ֊ մաղ , լուսնկա յ մեր ճ ր ա գ ը չէր ուշանար , ձայներ ; Գժ-խեմ մունետիկին գարշելի աղաղակը
բ ա յ ց մ իա յն գ ի տ ն ա ր թէ ինշպ է ս կը տ ե գա լո բեն ու կը խաղայի ՄԼրկենց Մանոյին Հետ , մեր ու կր փոթորկէր խրճիթներն ու Հոգիները; Կարմիր
փ ա մ փ ո ւ շ տ բ Հրացանին մէԼ։ Մ անո յենց մշտ ա Հ ո ս աղբի լ ր ի ն մ օ տ ։ ու սել օրեր էին։ Մ Լրկենց Մ անո յ ի ն լացը կ՝ալե -
Այլապէս իր երազը իրականացած էր ա Հ ա ՛ * Ա ռ ա ւ օ տ մ ը ։ Ա ե ւ Հովը ե կ ա ծ էր ու իր վայ - ^Լս^՜էր մանուկ Հոգիս , ու կր խեղղէր ՛լիս ՚
Ե ր կ ա ր երագ մը որ տ ե ւ ա ծ էր կարինէն մինչեւ բ ա գ թաթը դ ր ա ծ էր ։ թթենիներուն եւ ուռենինե Կր վազեմ Մ անո յենց բակր։ Խեղճ Մ՛անո յին
Տէյբ է լ Զ°ր ՚ Ի ր մանկական մղձաւանջին մ ԷԼ ար– րուն շավւբակնեբուն տակ պաՀոլըաած, սուր ու Հօր՝ Կ ա ր օ ամոլին խոշոր մարմինր աղրիւրին քա
դ ա ր ե լ Հունտի մը պ է ս ծիլ արՎակած էր Հ բ ա ց ա ն ս ա ր ս ա փ ե լ ի ճիչերով բուերուն ձայնը կը լսուէր եւ րին վրայ երկնցուցած՝ մորթեր էին եւ անոր
մը ունենալու փավ§աքը , ոԼլոտ «ղափթիէ%ին ունե դէմքը կը տեսնուէր ։ ք*ուն մանուկնեբուն ամէնէն դիակին վրայ , «Հայրի՛կ Հայրի՛կ, ի՛մ անո՛ւշ Հայ–
ցածին նմ անը , նո յ ն ի ն ք ն ա յգ մարդակերպ շնա - ատելի թռչունն էր ; « րիկ» կր ճչար Ա՚անօն : Մայրր, իր մազեր ր կր
գ ա յ լ ե բ է ն պա շտ պ ա ն ե լո լ Համ ար ծերեր ու մա - Մեր՛ տ ա ն Համար , ա յ գ տարին չարագուշակ փ ե ատէր, ծծկան նորածինբ իր գիր^Ը) եւ կբ Հայ
նուկներ , կիներ ու Հիւանդն եբ , ս ով աՀ ա՛ ր , վ ի ր ա – ե գ ա ւ ։ Ամ էն ինչ մ ռ ա յլ էր եւ ս ո ւ գ ։ Մ աՀ ուան ու հոյէր թագաւորին։ Ամէն ինչ տխուր էր։ Մեր
գերեզմանի Հ ո ա կ ո ւ գ ա բ ... Մ այրս , անուշ մայրս տանը կատուն այլեւս չէր ե ր ե ւ ա ր արեւուն տակ,
ւո՛ ր ու ա ն բ ա ն ա ց ա ծ ցուիքին վրայ։ Մեր եւ Ա՝ անո յենց շնիկները ալ
Հրացանը ձեռքն էր Հիմա, նոր ու փ ա ռ ա ւ ո ր , մինակ մնացած էր , իր ձ ա գ ո ւ կ ն ե ր ո վ միասին ;
Հայբս , իմ բաբի Հայրս , տուն ու տեղուանք , ա յ— չէին խնդար։ Օձին բոյնը լեցուած էր օձի ձ ա գ ո ւ կ
առատ գնդակով : ի՛նչ լաւ պ ի տ ի բլլաբ , եթէ Տաճ ներով* Շուներու վոՀմակը մաՀուան մանգազով
կու
