Page 150 - ARM_19-1948_03

ԲՈԼՅեԻԻ&Ս՜Ը ւորուեցան Հանրապետութեան չբլաննևբբ, Ոս–

Կ հ ա Ա ք ը Ի. Հ ա յ ա ս տ ա ն ի ւէկ սումնասիբութիւնն1բ կատարելու. Համար։

եհ անււԿ8ՈԻ0ԻԻնը... Անասնաբուծական կաճառբ (Ինստիտուտ)

ուղարկեց երեք գիտ • արշաւներ ուսումնասիրելու.

(ԹՌՈՒՑԻԿ ԱԿՆԱՐԿ) ԼԵՌՆԱՑԻՆ ՚ԼԱՐԱՊԱԱՆ 25 ԱՄԵԱԿԸ — Համար նրբագեղմ ո չխա բա բո ւձհ ո ւ֊թ ի ւն բ; Տասբ

« Փրաւտա»ի սեվւական թդթակիցր կր գրէ Ա տե– գիտական արշաւներ , բաղկացած Հ\ողագործու -

փանակերտէն թէ 8ուլիս 24ին տեգի ունեցած է թեան կաճառի անգամներէ , ղբաղա՝Ն են Արա­

աշխատաւորներու պատգամ աւորնե բու մարզային րատ եան դաշտի ճաՀճացաձ՜ Հողեբոլ Հարցի ու -

հյորՀ\ուրգի յոբելենական (նստաշրթանր, նուիբ– ։;ոլյՏՂասիրութեամբ , ինչպէս ե լ այն՝ խնդրով, թէ

Մենք, տարաբախտաբար , Հն՛ա բալո բութիւն ուած Լեռնային ՛Լա բա պ ազի ինքնավար շրթան ի ի՚֊չպէս կարեչի է լաւագոյն ձեւով օգտագոբՆ-ել

չոմնինք քիչ շատ քաւարար չափաԼ Հարց՚ր ներկա– շԳամեակին ԼքօՄԲ * Հայկական ՚Լարապաղի Ազբ֊ լեռներոլ բարձունքներու վբայ գտնուող արօտ -

յառնելու. Հոս։ Թերթի ժ՜լատ սիւնակները այգ Հր­ պէյճանին՛ կցման՝ 23ամեա1լր^ : եեբբ Հ

նաբալո ր ութիւն ր մեղի չեն տար • ուստի Հար կա– Աղրպէյճան ի գերագո յն խորՀուրդի նախագա– ՕԳԱՏԻՆ ՆԱՒԱՏՈՐՄԻ՚ԼԻ Տ0ՆՐ.–«.ՀաՀդի»տ֊.

գրուած ենք րնգՀանուր ձեւով խօսիլ մեղ եւ բոլ– Հ ո ւթեան կողմէ ողթո յնի խօսք ոսած է նախարար­ լոր եւ տօնական մ՛թ՛՛֊֊ ո լո բ տ ի մէթ, կր դրէ «Փրաւ–

չե՚֊իգմր իրարմէ բաժնող Հիմնական Հարցերէն ա– ներու խոբՀրդի նախադաՀ ՚Լուլիեւրւ Ջերմ ՈԴ~՜ տա»ի թղթակիցր , Երեւանի տշխատաւորութիւնր

ռաւելա րա ր եր կ ո լքի * Ազգութ եան եւ Հա յ բեն իքի թոյններ եւ շնորՀաւո րանքներ յայտն ած են նմա - սչեց հյ * Մ իութեան օդային (նաւատորմիղի օբր» ;

մ աս ին ; նապէս ՚քյախիթեւանի եւ Տազսաան ի ինքնավար Ե րեւան ի այգիներու եւ պարտէզներու մէթ կա՛զ–

