Page 143 - ARM_19-1946_01
P. 143
ԼՅ բ ա * ա ց ա ւ ա ա տ ս ա ա ա ա «աօ ՄՈԱԿՈԻԱ ՊԱՇՏՕՆԱՊԷՍ
- ք՝ՕՈ(1<5 1925 - ՊԱՀԱՆՋԱ՛Ծ Է
Ո. Շ. .Տ 376.286
Օետօէշա-Բաթոտէտսւտ : ՏՕ». աՏՏծճԼ\ԻՏ աՐՍ - ԱՐՏԱՀԱՆԸ
17, &Ա6 Օտսոսաշ - (.13")
ք«Լ։ 008. 15-70 - 0. 0. Բ. Բ»ոտ 1678-63
1*1ժ՚ե ԱԳԻ՛Ս՛–– Տաք– ՚ 3 5 * * . 6ա*ս. 4 0 ° . ։ ՚ ա լ | ՛ " – 2 0 0 ֆ(""նք Պ ա տ ե ի ա զ ս ի վախ չկաք
ՕՐէ՝.Ի*՝հՐԲ»՝ Օւա&ոԸհշ 10 Ո1տս՚» 1946 Կիրակի 10 Մարտ Միէաղգային մամուլին տեղեկութեանց Համա
ձայն, ֆյ . Ս՚իութիւնը Հաղորդած է Թուբքիո յ թէ
*1> • ՏԱՐԻ - 18° ձոա& Տ ° 4556–՚նոր շրջան թիւ. 285 Խմբագիր՛ Ն՛ ՄԻՍՏԼ+ԵԱ1 ԳԻ1՝ 3 ծք զխն ա կց ո ւթ ե ան դ ա ^ ա գ ի բ մը կրնայ կնքուիլ եր
եւ
կու երկիրներուն միէեւ՝ կարս ֊Ար տ ա Հ ան ի
ծարտանէ լի խնդի րնե բուն քննութենէն վերէյը X
ՄԵՐ ԽՕՍ*Ա •Այս մասին աւելի մանրամասն տեղեկութիւն–
եւ մասնաւո–
Ա%Ե*ՈԱՆԳՐ ԻԱՏԻՍԵԱՆ ներ կո ւտան ամեբիկեան թերթերրբ
(Մահուան տարելիցին աււթիւ) րապէս «Նիւ Եորք Թայմպթ , ոբ 1լըոէ թէ խորՀբ–
ԳԱՑՈ՚ԼՆԵՐՆ ՌԻ ՄՆԱՑՈՂՆԵՐԸ գային կառավարութիւնը պաշաոօնապէս պաՀ ան-
էած է կարս - Արտ աՀ ան ի շրէաննե րը եւ այս ձեռ
ճիշգ տարի մր առա Լ, 1945 Մո՛րս՛ \0ի շաբաթ նարկի մասին տեղեկութիւն Հաղորդած՝ Մ^եգլիոյ
Մտագրած ենք բացառիկ թի՛– մբ նուիրել մեր օ ր ր , առտուան մամ ր 7ին , մեղմէ անդարձ կբ բաժ եւ Ա • ՆաՀանգնեբուն $
ողբացեալ ոնկեբներուն , ա յն վաստակաւոր դէմ– նուէր Ալեքսանդր էէ) ատ ի սեան , երկարատեւ. Հ ի– Ուրբաթ օր , մամուլի ասուլիսին առթիւ թը՚է՜
քեբուն ոբ անհետացան 1940 ՑունիսԷն ի ՛Լեր - Հա– ւանդութենէ մբ վերէգ որ ամիսներով անկողին թակից մը Հարցոլց թէ ճի^շգ է որ ք)՝ո ւս իա կաբսբ
մ ատաբաձ– լռութեան մ էէ ։ գամ ած է ր գինքբ : եւ ԱրտաՀանը ետ պաՀ ան էած է Փ ո ց տ ա մ ի խոբՀբ–
Այսօր , Աղեքսանղր քւյատիսեանի մաՀուան դաժ ո գո վին առթիւ : Լ,ա էսաղաՀ Թրում բն պա
տարելիցին առթիւ, քանի մբ բնդՀանուր խորՀբ– Ոչ ո՛ ք կբ գուշակէ բ սակա յն թէ աղետալի տասխանեց թէ այգ թնգի Ր ը քննուած չէ Փ ո ց տ ա մի
գածութիլննեբ : վաէսճանը պիտի Հասնէր այդքան արագ։ Պատե ՚^էշ.* Ս՚յ" յայտարարութեան վրայ, «Նիւ Եոբք
Աերունգ մբն է ոբ նօսբացաւ ել կբ Հատնի Հետ– րազմ ի տարիներուն վաբժուած էինք իբ Հ իւ ան— ՚Թա յմ զ» խոշոր խ ո բ ա գի բն ե բ ո վ գրեց իբ առա էին
ղՀետէ X ՛Առանց կուսակցական կամ ղաւանական ղ ո լիք ե ան յօդացաւ ոբ քրոնիկ դարձած էր է էին վրայ թէ Խ * Մ իութիւնը ոչ միայն ուղղակի
խտրութեան ; Վաստակաւոր ուսուցիչ , ղրաղէա , ել որ երեւան կուգաբ բնդՀանբապէս անձրեւոտ ե– Թուբքիո յ դիմած եւ պաՀ ան էած է կարս - Արտա
՚յղմիկ դանակին Հետ։ ՝Բ ան ի ց ս ընդունած էր մեղ իր նըն– Հանը , այյեւ իմացուցած է ԱՀնգլի ո յ եւ Ա՝ - Լյա -
կամ պաՀ Լ է
յեղափո խական յ սլաշտօնւ էա ս են ե ա կին մ էէ , ուր կը կատարէ ինք երբեմն Հանգն երուն թէ իրաւունք ունի պաՀանէելու որ
քաղաքադէտ X էթքախումբ մբ գործօն գաղթականական զո յգ Մ արմիններու խո րՀ րդակ– վերադարձս ւին ա յգ շրէաննեբը։
տի ուժերու , որոնք տարիներովդ զո յն ել ձեւ ցական ժոզովներբ , իբ նախագաՀութեան տակ :
տուած են մեր Հանրային , քաղաքական եւ. մտա Ա*աՀուընէն երկու օր առաէ , իրեն այցելած էր ԹՈՒՐՔԻԱ ԶԻՆԱԿՑՈՒԹԻՒՆ Կ՚ԱՌԱՏԱՐԿԷ