կին դէմ ղրկէին ո ի ս ք ր * * * Հ ո գ չէ , ա յ գ °րն ալ ։լի ու ա յ գ ե ս տ ա ն Լքելով մ եկն ա ծ Էր , դ է պ ի «ղա–
բիարներուն երկիրը Ամերիկա *** Մանուկ էի, կը պատէր ։ Փոթորիկ ամէն կողմ *** ։
գայ՛. Վերյիշեց նմանապէս ա յ դ դմոխային երագին
մէԼ ուրիշ մարդիկ եւս* / " " ֊ Հ ա գ ո ւ ա ծ , ածիլ - անտեղեակ աշխար Հ ի Հբճուանքին եւ թշուառու - Մայիսի ա ռ ա ւ օ տ մ րն էր։ Ամիսներ վերԼ՝
ո ւ ա ծ , կարմիր երեսներով, մ տրակը ձեռքը ո ֊* թեան։ Օր մը մեր տ ա ն մէԼ իրարանցում եղաւ։ Հայրս բանտէն լուր ղրկ"յծ էր մօրս թէ վերԼին
րոնք աղուոր ագԼիկնեբ կյ ընտրէ ի ն իրենց տ առա - Ե ս ո ձ Ի ս ձ ԳԳաՑԻ ։ ^ Ի ՚ ^ է ի ՈՐ * Ա ե ւ ա չ ք ե ր ո վ , ոլոր ա ն գ ա մ իր ձագուկր տեսնել կԴուզէր ։ Որո^ւն Հետ ,
պանքի կարաւանէն , աղուոր մանչեր, քոսոտ ման– ո ւ ա ծ ու աղուոր պ ե խ ե ր ո վ իմ կտրիճ Հայրս բացա՛՛ Հօրս քով տաբած էին ղիս* չեմ յի՜էեր ։ Վարդենի
կայ էր ւ Մ՛եկնած
տարմանեբուն ուսին թ ա փ ա Հ արելվ փագաքշօրէն ; էր այն երկիր բ ուր ե ա թ ա ֊ ո ս ա ի ները բ ա ց ո ւ ա ծ էին % Հոտն ու Հոտոլըտանքը ամէն
Կը յիշէբ գ ե ո , մտրակած էին զ ի ն ք ն եւս ա ն գ թ օ - ու արիւնաներկ դանակին ս ա բ ս ա փ բ չկար ; կողմ աաբա&ուայՇծ , կարմիրը, աւելի շ ա տ էր* քան
քէն , երբ ան ո նց ո տ ք բ ի ն կա ծ էր " ր պ է ս զ ի գինքն Գարուն էր։ Մեր այգիին բոլոր պտղատու ճ ե ր մ ա կը %
ալ «ազատենք ե լ շ ա տ ուշ կ ր ց ա ծ էր Հասկնալ մա– ծ ա ռ ե ր ուն չր թնե ր ը բ ա ց ո ւ ա ծ էին , ինչպէս ար - Բանտին դրան առԼեւն ենք ; Ծ ո վ ու անմեղ
կտրիճ
Հ ամերձ մօրբ գ ա ռ ն թօսքեբը , «Փախի՛ր ,ա - բունքի Հ ա ս ա ծ մեր ա մ օ թ խ ա ծ աղԼիկներուն շրրթ– Հայորդիներ։ Բանտէն ներս, Հարիւրաւոր
իր
նոնցմէ ալ փախիր , տ զ ա ս , անոնք քրիստոնեայ նեբը։ Մեր այգին դ ա ր ձ ա ծ էր ծ ա ղ կ ա ս տ ա ն մը^ ներու ա է ք ե բ ը փնտռտուքի մէԼ են է Ամէն մէկը Հբամեշ–
թուրքեր են, Ալամ անները *. : զանազան ծ աղիկն եր ու դեղեց կութ եամբ ; սիրելիին՛ այցելութեան ս սլաս ո զ * վերԼին
Նոր ընկերները տ ե ղ ա ց ի փորձ ու վ ա բ մ ո ւ ա ծ Գիէեր մը ։ Ա Հ ա խրախճանքի ու ցնծութեան աը , վերԼին բոց Համբոյբը առնելու *** ։
զ ի ն ո ւո բն ե ր էին ւ Առա Լի ն օ ր էն փ ա ր ե ց ա՛լ անոն ց , կանչեր։ Մեր տ ա ն գաւիթը լեցուած էր բագմոլ - <եանտատեսիլ ոլ ա ր ի ւ ն ա ծ ա ր ա ւ մարդասպան