Պայքարք այս դոյդ արժէքներու շո՚՚֊րթ ^ոլԳայ Հ անր ապետ ո ւթ ի ւնն եր ո՛լ ներ կայաց ո լց ի չն երր : մա կեր պո ւած էին դասախօսո ւթիւն՚ն եր , ղբ\ո յց՚ներ

Հինէն, նախա - Հո կտեմբեր ե ան շբթանէ՝ն> ։ \,իստի ա ա ե ն կաբղացռլած են Խ * Մ իութեան եւ ցուցաՀանդէսնեբ նոլի՚բուած խոբՀրդ– ^ °Ղ՜ա—

Գազափարաբանօրէն մեն ք եւ Բո լշեւիզմր ա յս կառա՛վարութեան , Աւկրա յի այի գերագո յն խոբ­ նաւորդութեան (ավիացիա^ զա–ր դաց մ անք : « 26

Հարցերու մէթ կեցած էինք Հիմնովին Հակառակ Հրդի նախաղաՀ ո ւթեան եւ միութենական ռազմա՛­ կոմի ս ա ր»ն ե ր ո լ (Ատ . ^ աՀ ո ւմ եան եւ րն կերներբ)

գիրքեքոլ վրայ ; կան՝ նախարար Պու֊լկանինի ողթո յնի գիբ^ԲԲ յ քաղաքա յին պարտէզին մ էթ աշխատաւորներ ու
պատե գ -
Մ եղի Համ ար յաւիտենական արժէք մրն՛ էր Լեռնա յթւ ՛Լ ա ր ասլ ա ւլի Ազրպէ յճանին կցումի առթեւ Հանղէս եկան Հայրենական
կր նկաաէր առժա^–
"՚ՂՂՎԼ » մինչ րոլշեւիղմր գայն 25ամեակին առթիւ ոզթոյնի Հեռագիրն եր զրկած մին մասնակցա՛ծ օդա չոլն երր ;

մահակեայ երեւոյթ մր Հ են նաեւ Խ* Հայաստանի գերագոյն խորՀոլրգի Իր ի կա ան մամր \ Օի՛ն , Համաձայն Միու -

նախագաՀութիւնն՝ ու նախարարներու խորՀուրդբ, թեան զի՝ եա լ ուժերու >ն ախա բաբ մարտ թախտ

« Ժ՛ամ ան ա կա կից ա գգե րր , կ* ո ւս ո ւց ա՛. է սեւ մ ետ աղա գործ ո ւթեան նախաբար քՒեւոսեանր , Պուլկանինի Հ րաման ի , սկսան որոտալ Հրետանիի

Ա թալին, արգիւնք են որոշ պատմաշքթանի մր, ի յ՚քնա շա րմ ե բու եւ մ եքենաշա րժ արօր ՛լէ բու աո - Համաղարկնեբբ ի պատիւ խո րՀբղային օղային

արգիւնք են գրամ ատի րո ւթեան ծաղկման ւ Աւա­ գիւնաբերութեա\Լ նախաբար Ակոաովր, բանակի ուժերու :

տականութեան Հաշուե յա րգա րով եւ գրամա ի րո լ – զօր ա վա ր Բ ա՚ղբա մ եանր եւ ու րի^ եբ\ր : Լեն ի,% ա կա՝։ ի , կիբովականի եւ Ալավեբգիի

թեան ղա րգա ցում ով միաժամ ա՛հա կ սկիգր կր ԳԲ~ Նոյն առթիւ Ատեփանակեբտին մէթ տեղի ու­ մ է լ տեղի ունեցա՛/, ժողովրդական զբօսանքներ ւե լ

\ուի մ արգոց Համ ա թ մքում ին ազդութեանց Հ ի– նեցած են աշխատաւորներու ց\ոյց , իսկ երեկոյ - իւր ախճան–քներ Հ

մունքով» Աթալին «Մարքսիզմր եւ ազգային - եան՝ ժողովրդական ղբօսա)՝ քներ ու զուարճ ու -

գաղութային Հարցք » , Աոսկուա, 1938, էթ 6 5 ) ։ թիւններ ։ ՌՈՒՍ ՕՐԹՈՏՈՔՍ ԵԿԵՂԵՑՒՈՅ 50ՕԱՄԵԱԿԸ .