ւոր կեանքին : Ա աբղիկ որոնք իրենց երիտասար Տոքթ* փուլման, Ազգեբու Դաշնակցութեան մաղ Ամեբիկեան թհրթ՚ը ^1ա*~^1Ցսէ ք^է ռուսական
Պ * Ա՛
դութեան ՔՐաինքը թափեց ին Հ ա յբենի Հողերու, թականաց րէ •յբձր կոմիսարի օգնականը, աււաջիս պաշտօնական դիմումը կատարուած է
Հայ
վրայ , իսկ հ ասուն տարիները մա շի ցուցին օաամ Զ օ պան եան ի Հետ, խո րՀ բդակցե լու Համար անցեալ Ցո1֊նիսին , արտաքին գործավար Պ * Մո–
րութեան մէչ։ կական կեդրոնական ՕֆԷւսի նոր կազմակերպու - էոթովի մ էւէոցաւ , թուրք դե ս պան Ա էլէ՚մ Աէբփէ -
Պատմ ութ իւն բ պիտի դատէ անոնց ամ էն մէ թեան մասին։ համերով խօսած Էին եւ իքատիսեան բի X Յետո յ , երբ Երեք Մ եծեբու ժողովը գումար
կուն արժանիքներն ու դործերբ։ Պիտի դատէ մա յա յա՛ն ած Էր՛իր խորՀուրղները , աՈ-անց յոգնու ուեցաւ Փ ոցտամ ի մէէ , Անդլիացիները ուզեց էւն ի–
նաւանդ նկատի առնելով ա յն միէավա յրն ու պա յ– թեան նշաններ ցոյց տալու ։ ք\ւ յսւէորղ. օրուան մ անտ լ քյ * Ա իութեան քաղաքականութիւնը Թուր–
մաննեբբ ուր դո բծեցին անոնք, յանուն այս ժողո Համար • ուրբաթ —7– ժամադրութիւն տուած Էր քէ՚ոյ Հանդէպ : Մ ոլոթով պատասխանեց թէ ժ ո զո
վուրդին ազատագրութեան կամ անոր մշակոյթին ս*յս տողերը գրողին , ընթացիկ խնդիբնեբու մա վէն քանի մը շա բա թ առաէ Թուրքիա խնդրած է
զարգացման է սին փոիսադարձ տեղեկատուութեան Հ ամար , ըստ դա շնագի ր մբ կամ զինա կց ո ւթ ի ւն մ ը կնքել ֆՅ •
Արդար պիտի ԷՐԱար գէաՔ^ Ր Ր Դ ՝Լասէռ այսօր– սովորութեան ։ Ոլրբաթ կէոօբէ վերէ տկարութիւն Մ էէութեան Հետ : Ա ի Լա յս ո ս թերթին տեղեկու
ուտն աչքով , 40 50 60 տարի վերէբ X Այն ալ մը զգացած ր լ լա լ ով , ժամ ագրո ւթիւնը յետաձգած թեանց Համաձայն , Ա ոլոթով պատասխանած Է թէ
բուն մ իէավա յրէն վւաբսախնեբով Հեռու, օտար ա– էր , ու շաբաթ առաւօտ աչքերը փակած՝ յաւիտե– $0 * Մ իութիւնը Հակառակ չէ ոբ դաշնագիր մբ
վւեբու վրա յ : Եւ երկու աշխաբՀասասան պատե նապէս : կնքուի էիուսիոյ եւ Թուրքիոյ միէեւ, փոխադար
րազմներու փոթոբիկնեբէն , վիթթարի կայսբու– ձաբար երաշխաւորելով ս աՀ ման ա գլուխները ,
թեանց փլուզումէն , դղրդագին յեղափո խութ՚եանց Ուրեմն Խ ատի ս եան կը մեռնէր պատնէշին վը– բայց այս բանը չեն կրնար ընել, մինչեւ ոբ կարս–
վերիվայբումնեբէն վերէ։ բայ, իբրեւ քաէ զինուոր , որ երբեք չէր ընկրկած Աբտահանի շրջանը Խ • Մի^ւթ՚հսւն. չվերադարձողի :
քերականութիւն է որ անոնց ի ւր ա քան չի ւ րբ ու մաՀուան անկողնին մէէ իսկ, մինչեւ ՚/^Ր^Ի^ հյնգիրբ այս վիճակին մէէ կբ մնայ, բայց Մ •
տեղ մը, գիրք մբ գրաւած էր կուսակցական , Հան վա յբկեանր կը զյբազէ բ Հան բային գործով , ո բուն ՆաՀանգնեբբ լրէութեամբ կը նային Հարցին վրա ք ւ
րային կամ պետական գոբծունէոլթեան մէէ։ Եւ նուիրած էր իր ամ բողէ կեանքը X Կբ մեռնէր՝ իրեն \՚Նիւ Եոբք Թայմղ» կբ շարունակէ *
Դէ՚Րքհրր թավաւբ են այսօր։ Վիճակս ւ ած բարձր ու պա տաս խանատո ւ գործեր բ « Այստեղ կ*բմբռնեն թէ ա յգ Հոզամ՚ասե ր բ
Անշուշտ պայմաններն ալ Հիմնովին փսխուած կատարեալ խղճմտութեամբ կատարած բլլալու գո– բանի գրաւելու որ եւ է փորձ պիտի առա էն որդէ
Աեբունդնեբ
են։ Նոր կարգուսարք , նոր դէմքեբ։ Հ ո ւն ա կո ւթ ե ամբ : պատերազմի , բ ա յ ց փաստ չ կ ա յ թ է Ռուսեբբ որ եւ