կորզելու Համար զէնքի Հրապուրիչ գաղտնիքը, ա– թ ե ա մ բ , լուսնի - լո յսով եւ պլպլա ցող ազուոբ ներուն արիւնոտ ա չքե ր բ ս ա ր ս ա փ կ ազդէին :
սան էլ իր ա րմ ա ն ա պատ ո ւո ւթ ի ւ ն բ վրայ տալու սա— ճրագին տակ : ԱՀա շզթա յա կապ խումրի մբ մ աՀ ասա ր ս ուռ
կայն է ինչոՊլ ըսեն թէ՝ « Վ ա ր չ ա պ ե տ ը ՛ ^ պատերազ ՚էարիււլ Հայրս Ա տ լ ա ն տ եան ի ա փ ե ր ը վերԼնա - պատ կերը ։ կը տեսնեմ Հայրս , ու կը վազեմ իր
մէն Լուր չունի, թէ խեչքը ատանկ բաներու չի պ է ս ձ գ ա ծ ՝ ու Հարբած Հսկայի մը նմ ան դէպի՜ մօտ , գրկելու, իմ մանուկ կուրծքիս վ/՚այ սեզմե–
որոշումը
Հասնիր : հայրենիք վ ե ր ա դ ա ր ձ ի կուտայ : Զա - լու , իր Հսկա յ ու բազմ ա էի ի շա գլուխը : Ի ր աչքեր ը
Ընկերները, զուարճասէր ե լ սկեպտիկ տ զ ա ք , գուկներոլ ու ընտանիքի կարօտը, իմ բարի Հօրս &ով կը դ ա ռ ն ա ն , ու շղթայակապ ձեռոե ՐՈԱ *
օրուան վա րի չին անունը կրելուն Համար «վար - ճրագբ մարեց ։ Ա Հ ա ա յ գ գիշեր , Հայրենի մեր դա–*՛ դարձեալ վեքԼին Համբոյրը կը դրոշմէ ու կ ըսէ *
ւաթին մէկ
չասլե /«» տիտղոսով մկրտեցին գԻսՔՐ՚՛ փուտով անկիւնը , անծանօթ ու քիչ մը ղսւրիպ Զազուկս , խելօք եզիր , ու մ ի լար , ես ե ր ե ք
Համակրեցան անոր * խոնաբՀ ու ոչինչ տղայ ին– մէկը ն ս տ ա ծ էր X օրէն պիտի վ ե ր ա դ ա ռ ն ա մ * * *^ :
չէ^ն պի,տի նախանձէին , մանաւանդ կօշկակար , ինծի րսին թէ Հայրս է ։ « Ա ա դ ո ւ կ ս , իմ սիրա Մ աՀ ո ւան դուռը գ ա ց ող կտրիճներուն խում -
իրԻ^Լ ՜
կրնար ի Հարկին իրենց ոտիցները կարկտել : սուն մ՛անչս^ րսելով իր կուրծքին սեղմեց ու Համ բՐ , մ ա ր դ ա ս պ ա ն ն ե ր ո ւ քաղաքէն տարին, գիրկ -
Այսպէս ւի ո զ ո ւի թմբուկով Հա ր սնեւո րնեբ ու բուրեց , այտերէս , ա չ ք ե ր է ս , թաթիկներ էս , ինչ ուան մայրամուտին՝ ճ ա ռ ա գ ա յ թ ն ե ր ուն Հետ
նման, օր մ բն ալ ճակատ Հասան : պէս կարօտակէզ մայր մր իր կո ր ս ո ւած ղաւակր գիրկի . գ է ա Ի արեան Հովիտը
Այդ օրէն ի վ ե ր ամ իսնեբ անցան ։ Լուր մ բ պի գ ր կ ա ծ պ ա Հ ուն ։ Ե ս մանուկ էի , լուսնի պայծառ II լ ակա երրե.ռք օրռրր եԵրրե սուն տաբրաագ ի ր տ ա ր ի