Ա թալին կր կբ^1՝էբ այն , ինչ որ իրմէ առաթ ՇԻՆԱՐԱՐ ՈԻ ԹԻԻՆ Ը ԵՐԵԻԱՆԻ ՄԷԶ ծ- « Փրաւտա »ն փբ երեք թիլերուն՝ մ է լ կ՚աԱդբա֊–

վարդապետած էր Լենին , րեւան ի քաղաքա յին խո րՀուրգր յատուկ նիստ մր դաահայ այն Հ ան գի սոլթիւներ ուն որոնք կագմա–

« Աղգային Հարցի Հանգէպ Մ արքս եւ էնկէլս նուիրած է մայրաքաղաքի շինարարական– Հաբ — (լե ր պո ւե ց ւ <ն Մ ոսկուայի մ է լ լլուս օրթոտոքս ե–

րն գՀ անրապէ ս վերարերա ծ են խստօր էն՝ ք ֊ ՛ե աղա– ցին։ : Պատկա\– զեկոյցէն պարզուած է որ , ինչպէս կեղեցւոյ ԳՕՕամեակին՝ ա՛ռթիւ։ ինչպէս յայտձի ԷՀ

տարար ՝ րնդո լնելով ան ո ր պայմ անաղրօրէն կը Հեռախօսէ «Փրաւգս։»ի թղթակիցբ, շին՚արա– յոբելեանին մասնակցեցաւ նաեւ Ամենայն Հայոց

պատմական ւձ ՛շան ակութի ւ նր ւ « Բ ան ուո բակ ան ր ո ւթեան կ իսամ եա յ հ բագի րր գեր՚ակաաարո՛ւած կաիժողիկասր, Գէորդ Զ*՛՝ •

Հարց »ի րա զգա տում ով՝ ազգա յին Հարցի ստոր ա– էէ Ներկա ւիս կբ շաբու նա կ ո լի կաաա ցում ք 116 Հան դի ս ո ւթի"ւնն եր ԷՀն– ղատ , տեղի ունեցած է

գաս արժէ^քր ենթակայ չէր \ոչ մէկ կասկածի բազմ ա յա՛ր կ շէնքերու ե ւ 4069 ան Հ ա տ ա կան տու­ նաեւ սլ տ՛ար ի ա բ յձն ե րո Լ Ժողով, որուն մասնակ—

Մարքսի Համար» ԼԼենիև Հա մ րո գթա կան՛ գոր­ ներու բանուորներու է լ ՛ծառայողներու Համար Հ ցած են մ իա յն օր թ սա ո քո դաւանանքի սլ ա՛տ կան.ո ղ

ծեր» , Հ . X V I I , Մոսկուա , 1921 , էչ 459—460) : ՝Բազա՛քի չրթակայքր կր Հ իմն ուին բա՝1\ուոբտկան բարձրաստիճան. Հո դե լո ր ականներ բ Հ մ՛ոզով ք քն–

Համ ա յն ա վ ա ր կո ւս ա կց ութ ե ան Հ$՝Բ • Համ ս՛— նր ա՛ւաններ I Անոնց իւբաքանչիւրբ պիտի \ունե— նած է Հ ետեւեա՚լ Հար ցերբ .

գումարին (17 23 ապրիլ 1923) , ուր կր քն\կուէր նայ իր սեվւական ԳաԲո՝ՑեԼ) ակում բր եւ Հիւան^– 1 . Վատիկանր եւ օրթոտոքս եկեզեցթե՝ , 2.