սերունդներու յաէորգած : Ո1 չ մէկ ւո ր տ ո լնէ կբ յա յանէ ր այն անորակելի է ծրագիր կ՛որոճան զանոնք բոնի գրաւելու: Ար
Բայց անոնք ոբ կբ փայլին այսօր, դժուար թէ վե բարերում ին Համար , որ \ 944 Ա ե սլա . 5է ն մ ին դարեւ 7 այն տպաւորութիւնը կը տիրէ թ է անոնք
չեն ուզեր բոնի ուժ գործածել ոբ եւ է շրջանի մէջ
կարենան ժխտել ինչ ոբ կբ պարտին դացողնեբուն : չեւ Հոկտեմբեր 19 աղատութենէ զրկած էր գիսՔԸ\
Ակօսներ բացուած , ի՛ ո ր Հետքեր ճղուած է ին ^ իր Հիւանդագին վիճակին մ էէ , իբ \ Տամ ետ յ պա ՛ուր կրնան բնդդիմռւթեան հանդիպիլ մեծ պետու
եւ պատրաստ ժաո անգո ւթ ի ւն մբ կար , մտաւոր, տանի միակ գաւկին Հետ X Աէկուկէս ամսուան ար թեան մը կողմէ»:
բնկեբային թէ քաղաքական ։ Ա՝ինչեւ անգամ ափ գելափակումբ բոլորովին անարդար , ինչպէս Կբ կարծուի թէ ռուսական պաՀ ան էին նպա
մբ Հող, իրական կռուան մը՝ որուն վբայ կ^իշ՜ պաշտօնապէս Հ ասա ատուեցաւ ետքէն ընկճած տակն է վերստանալ 1914 1 Տէն առաէ քիուսիոյ
խեն ա յ 11ՕԼէ Հ էլ1 ՂՒ^ՔԼՀ ՝ֆէԴ.ԷՔաէՂէս Ս կ1 ա ա յն բաբո յա կան. կո պատ կան ո զ բո լո ր Հ ողամ ասերը , մ ան աւանդ կարս
ք*որրո ս կապահ– լոլտանքներր ինքնին կր փո րովը միշտ բարձր էր եւ իբ քաէաբի կեցուածքով Ար տ ա Հ ան ի շրէանը որ ոչ մ իա յն ռազմ տգիտական
շիանան , ԾՐՐ ք& * Հայաստանի կեղր . Կոմիտեին ու զօրաւոր կամքով օրինակ կը Հանդիսանար ել արժէք ունի, այլեւ քարիւղ կը պարունակէ ։
քարտուղարը կր յայտարարէ Հրապարակաւ , Մոս յո յս ու աւիւն կբ ^եբշնչէբ իրեն բաիստակից երի–* %աթտւՏակութ^ի՚ւ11բ կարյդտւ Գ– էք՛)
կուա յի կեգրոնական օրկանին մ ԷԼ* տաս արդ Հայրենակիցներու, այր թէ կին X
— « Հայ ժողովուրդի աղգային-սպատագբա– Ի*ր բեզուն ու բազմարդիւն կեանքի Համառօտ
կան պայքարի երկրորդ ուղին կ՛ընթանար արեւ զիծերն իսկ կարք՚Լի էէ ա ա է ա յ ՚ ՛ ս^*Գ սիւնակներուն 1Լա ր չա կան աբ տա կարդ կարողութ էււններ ու
մտեան - եւրոպական քաղքենի դասու (պոլրժուա– մէէ։ ն՝նած ու մեծցած էր Ւիֆէիղի մէէ էրբե Լ նէր : Օտարներու Հետ յարաբերութիւն պաՀ ելու եւ
ղի) հետ մերձեցման գծով, իրեն կուսան, ունենա էլաւակը մտաւորական ու բարեկեցիկ բնտանիքի բարեկամ ուէԺիլն Հ ասա ատ ելա մ ասն աւո բ յատկու
լով հայկական քաղքենի դասը : մբ ոբ չորս սերունդներէ ի վեր Հաստատուած էր թիւնով օժտուած էրւկովկասի փոխաբքայ 1Լ ո ր ո ն–
. . .իսկ երկրորդ հոսանքյւ որ կը հակէր դէպի 1Լբաստանի մայբաքաղաքբ : Աւոացած էր ռուսա ցով - Տաշկով կովկասի վերաբեբեալ պետական
արեւմուտք , նոյնպէս ձհւալոբուեցաւ իբրեւ, կու կան կրթութիւն տեղին գիմնազիոնին մէէ , յետո յ բոլոր խնդիբնեբու շուբէ մ շտապէս կը էսորՀբդակ–
սակցութիւն, յանձին քաղքենի - ազգայնական բժշկութիւն ուսած Ս՛ոսկ ո ւայ ի , 1$ ար քուէի եւ Պեբ– ցէր ՀՕ ա տ ի ս ե ան ի Հետ , որուն պետական մ արդու
«դաշնակցութեան» , որու առաջնորդներն ու գա լինի մ էի յա տ կո ւթ էւ ւնն ե րբ մ եծապէս կբ դնաՀատէ ր ;
ղափարախօսներն էին Զաւարեան եւ Ահարոնեան» : Բժշկական ասպարէզը նեղ կուգաբ իրեն : Ե~ Հա յաստանի Հանրապետութեան երկունքի եւ
(9՝– Արութինով, «Փրավտա», 25 նոյ . 1945)։ ր ի տաս ա ր գ Հասակէն նե տ ուե ց ա լ Հան բա յին գոբ ծնունդի բախտորոշ օրերուն, կարեւոր գեր խա
Արձ անագբենք եւ անցնինք ; ծունէոլթեան ասպարէզը եւ իբրեւ կազմ ա կերպի ք ղաց ան իբրեւ Հայոց Ազգային Բիւրոյի նա խա