տի չունենայինք Ե դ ո ւ ա բ գ է ն , քանի ոբ լ\յարդեց ճրագին տակ քնքշօբէն քուն եղած։ ներ եղան, Հայր։ ՈՔ՚^ր է խոստումդ։ Ե ս մեծցայ ,
նամակ գրելու իր խոստումը* մեգի Համար ան շա Կը յիշեմ * * . Ա ռ ա ւ օ տ մը , տ ա կ ա ւ ի ն աքլորին եղիճներու ե լտատասկներու Հետ , ու Հ ա ս ա կ ա–
տոնց մ ե ռ ա ծ պիտի բլլաբ , ո բովՀ ե աե ւ չ ա ր ա շուք կանչը չէր աբթնցուցած մեր տ ա ն բարի ու ա շ խ ա ռի , մեր այգիին վարդենիին նման։ կբ թ ա փ ա ռ ի մ ,
Լոլ֊րեբ Հ ա ս ա ծ էին թէ իր զօ ը ա րամինը անՀ ետա - տ ա ս է ր ընտանիքը ։ Տ ա կ ա ւ ի ն վա ր դեն ի ի ն վ ր ա յ է ն օ տ ա ր Հորիզոնի տակ, Հայրենիքէն Հեռու։ Ո^*֊բ է
ց ա ծ էր ։ պլպուլին անուշ գ ե ո գ ե ղ ա ն ք ը չէր լսուած , ու չ ա գերեզմանդ , ո ր պ է սղի ափ մբ Հող ցանեմ X
0 ե ա ո յ ի՛նչ , օբօրոցը օրած է է ի ս ք *ա ։ ռք^է րաճճի, ճնճղուկներուն խո լման ավար բազ մութինր Ս– ԸՆՏՐԻԿԵԱՆ
փաիւոլստ ի ճամ րուն վրա յ Հ ա ն դ ի պ ա ծ ԼՐԷԷա ձԻսՔ
նա Հ ան Լու լ զինուորական րե կո րնե ր ո ւ % Օր ու գիշեր փայլատակումներու մամանակ ։ Եւ ^ յանկարծ ծես կր թռէի * ա ո ա 9ին անդամն Ր1Լաէ"՛Լ ծարաւ
միասին էինք եւ մեր անՀատնում Հարցումներով զգացի թէ կապարէ վերմակի մր տակ ինկած եմ սգացի , ծարա՛ւ * ծաբա՛ւ ։
վ ե ր Լ ա պ է ս գ տ ա ն ք զինուոր.մբ Համակրելի, իսելա– ես ալ՛. Գլուխս եւ ձախ թեւս միայն գուրսն էին։ ՊաՀ մբ կ ա ր ծ ե ս ա կան Լի ս մ Է Լ ձայնաւոր դըն–
ցի , ռ ա ր գ ա ց ա ծ , երկու պ ա տ ե ր ա զ մ տ ե սն ո գ մ ա ր դ Կ՚ուզէի շարժիլ ե լ աւելի կբ խրէի, կ՝՚"֊ղէԻ պոռալ զ ա կ մը կը պա րէ ր . եւ անունիս Հետ դաւագրօրէն՝
մբ , որ կբ ճանչնաբ Ե դ ո ւ ա ր գ բ , «Վարչապետով , •եւ բիւրաւոր ա ր ձ ա գ ա ն գ ն ե ր կոկորդ ս կր սեղմէին։ կ ո ւզէ ր ո ւգեզին մ Է Լ մ տնել , ա ր ա ակարդ լռո ւ -
եւ թ՚նչպէս չճանչնաբ * * •յ իծ՚ելս գերեզմանէս գուբս երկարած՝ պատ բ ա ս տ էի թեան մէԼէն անուշ մեղեդիի մը \ փոխուելով X
Ու ա յսպէս պատ մ եց մ եծ գ ո Հ ո ւ ն ա կո ւթ ե ա մ բ , բռնել, սեզմե լ , կառչիլ ինչ որ կեանք կր կոչուէր , Ուրեմն ողԼ էի։ Վար ս աՀ եց ա յ բարձունքէ մը յ
.ինչպէս իս ո ր շա էլա Հ ա ր մը գ ա ւ ա թ մը ս ա ռ Լուը կը եթէ ա յ գ կեանքբ րլլար նոյնիսկ գիւտ յին : ճակատս զ ո վ ա ց ա ւ եւ երբեք չէ ի Հաւատա ր թէ