ազգային Հարցր, Աթալին , որ ղեկուցաբերն էր դանոցր ; Հաճք ա կառ քի դիծեբբ միացուցած են Տիեզերական, քրիստոնէական շա՛րժում ր եւ օր—

Հարցի , անդրադառնա լով քիչ *Ս*ԲԼ\ յիշատա՛կ– քաղաքի կեդրոն բ՝ Աո ա բ1լ ի բ եւ Կիրովի գործարան թ\ռտոքս եկեղեցին ։ 3. Ա^կլիքան եկեղեցւոյ նր–

ուած քաղուածքին , կր յայտարարէր . աւաններուն : է ի բա պե տ ո ւթ ի ւն բ ե լ 4. Ե՛՛՛կեզեց ա՛կան Օրաց ո յ–

« Հոս շա ա երք ա պ աւ ինե ց ան *Լլատ իմ իր Ի՛լի չի Լրանա լու վրայ է ինյ^եագործ Հեռաձայնի ցի Հարցւր :

գրութեան ց եւ յօդուածներսւն : Ես պիտի չոլզէի ցանցր 8000 Համ ար1 ե րով : Հիմք գրուած է երկ - Առաթին Հարցի մ ասին միաձայն ութեամ բ րն՝–

յ իշատակե լ ան ուեր իմ ուսուցչիս՛՝ րնկեր Լեն ին ի րո՚բդ թրմուղի շինութեան ՚, Այս թրմոլզր իր սկիղ– գո լնուած Է որոշում մր, որով Ժ ո զով ա կաննե րր

որովՀ ետ եւ անիկա Հոս չկ՚ս՝յ ( 1Լլա ա իմիր Ի լի չ Լե– րր կ\աոձնէ Բառասաւն Աղբիւր (՝^ԲԲՔ Պո՛–լաք՝) կր դատապարտեն Վ^ա՝տիկանւր ոբ«նոր պատերազմ

նին այգ օրերուն Հիւանդ պառկած էր։* <Տէ2 • » ) : լեռնեբէն եւ երկու անգամ աւելի թո՚֊բ ^աիաի տայ կր ՀրաՀ րէ եւ քաղաքական՝ պա յքար կր մ զէ Հա­

Ա յնուամենա յհիւ , ես Հ ար կա գբո ւած եմ յ ի շա տ ա– մա ւ րաքա ղ աք ին քան ներկայ թբմուգբ X մա շխ ա ր Հ ա ք իքն ժ ո զով բ լլա պե տ ո ւթե ան ( գեմակրա–

կե լ անվէ ճե լի ճշմ արտ ութ եա՛ն ( աքսիոմ այի^ Հ ան­ ԳԻՏԱԿԱՆ ԱՐՇԱՒՆԵՐ՚ԳԷՊԻ ՇՐՋԱՆՆԵՐԸ • ՛՛ԻՒ) գէտ »••

գամ ա\նք ո ւն ե ց ո զ կաս ր մ ր, որ ոչ մէկ թիւր իմ ա– « Փրաւգա »ի մասճ– աւ որ թղթակիցր կբ Հ եոա– Երկրորդ Հ՛"ք՛սի մասին րնդունուած որոշումով,

ցցութիւն չի յաբուցա՚նեբ , որպէսղի րնկերներու գրէ Երեւանէն թէ ՅՕէ տւելի գի տ ական արշա Լն\եր ժոզո՝վ\ր դէմ 1լ արտայայտուի տիեզերական քրիս–

մ է , յ , ք ի ն մ ւ չ ոչ մէվ տարակոյս չմնայ ազգային եւ խոլմբեբ , որոնք կա՛զմակերպուած են Հայաս­ սէ՛ Էական >ա րժումին ե լ անոր առժամ եայ խոր–

Հ արց ի տեսակ ար ար կշ ո ի մա սին : Ինքն ո րո շմ ա\ն ւ տանի Գի տ ո ւթե անց Ակտ՛գեմ ի այ ի1 ^ոոմ է , ուզե– Հուրզին կոզմէ այս օգոստոսին՝ Հրաւիրո՛ւելիք