Այսպէս կամ այնպէս, անոնք որ գացին եւ մեծ տաղանդ ցո քց տուաւ Թիֆլիղի քաղաքային գաՀ , իբրեւ բանագնաց Տրասլիղոնի , կաթումի եւ
դժբախտաբար «գնալոց են» , ունէին մէկ Հիմնա վարչութեան մ էէ , ա յն աստիճան որ 1909/3՛ քա Պոլս ո յ խոբՀ բդաժ ո զովն երուն , իբրեւ Հ . Հ * աբ–
կան , անժխտելի արժանիք , Հակառակ իրենց ղաքապետ րնտրուեցաւ եւ այգ պաշտօն բ վարեց տաք էւն գոբծեբու նախաբար ու վարչապետ , յետոյ
մարդկային թերութեանց , իտէալ, սէր եւ Հա մինչեւ 1917/՛ փեաբուարեան յեղափոխութիւնըՀ իբրեւ լիազօր պատուիրակ անկախութեան փոէսա–
ւատք՝ այս ժողովուրդի փրկութեան մասին ։ ^ՒֆւէՂԼՀ ^ ՚ ա թ ք ա ս ԱրեւելաՀայերու մշակոյթի ռութ եան , Հուսկ յետոյ՝ Փարիզի մէէ իբրեւ փոխ
՛Անոնք անվարան, յաճախ գլիսիվա(ր հՍահ(* վառարանն ՐԷԼաԷՐ « ^ՈէԼհաաէ բազմացեղ ո ա– նա խաղ ա Հ Հայաստանի Հանր • Պատուիրակու
գորհքով։ Լեռնա–
նետուեցան զէնքով, միտքով, տանն Էրէ Վբաց ի ել ո ուս մբցակիցնե բու եւ Հ ա– թեան ու նա խագաՀ Հտ յ Դաղթ * /(/ ո բՀ ո ւրդի , մ ին
լանէեբու վբայ կամ մեծ քաղաքներ ու ժխորին կառա կոր զներ ո Լ դլխու ն ՚ / ր ա յէ^1 քաղաքապետ չեւ իր մաՀ բ;
մէէ՛ Անձնատուր՝ յեղափոխութեան ալիքներուն , բնւորուե լու եւ տ ա բ ինե ր ո վ ա յ դ կարեւո ր պաշտօ՛ Հռետոր էբ ու գիտէր խանդավառել բաղմու–
միեւնոյն ատեն Հետամուտ՝ կանանչ սեղաններու , նին վրա յ կարենալ մԳւալու Համ ար իրական յատ– թէ/ւննեբը , Հայրենաշունչ խօսքերով : Բարձր էբ
այսպէս կոչուած դիւանագիտութեան գաղտնիք - կութ իւնեբ պէտք էր ունենալ : քՏ ատի սեան օժ ամենուրեք իր անձին Հմայքը : կենդանի խո րՀ ըը՜
նեբուն, որոնք մինչեւ ա յսօր ալ կբ մնան անթ ա– տուած էր պետական մաբղու բոլոր յատկանիշ դան շանն էր Հայ պետ ա կան ո ւթեան ։ կար գա պաՀ
վլանցելի X ներով ։ Է՛Ր ՚լ^րէէ1^ °^այր –ոլ սլար կեշտ ։
Անոնք իրենց ետին ձդեցին դաշնագիր մը \9\7ի դէպքերէն վերԼ էր միայն, որ Խ ատիս– ւ1 բ կո բուստը մ եհ Փպէս զդա լի է Հայ ժողո
Աէվռ, 1920 Օղոստոս 10 որուն անունը ա Հ ա լա եան Հ ր աժ ե շտ տա լուէ Թիֆլիզի աշխաբՀտքաղա - վուրդին Համ աբ մ ան աւանդ ա յս օրերուն , ռՐԲ
սի կ բարձրաձայն կը Հռչակուի Աոսկուայէն մին քացի կեանքին , էսքգիսքբ սյմբոզէռվին նուիրեց դարձեալ օրակարգի վրա յ է Հա յկական Դատ բ ու
չեւ Երեւան, արժեցնելու Համար Հողերու Ր^գաբ– Հայ ժողովուրդին : Ատաւ Հ • Տ * Դաշնակցութեան երբ փորձառու պետական մ արգոց ա յնքան պէտք
ձակման, միացման սլաՀ անէ ը : շարքերուն մէէ, լաւաղոյնս ծառայելու Համար ա– ունինք, լաւագոյնս ներկայացնելու եւ պա շտ պա -
էացողներուն կո ր ո ւս տ բ պիտի դառնար իսկա նոր եւ Հաւատարիմ մնաց իբ ուխտին մինչեւ վիրէ՛ նելու Համար մեր արդար պաՀանէնեբբ աշխաբՀի
պէս անդարմանելի , եթէ մնացողնեբբ կտրէին Հայաստանի Հողին վրայ իր ասսլաբէզբ սկսաւ մեծերուն առէեւ։
պատմութեան թե քբ , անՀոգութեամ բ, ատելու– շատ Համեստ կեբոլով , իբրեւ քաղաքագլուխ փոք իր մաՀուան այս առաէէւն տարելիցին առթիւ ,
թեամբ կամ տգիտութեամբ : րիկ Ալե քսան դրա պո լի (այժմ Լենինական՝) , շատ յարգանքով կը խոնաբՀինք իր անմոռանալի յիշա–
Վա՛յ մեղ, եթէ միտքերն ոլ սիրտերն ալ պար– չուն ցած բարձրանալու Համար մինչեւ վարչապետի ւո ա կին առԼեւ։
պուին , դասողներուն յիշա՛տակին Հետ ։ ՀՀ • աստիճանին ; ՀՐԱՆՏ - ԱԱՄՈՒհԼ