խմէ եւ ե ր կ ա ր կը շնչէ , բան մր ըսելէ առաԼ : Զէ ի գ ի տ ե ր թէ՝ որքան մ֊ամանակ եւ ու՞ր կր գ ե տ ն ի ն պիտի Հ ասն ի մ , ա ռ ո ւ ա կ ն ե ր սկսան գլգէաէ
... Գիշեր էր եւ տ ես արան ը զարՀուրելի , քա գտնուէի , այլեւս յ ո յ ս չունէի րնկեբ մր տեսնելու, կուրծքիս տակ , լեզուս դուրս ինկաւ ու սկսայ
ոս մբ պ ա ր զ ա պ է ս ։ Մ եր պա շտ պ ա ն ո գա կան ը իւ ր ա - ու կր ս պ ա ս է ի թշնամի զինուորներու երեւման , եւ լակել անյագօբէն »:
մ ա գ ծ է ն Հեռու * կատարեալ անելի մբ մ ա տ ն ո ւ ա ծ ա Հ ա չուշացան անոնք։ Նոր լոյսերու մէԼ ստուեր ԳէՀՀ . Ժանօ , արպա. (ոտքի՛) , ազատեց անք
ներու պ է ս կր սուրան, շատոլոբ են; Դիւահար նեռ զ ի տ ե Ռ ս * օ յէ՛ , րնկեբ ...
Տարօրինակ, դմոխային գոռում — գոչումէն են կ ա ր ծ ե ս , այլեւս մէկ մտածում ունիմ, միայն Բացի պ չ ք ե ր ս * Ե դ ո ւ ա բ գ ն էր ; իք՝՝վ չէ բ ճանէ -
նախ մեր Լոոգութիւնը կորսնցուցինք։ Արձակուած բռնել դ է թ մէկուն ո տ քէն եւ ժ՜անիքներս խրել ա֊ նար զինք, մեք « վ ա ր չ ա պ ե տ ե ր , կ ե ց ա ծ առա ո լան
թնդանօթներու , ռում բերոլ որոտում ով տարա - նոր գ ա ր շ ա պ ա ր ի ն մ Է Լ ։ լ ո յ ս ի ն մէԼ արեւաշոգին պ է ս ; «Եւ գուն տեղեկու
ծ ո ւթ ի ւ ն ն ե ր ը վի ր ա պնե բ ո ւ կը փ ո իսուէին Հ Երկրա Մօտս չոր իսոտերուն մէԼ բագմաՀաղաբ իժեր թիւն չունիս ... շ> :
լեզուներ
շարժ էր եւ մենք Հրաբուխի խ ա ռ ա բ ա ն ի ն մէԼն Է— կր սուլեն ու բոցեղէն զինուորներր աԼ - ձախ կ ե ր կ ա Այ ս պ է ս պ ա տ մ ե ց վւ ա րի գցի գին ո լոր մբ Հա պ–
ճեպով վրայ . Եգուաբգի
ինք կա բծես : Բլուրներ կը Հարթուէին եւ բար - րին, կրակ ինկած է, աւելի կր մօ մ ասին , փ ա խ ո ւ ս տ ի ճամ բուս
ձուն քներ կ՝ ոստոստէ ի ն մեր ԼուբԼը : Գիշեր էր , տենան : ու աւելցուց *
բայց Հազարաւոր ասուպներ կբ լուսաւորէին։ Ոչ, եկոզներր րնկերներ են։ Կր Հաւաքեմ վեր « Ի ն ք ն ալ վիրաւոբուած էր , եւ իր շիկա -
Մենք բանականութիւն ունեցող էակներ չէինք այլ Լին օ գ ր կուրծքիս ու օգնութիւն կր պ ո ռ ա մ : Ա - ց ա ծ ս ա ղ ա ւ ա ր տ ը իմ ճակատս նոյնիսկ այրած էր*
եւս : Ա ե ր տեսողութիւն բ մ իա յ ն կը դո բծէ ր առ նոնցմէ մին այն որ Հրացանի չ ա փ Հ ա ս ա կ ունի , երբ ղի" կռնակն առած կ ա զ ա տ է բ իմ գ ե ր ե գ մ ա -