ն ուի րուած յօդուածին մ էթ քննարկելով Ա՛ արքս ի

նամ ակր աղղտ ք ին Հար ց ի մ աս ին՝ րԱ կեր Լենին՝

Հետեւեալ եզրակացութեան կր յանդի ուստի ե լ Լենին– , առանց որեւէ բան քողարկելու, կբ յաղթանակէ միթազգային մասշտաբով ե լ ոք

« Բանուորական Հարցնի րա զդա տ ո ւմ ո ւի՝ աղ— պ ար ղ ո՛ւ որո շա կի կր յ այ տ ար ա՛ր էր * թէ միայն մի երկրռւմ , • մեր սոցիալիզմի ան–

գայթն՝ Հարցի ստորադաս արժէքք են թա կայ չէր « Մ ենք կր վկայենք , որ Համ ա շխ ա ր Հ ա յին դրա՝։, իկ երկրռւմ, ս ո ցի լա իղմ բ կոմ ունիզմ ի կեն–

՝ո–չ մէկ կասկածի Ա ար քո ի Համար ; րնկեր վար ո ւթե ան շաՀ եր ր բարձր են՝ մեր ազգա՛յին ցազ, սովորական երեւոյթ դառնալուն՝ զո ւգրն–

« Հոս միայն երկու տող է, սակայն՝ այգ եր— շաՀերէն , բարձր են պետութեան շաՀերէն» ( « Ն * թաց ՝ պետութեան , պրոլետարիատի դիկտատու­

կոլ սաղր կր վճռէ ամէն ինչ ։ ԱՀ ա ասիկա է, որ ւիու-ոեալ», Գիբքճա, է լ 153)։ րայի Հետ միասին կք սկսին՛ ՀետզՀետէ անՀետա–

գոց պէտք է սորվին (ռուսերէնի մէթ՝ «իրենց քի– հքօսքր քանակապէս աւագի մր մեծոլթիւձԼր նալ նոյն՛պէս ազգութիւեներր իրենց լեզուներով ,

թին պէտք է քերթեն» « 3 * » ) մեր շարք մր պա– ունեցոզ Հայ ժողո՛վուրդի մասին չէ , այլ .աշիէար– իր ենց կ ո ւլւո ուր այ ով , կր սա եղծուի սոցիալիս­

Հարթուածէն աւելի վաւթաթան րնկերնեբք» (Լենին Հածաւալ ռուս երկրի , խօսքք անոր ազգային եւ տական մի րնդՀ անուր , թէ թո վան դա կո ւթե ամ բ եւ

եւ Աթա լինւ « Տ՝ողովածու կ ո մ կուսի պատ մու­ պետական շաՀեբու մասին Է * * * թէ ձեւուէ րնդՀանոր կուլտուրա , «մի ՚բնգՀսյքւնալր
լեզուով» :
թե ան ուս ո լ մ ն ա ս ի բում ին վեր արեր ող գրութիւն– Եւ Լենին իր ազդի եւ իր պետութեան շաՀերր

ներՈւ», Հ. Բ., Մոս1լուա, 1936, է լ 5 9 2 ) ։ ւիա բ կր դասէ «Հ ամ աշխաբՀա յին՛ րն կեր վ ա բ ո լ – Նաեւ այս «մի րնգՀանոլբ լեզուն» ճշդելով
թեան» շաՀերէն , որովՀետել քնկեբվարութեան
Ե *֊ ճիշդ էր Աթալին * էական ր տողերու քտ– վւոքրաւոր բ կր մեկնաբանէր •

նակր չէ , ա յ լ ա յն որ ա կր , Հ իմ՚ւ՚ա կան գաղա՛փարի մէթ մնայուն եւ Հիմնական աբմէք կր տեսնէ, « յ^-՚չպէս ընկեր Աթալինն է ասում, այդ լե–