Fonds A.R.A.M
- ք՝ՕՈ(1<5 1925 - ՊԱՀԱՆՋԱ՛Ծ Է
Ո. Շ. .Տ 376.286
Օետօէշա-Բաթոտէտսւտ : ՏՕ». աՏՏծճԼ\ԻՏ աՐՍ - ԱՐՏԱՀԱՆԸ
17, &Ա6 Օտսոսաշ - (.13")
ք«Լ։ 008. 15-70 - 0. 0. Բ. Բ»ոտ 1678-63
1*1ժ՚ե ԱԳԻ՛Ս՛–– Տաք– ՚ 3 5 * * . 6ա*ս. 4 0 ° . ։ ՚ ա լ | ՛ " – 2 0 0 ֆ(""նք Պ ա տ ե ի ա զ ս ի վախ չկաք
ՕՐէ՝.Ի*՝հՐԲ»՝ Օւա&ոԸհշ 10 Ո1տս՚» 1946 Կիրակի 10 Մարտ Միէաղգային մամուլին տեղեկութեանց Համա
ձայն, ֆյ . Ս՚իութիւնը Հաղորդած է Թուբքիո յ թէ
*1> • ՏԱՐԻ - 18° ձոա& Տ ° 4556–՚նոր շրջան թիւ. 285 Խմբագիր՛ Ն՛ ՄԻՍՏԼ+ԵԱ1 ԳԻ1՝ 3 ծք զխն ա կց ո ւթ ե ան դ ա ^ ա գ ի բ մը կրնայ կնքուիլ եր
եւ
կու երկիրներուն միէեւ՝ կարս ֊Ար տ ա Հ ան ի
ծարտանէ լի խնդի րնե բուն քննութենէն վերէյը X
ՄԵՐ ԽՕՍ*Ա •Այս մասին աւելի մանրամասն տեղեկութիւն–
եւ մասնաւո–
Ա%Ե*ՈԱՆԳՐ ԻԱՏԻՍԵԱՆ ներ կո ւտան ամեբիկեան թերթերրբ
(Մահուան տարելիցին աււթիւ) րապէս «Նիւ Եորք Թայմպթ , ոբ 1լըոէ թէ խորՀբ–
ԳԱՑՈ՚ԼՆԵՐՆ ՌԻ ՄՆԱՑՈՂՆԵՐԸ գային կառավարութիւնը պաշաոօնապէս պաՀ ան-
էած է կարս - Արտ աՀ ան ի շրէաննե րը եւ այս ձեռ
ճիշգ տարի մր առա Լ, 1945 Մո՛րս՛ \0ի շաբաթ նարկի մասին տեղեկութիւն Հաղորդած՝ Մ^եգլիոյ
Մտագրած ենք բացառիկ թի՛– մբ նուիրել մեր օ ր ր , առտուան մամ ր 7ին , մեղմէ անդարձ կբ բաժ եւ Ա • ՆաՀանգնեբուն $
ողբացեալ ոնկեբներուն , ա յն վաստակաւոր դէմ– նուէր Ալեքսանդր էէ) ատ ի սեան , երկարատեւ. Հ ի– Ուրբաթ օր , մամուլի ասուլիսին առթիւ թը՚է՜
քեբուն ոբ անհետացան 1940 ՑունիսԷն ի ՛Լեր - Հա– ւանդութենէ մբ վերէգ որ ամիսներով անկողին թակից մը Հարցոլց թէ ճի^շգ է որ ք)՝ո ւս իա կաբսբ
մ ատաբաձ– լռութեան մ էէ ։ գամ ած է ր գինքբ : եւ ԱրտաՀանը ետ պաՀ ան էած է Փ ո ց տ ա մ ի խոբՀբ–
Այսօր , Աղեքսանղր քւյատիսեանի մաՀուան դաժ ո գո վին առթիւ : Լ,ա էսաղաՀ Թրում բն պա
տարելիցին առթիւ, քանի մբ բնդՀանուր խորՀբ– Ոչ ո՛ ք կբ գուշակէ բ սակա յն թէ աղետալի տասխանեց թէ այգ թնգի Ր ը քննուած չէ Փ ո ց տ ա մի
գածութիլննեբ : վաէսճանը պիտի Հասնէր այդքան արագ։ Պատե ՚^էշ.* Ս՚յ" յայտարարութեան վրայ, «Նիւ Եոբք
Աերունգ մբն է ոբ նօսբացաւ ել կբ Հատնի Հետ– րազմ ի տարիներուն վաբժուած էինք իբ Հ իւ ան— ՚Թա յմ զ» խոշոր խ ո բ ա գի բն ե բ ո վ գրեց իբ առա էին
ղՀետէ X ՛Առանց կուսակցական կամ ղաւանական ղ ո լիք ե ան յօդացաւ ոբ քրոնիկ դարձած էր է էին վրայ թէ Խ * Մ իութիւնը ոչ միայն ուղղակի
խտրութեան ; Վաստակաւոր ուսուցիչ , ղրաղէա , ել որ երեւան կուգաբ բնդՀանբապէս անձրեւոտ ե– Թուբքիո յ դիմած եւ պաՀ ան էած է կարս - Արտա
՚յղմիկ դանակին Հետ։ ՝Բ ան ի ց ս ընդունած էր մեղ իր նըն– Հանը , այյեւ իմացուցած է ԱՀնգլի ո յ եւ Ա՝ - Լյա -
կամ պաՀ Լ է
յեղափո խական յ սլաշտօնւ էա ս են ե ա կին մ էէ , ուր կը կատարէ ինք երբեմն Հանգն երուն թէ իրաւունք ունի պաՀանէելու որ
քաղաքադէտ X էթքախումբ մբ գործօն գաղթականական զո յգ Մ արմիններու խո րՀ րդակ– վերադարձս ւին ա յգ շրէաննեբը։
տի ուժերու , որոնք տարիներովդ զո յն ել ձեւ ցական ժոզովներբ , իբ նախագաՀութեան տակ :
տուած են մեր Հանրային , քաղաքական եւ. մտա Ա*աՀուընէն երկու օր առաէ , իրեն այցելած էր ԹՈՒՐՔԻԱ ԶԻՆԱԿՑՈՒԹԻՒՆ Կ՚ԱՌԱՏԱՐԿԷ
ւոր կեանքին : Ա աբղիկ որոնք իրենց երիտասար Տոքթ* փուլման, Ազգեբու Դաշնակցութեան մաղ Ամեբիկեան թհրթ՚ը ^1ա*~^1Ցսէ ք^է ռուսական