այմմ, եւ մենք ի զուր կը փնտռէինք թշնամին : ինծի կր դ ա ռ ն ա յ , պղնձէ գլխանոցս կր քաշէ եւ նէն , միս մինակ, որովՀետեւ միւս բնկերներբ
Մ աՀ ը սանձարձակ կր Հնձէր մեր շարքերէն ։ վերր լ ո յ ս ի ն մէԼ վ ր ա ս կբ նայի, ստուգելու Հա - չքեցին գինքն ալ իմ փոսիս մօտ։
Համաճարակ կար ու բմիշկ չունէինք։ Մերթ կբ մար թերեւս թէ՝ իժ շնամ ի չ ե ՞ մ ։ կեանքս ա ւմմ ա՝– Ամիսներով Հիւանդանոց մնաց , թնդանօթի
սողա յ ի ն ք լ ո ւս ա ւո ր փոթոր ի կնե ր էն գզե ան ո ւ ա ծ ։ նոր ձեռյ> ե ր ո ւ ն մ է Լն է ե լ անոր բոքոբ շաբմում - բոցերէն հրաշէկ ս ա գա ւ ա ր տ էն իբրեւ յիշատակ իր
Մեր ոտքերուն տակ շատրուաննեբ կր մայթքէին ներբ նուիրական են ինծի Համար, որովՀետեւ ճակտին շուրԼ սպիներու պ ս ա կ մը ունի Հիմա։
ու վիշապներու Հրաբորբոք կրակներուն ս°ԷԼ կեանքս ինքն է եւ ինքը կեանքս : կը յիշեմ թէ՝ ան Ե ւ գի ա ե^ ս կո ւր ծքին ալ պատե ր ա դմա կան
կ՝ անՀ ետանա յ ի ն անՀ ամ ար մարդկային ձեւեր։ .ինչպէս ուզեց ա ր գ ե լ ք ըլլալ ընկերներուն գլխեկո– իւ ա չ , ա ր ծ ա թ ա ս տ ղ ո վ » :
Մայր ծ ա ռ բ կորսնցուցած չոր տերեւներու ոլ է ս բոյս վազքին , բայց միւսները Հրեցին զինք գետին X
մենք ամէն մէկս անկումի խորշ մը կը փնտռէինք եւ վայրկեանէ մր անՀ ե տ ա ց ա ն խաւարին մ ԷԼ * Ն ո յ ն տզան է ղարձեալ , խոնարՀ ու ժ՜պտուն ,
Հոն կծկուելու Համար։ Շատերս վերածուած էինք Ե ս չեմ գ ի տ ե ր թէ գ ե ռ որքան սպասեցի յոլսաՀատ տուփի չ ա փ իր կրպակին ներսր ն ս տ ա ծ ցածլիկ ա–
մ սեգէն ք ա ր ե բու եւ ողԼերբ մեղմէ զոմեր կը կազ– " ՚ ՜ Ր Ի ւ Հրձիգ ռումբի մը լոյսին^ երբ ճակատս , թոռի մր վրայ, կօշկակարի սնտուկ - ււ Ն ղան ր առ–
մ է ի ն , քայլ մը ետ գ է պ ի կեանքին Հ ասն ելու Հ ա– ա 1 ՝ ք ե ր ս սկսան այրիլ եւ ս ա ս տ ի կ սալը սթավ-եցուց Լին ու պտղուց մր գ ա մ միշտ բերնին մէԼ; Անխօս
մ ար » : ղիս։ Զարմանալի բան, մարմինս թեթեւ էր փ ե - ու խոՀուն մուրճ կր մաշեցնէ օրն ի բուն, Որպէս
Գիակներ փ ռ ո ւ ա ծ է ի ս Հ"Ր" գԻս որոնց սրտա տուրի պ է ս * կապարէ զ ե բեղմ անը չէր ճնշեր այլ դի մարդիկ բոպիկ չքալեն . ..
լո՜ւսաււէր
կեղեք գալաըումնեբը կը տ՛եսնո՛ւէին եւս վլէաս՝ * բայց ա ս ք ե ր ս Օգքթ մէԼն էին Ու կար եՈԱՐՈՎ ՀԵՏՈԻՆ-Ի
Fonds A.R.A.M
I