Պ * Ա՛
դութեան ՔՐաինքը թափեց ին Հ ա յբենի Հողերու, թականաց րէ •յբձր կոմիսարի օգնականը, աււաջիս պաշտօնական դիմումը կատարուած է
Հայ
վրայ , իսկ հ ասուն տարիները մա շի ցուցին օաամ Զ օ պան եան ի Հետ, խո րՀ բդակցե լու Համար անցեալ Ցո1֊նիսին , արտաքին գործավար Պ * Մո–
րութեան մէչ։ կական կեդրոնական ՕֆԷւսի նոր կազմակերպու - էոթովի մ էւէոցաւ , թուրք դե ս պան Ա էլէ՚մ Աէբփէ -
Պատմ ութ իւն բ պիտի դատէ անոնց ամ էն մէ թեան մասին։ համերով խօսած Էին եւ իքատիսեան բի X Յետո յ , երբ Երեք Մ եծեբու ժողովը գումար
կուն արժանիքներն ու դործերբ։ Պիտի դատէ մա յա յա՛ն ած Էր՛իր խորՀուրղները , աՈ-անց յոգնու ուեցաւ Փ ոցտամ ի մէէ , Անդլիացիները ուզեց էւն ի–
նաւանդ նկատի առնելով ա յն միէավա յրն ու պա յ– թեան նշաններ ցոյց տալու ։ ք\ւ յսւէորղ. օրուան մ անտ լ քյ * Ա իութեան քաղաքականութիւնը Թուր–
մաննեբբ ուր դո բծեցին անոնք, յանուն այս ժողո Համար • ուրբաթ —7– ժամադրութիւն տուած Էր քէ՚ոյ Հանդէպ : Մ ոլոթով պատասխանեց թէ ժ ո զո
վուրդին ազատագրութեան կամ անոր մշակոյթին ս*յս տողերը գրողին , ընթացիկ խնդիբնեբու մա վէն քանի մը շա բա թ առաէ Թուրքիա խնդրած է
զարգացման է սին փոիսադարձ տեղեկատուութեան Հ ամար , ըստ դա շնագի ր մբ կամ զինա կց ո ւթ ի ւն մ ը կնքել ֆՅ •
Արդար պիտի ԷՐԱար գէաՔ^ Ր Ր Դ ՝Լասէռ այսօր– սովորութեան ։ Ոլրբաթ կէոօբէ վերէ տկարութիւն Մ էէութեան Հետ : Ա ի Լա յս ո ս թերթին տեղեկու
ուտն աչքով , 40 50 60 տարի վերէբ X Այն ալ մը զգացած ր լ լա լ ով , ժամ ագրո ւթիւնը յետաձգած թեանց Համաձայն , Ա ոլոթով պատասխանած Է թէ
բուն մ իէավա յրէն վւաբսախնեբով Հեռու, օտար ա– էր , ու շաբաթ առաւօտ աչքերը փակած՝ յաւիտե– $0 * Մ իութիւնը Հակառակ չէ ոբ դաշնագիր մբ
վւեբու վրա յ : Եւ երկու աշխաբՀասասան պատե նապէս : կնքուի էիուսիոյ եւ Թուրքիոյ միէեւ, փոխադար
րազմներու փոթոբիկնեբէն , վիթթարի կայսբու– ձաբար երաշխաւորելով ս աՀ ման ա գլուխները ,
թեանց փլուզումէն , դղրդագին յեղափո խութ՚եանց Ուրեմն Խ ատի ս եան կը մեռնէր պատնէշին վը– բայց այս բանը չեն կրնար ընել, մինչեւ ոբ կարս–
վերիվայբումնեբէն վերէ։ բայ, իբրեւ քաէ զինուոր , որ երբեք չէր ընկրկած Աբտահանի շրջանը Խ • Մի^ւթ՚հսւն. չվերադարձողի :
քերականութիւն է որ անոնց ի ւր ա քան չի ւ րբ ու մաՀուան անկողնին մէէ իսկ, մինչեւ ՚/^Ր^Ի^ հյնգիրբ այս վիճակին մէէ կբ մնայ, բայց Մ •
տեղ մը, գիրք մբ գրաւած էր կուսակցական , Հան վա յբկեանր կը զյբազէ բ Հան բային գործով , ո բուն ՆաՀանգնեբբ լրէութեամբ կը նային Հարցին վրա ք ւ
րային կամ պետական գոբծունէոլթեան մէէ։ Եւ նուիրած էր իր ամ բողէ կեանքը X Կբ մեռնէր՝ իրեն \՚Նիւ Եոբք Թայմղ» կբ շարունակէ *
Դէ՚Րքհրր թավաւբ են այսօր։ Վիճակս ւ ած բարձր ու պա տաս խանատո ւ գործեր բ « Այստեղ կ*բմբռնեն թէ ա յգ Հոզամ՚ասե ր բ
Անշուշտ պայմաններն ալ Հիմնովին փսխուած կատարեալ խղճմտութեամբ կատարած բլլալու գո– բանի գրաւելու որ եւ է փորձ պիտի առա էն որդէ
Աեբունդնեբ
են։ Նոր կարգուսարք , նոր դէմքեբ։ Հ ո ւն ա կո ւթ ե ամբ : պատերազմի , բ ա յ ց փաստ չ կ ա յ թ է Ռուսեբբ որ եւ
սերունդներու յաէորգած : Ո1 չ մէկ ւո ր տ ո լնէ կբ յա յանէ ր այն անորակելի է ծրագիր կ՛որոճան զանոնք բոնի գրաւելու: Ար
Բայց անոնք ոբ կբ փայլին այսօր, դժուար թէ վե բարերում ին Համար , որ \ 944 Ա ե սլա . 5է ն մ ին դարեւ 7 այն տպաւորութիւնը կը տիրէ թ է անոնք
չեն ուզեր բոնի ուժ գործածել ոբ եւ է շրջանի մէջ
կարենան ժխտել ինչ ոբ կբ պարտին դացողնեբուն : չեւ Հոկտեմբեր 19 աղատութենէ զրկած էր գիսՔԸ\
Ակօսներ բացուած , ի՛ ո ր Հետքեր ճղուած է ին ^ իր Հիւանդագին վիճակին մ էէ , իբ \ Տամ ետ յ պա ՛ուր կրնան բնդդիմռւթեան հանդիպիլ մեծ պետու
եւ պատրաստ ժաո անգո ւթ ի ւն մբ կար , մտաւոր, տանի միակ գաւկին Հետ X Աէկուկէս ամսուան ար թեան մը կողմէ»:
բնկեբային թէ քաղաքական ։ Ա՝ինչեւ անգամ ափ գելափակումբ բոլորովին անարդար , ինչպէս Կբ կարծուի թէ ռուսական պաՀ ան էին նպա
մբ Հող, իրական կռուան մը՝ որուն վբայ կ^իշ՜ պաշտօնապէս Հ ասա ատուեցաւ ետքէն ընկճած տակն է վերստանալ 1914 1 Տէն առաէ քիուսիոյ
խեն ա յ 11ՕԼէ Հ էլ1 ՂՒ^ՔԼՀ ՝ֆէԴ.ԷՔաէՂէս Ս կ1 ա ա յն բաբո յա կան. կո պատ կան ո զ բո լո ր Հ ողամ ասերը , մ ան աւանդ կարս
ք*որրո ս կապահ– լոլտանքներր ինքնին կր փո րովը միշտ բարձր էր եւ իբ քաէաբի կեցուածքով Ար տ ա Հ ան ի շրէանը որ ոչ մ իա յն ռազմ տգիտական
շիանան , ԾՐՐ ք& * Հայաստանի կեղր . Կոմիտեին ու զօրաւոր կամքով օրինակ կը Հանդիսանար ել արժէք ունի, այլեւ քարիւղ կը պարունակէ ։
քարտուղարը կր յայտարարէ Հրապարակաւ , Մոս յո յս ու աւիւն կբ ^եբշնչէբ իրեն բաիստակից երի–* %աթտւՏակութ^ի՚ւ11բ կարյդտւ Գ– էք՛)
կուա յի կեգրոնական օրկանին մ ԷԼ* տաս արդ Հայրենակիցներու, այր թէ կին X
— « Հայ ժողովուրդի աղգային-սպատագբա– Ի*ր բեզուն ու բազմարդիւն կեանքի Համառօտ
կան պայքարի երկրորդ ուղին կ՛ընթանար արեւ զիծերն իսկ կարք՚Լի էէ ա ա է ա յ ՚ ՛ ս^*Գ սիւնակներուն 1Լա ր չա կան աբ տա կարդ կարողութ էււններ ու
մտեան - եւրոպական քաղքենի դասու (պոլրժուա– մէէ։ ն՝նած ու մեծցած էր Ւիֆէիղի մէէ էրբե Լ նէր : Օտարներու Հետ յարաբերութիւն պաՀ ելու եւ
ղի) հետ մերձեցման գծով, իրեն կուսան, ունենա էլաւակը մտաւորական ու բարեկեցիկ բնտանիքի բարեկամ ուէԺիլն Հ ասա ատ ելա մ ասն աւո բ յատկու
լով հայկական քաղքենի դասը : մբ ոբ չորս սերունդներէ ի վեր Հաստատուած էր թիւնով օժտուած էրւկովկասի փոխաբքայ 1Լ ո ր ո ն–
. . .իսկ երկրորդ հոսանքյւ որ կը հակէր դէպի 1Լբաստանի մայբաքաղաքբ : Աւոացած էր ռուսա ցով - Տաշկով կովկասի վերաբեբեալ պետական
արեւմուտք , նոյնպէս ձհւալոբուեցաւ իբրեւ, կու կան կրթութիւն տեղին գիմնազիոնին մէէ , յետո յ բոլոր խնդիբնեբու շուբէ մ շտապէս կը էսորՀբդակ–
սակցութիւն, յանձին քաղքենի - ազգայնական բժշկութիւն ուսած Ս՛ոսկ ո ւայ ի , 1$ ար քուէի եւ Պեբ– ցէր ՀՕ ա տ ի ս ե ան ի Հետ , որուն պետական մ արդու
«դաշնակցութեան» , որու առաջնորդներն ու գա լինի մ էի յա տ կո ւթ էւ ւնն ե րբ մ եծապէս կբ դնաՀատէ ր ;
ղափարախօսներն էին Զաւարեան եւ Ահարոնեան» : Բժշկական ասպարէզը նեղ կուգաբ իրեն : Ե~ Հա յաստանի Հանրապետութեան երկունքի եւ
(9՝– Արութինով, «Փրավտա», 25 նոյ . 1945)։ ր ի տաս ա ր գ Հասակէն նե տ ուե ց ա լ Հան բա յին գոբ ծնունդի բախտորոշ օրերուն, կարեւոր գեր խա
Արձ անագբենք եւ անցնինք ; ծունէոլթեան ասպարէզը եւ իբրեւ կազմ ա կերպի ք ղաց ան իբրեւ Հայոց Ազգային Բիւրոյի նա խա
Այսպէս կամ այնպէս, անոնք որ գացին եւ մեծ տաղանդ ցո քց տուաւ Թիֆլիղի քաղաքային գաՀ , իբրեւ բանագնաց Տրասլիղոնի , կաթումի եւ
դժբախտաբար «գնալոց են» , ունէին մէկ Հիմնա վարչութեան մ էէ , ա յն աստիճան որ 1909/3՛ քա Պոլս ո յ խոբՀ բդաժ ո զովն երուն , իբրեւ Հ . Հ * աբ–
կան , անժխտելի արժանիք , Հակառակ իրենց ղաքապետ րնտրուեցաւ եւ այգ պաշտօն բ վարեց տաք էւն գոբծեբու նախաբար ու վարչապետ , յետոյ
մարդկային թերութեանց , իտէալ, սէր եւ Հա մինչեւ 1917/՛ փեաբուարեան յեղափոխութիւնըՀ իբրեւ լիազօր պատուիրակ անկախութեան փոէսա–
ւատք՝ այս ժողովուրդի փրկութեան մասին ։ ^ՒֆւէՂԼՀ ^ ՚ ա թ ք ա ս ԱրեւելաՀայերու մշակոյթի ռութ եան , Հուսկ յետոյ՝ Փարիզի մէէ իբրեւ փոխ
՛Անոնք անվարան, յաճախ գլիսիվա(ր հՍահ(* վառարանն ՐԷԼաԷՐ « ^ՈէԼհաաէ բազմացեղ ո ա– նա խաղ ա Հ Հայաստանի Հանր • Պատուիրակու
գորհքով։ Լեռնա–
նետուեցան զէնքով, միտքով, տանն Էրէ Վբաց ի ել ո ուս մբցակիցնե բու եւ Հ ա– թեան ու նա խագաՀ Հտ յ Դաղթ * /(/ ո բՀ ո ւրդի , մ ին
լանէեբու վբայ կամ մեծ քաղաքներ ու ժխորին կառա կոր զներ ո Լ դլխու ն ՚ / ր ա յէ^1 քաղաքապետ չեւ իր մաՀ բ;
մէէ՛ Անձնատուր՝ յեղափոխութեան ալիքներուն , բնւորուե լու եւ տ ա բ ինե ր ո վ ա յ դ կարեւո ր պաշտօ՛ Հռետոր էբ ու գիտէր խանդավառել բաղմու–
միեւնոյն ատեն Հետամուտ՝ կանանչ սեղաններու , նին վրա յ կարենալ մԳւալու Համ ար իրական յատ– թէ/ւննեբը , Հայրենաշունչ խօսքերով : Բարձր էբ
այսպէս կոչուած դիւանագիտութեան գաղտնիք - կութ իւնեբ պէտք էր ունենալ : քՏ ատի սեան օժ ամենուրեք իր անձին Հմայքը : կենդանի խո րՀ ըը՜
նեբուն, որոնք մինչեւ ա յսօր ալ կբ մնան անթ ա– տուած էր պետական մաբղու բոլոր յատկանիշ դան շանն էր Հայ պետ ա կան ո ւթեան ։ կար գա պաՀ
վլանցելի X ներով ։ Է՛Ր ՚լ^րէէ1^ °^այր –ոլ սլար կեշտ ։
Անոնք իրենց ետին ձդեցին դաշնագիր մը \9\7ի դէպքերէն վերԼ էր միայն, որ Խ ատիս– ւ1 բ կո բուստը մ եհ Փպէս զդա լի է Հայ ժողո
Աէվռ, 1920 Օղոստոս 10 որուն անունը ա Հ ա լա եան Հ ր աժ ե շտ տա լուէ Թիֆլիզի աշխաբՀտքաղա - վուրդին Համ աբ մ ան աւանդ ա յս օրերուն , ռՐԲ
սի կ բարձրաձայն կը Հռչակուի Աոսկուայէն մին քացի կեանքին , էսքգիսքբ սյմբոզէռվին նուիրեց դարձեալ օրակարգի վրա յ է Հա յկական Դատ բ ու
չեւ Երեւան, արժեցնելու Համար Հողերու Ր^գաբ– Հայ ժողովուրդին : Ատաւ Հ • Տ * Դաշնակցութեան երբ փորձառու պետական մ արգոց ա յնքան պէտք
ձակման, միացման սլաՀ անէ ը : շարքերուն մէէ, լաւաղոյնս ծառայելու Համար ա– ունինք, լաւագոյնս ներկայացնելու եւ պա շտ պա -
էացողներուն կո ր ո ւս տ բ պիտի դառնար իսկա նոր եւ Հաւատարիմ մնաց իբ ուխտին մինչեւ վիրէ՛ նելու Համար մեր արդար պաՀանէնեբբ աշխաբՀի
պէս անդարմանելի , եթէ մնացողնեբբ կտրէին Հայաստանի Հողին վրայ իր ասսլաբէզբ սկսաւ մեծերուն առէեւ։
պատմութեան թե քբ , անՀոգութեամ բ, ատելու– շատ Համեստ կեբոլով , իբրեւ քաղաքագլուխ փոք իր մաՀուան այս առաէէւն տարելիցին առթիւ ,
թեամբ կամ տգիտութեամբ : րիկ Ալե քսան դրա պո լի (այժմ Լենինական՝) , շատ յարգանքով կը խոնաբՀինք իր անմոռանալի յիշա–
Վա՛յ մեղ, եթէ միտքերն ոլ սիրտերն ալ պար– չուն ցած բարձրանալու Համար մինչեւ վարչապետի ւո ա կին առԼեւ։
պուին , դասողներուն յիշա՛տակին Հետ ։ ՀՀ • աստիճանին ; ՀՐԱՆՏ - ԱԱՄՈՒհԼ
Fonds A.R.A.M