մր այն խտացում ր, որ տեղ զտած է ա յ դ քանի մր մ ինչ ազգութեան՛ ( եւ պետ ո ւթե ան ) մ էթ՝ առժա– ղուն, ի Հարկկ ք չի լինի ո չվե լի կո ռո ւս ա կան , ոք

տողերու մէթ ։ մ ան ա կ ե այ ե լ երկ րո ր գա կան : գերմանակա՛ն, այլ մի նոր լեզու կր լինի» Պ* Ա—

Իր րարձր Հեղինտ՚կութեամր Լենին կոլգար Աղգութեանց ծագում բ կապելով որո՛շ պատ– բէլեան « Հայաստանի բն ա կչո ւթ ի ւձԼղՀ նախա–

վկայելու , յիշատակս ւթե ամ րր Ա՝ արքս ի անուան , մաշրթան՚ի մր , իբրեւ արգիւնք քաղաքա—տնտեսա–– խոր Հր դ"՛ յին եւ խորՀ րգա յին շբթաններում» , ( &-

\որ «տե ս ա կա ր ա ր կշիու»ր ազգային Հ ա՛րցի , բան­ կան որոշ պայմ անն եր ու , Լե՜լին ե լ Աթալին ատ-ով րե լան՛, 1931, է լ 1 3 5 ) ։

ուորական Հարցի բազգատումով, շատ աւելի իսկ կր նախաճշդէին ո՝չ միայն ազզութեանց հագ­ Իսկ ինքբ՝ «աղղերոլ Հայրբ»՝ Աթա լին՝ ոբ

նուազ է* որ այդ իսկ պա՛տճառով ազգային Հար— ման ոկիղբր , այլ եւ անոց անՀետացման՛ պաՀր : ագգերաւ °Ր°Բ կարդալով անոնց գերեղմանբ կյբ

ՑԷՀ ՝ ԷԲԲ^լ "աորագաս եւ երկրորդականէ արժէք, փորէ՝ կբգբէյ՛–

ենթակա ր է գերագո յն թ բւ ՛օ՛նԿուորական Հ արցի Ա,1,յւ աայ մաննե բ , ոբ Հքնուձեղ տ\ուած է ին « Զեւով ազգա յփն եւ բովան գա կո ւթե ամբ սո­
շա՛Հ եր ո ւն Հ ւթեան ց > ™յգ "1ս՚յ մա1ն տեր
* իր վեր ացումով ցիալիստական կուլտուրանե՜րի բաբգաւաճումը
• երբ
Լե1՚ին րա ո ե ր ո ւ Հետ խազա լ չէր սիրեր ապշե­ սլիտի վերնային– նաեւ ա՚զգերր : ծր - պբւոլետա րիաաի մի երկրռւմ ուն՚եցաօ՜ դիկտա–
բառ
շն ա կան ու թե ա մ բ ան իրեն մր ց ա կ ի ց չունէր Աւելի որոշ* դրամատիրութեան ար գանգէն ԿՈՒԼՏՈՒՐԱՆԵՐԸ
խորտակումով տուբա,ի Լպայմաններում՝ ԱՅԳ
պէտք կար, երբ անՀրաժեշտ կբ գանէր , նած Րէէա՚է՚՚՚Լ դրամատիրութեան
րնգմիշտ ՄԻ ԸՆԳՀ.ԱՆՈՒՐ ԼԵԶՈՒՈՎ ՍՈՑԻԱԼԻՍՏԱԿԱՆ
ցուցիչ ան պատկա՛ռս ւթե ամ բ մր 1լբսէբ ամէն եւ րնկեր վարութեան յաղթանակով ալ
ՄԻ ԸՆԳՀԱՆՈՒՐ ԿՈՒԼՏՈՒՐԱՅԻ ՄԷՋ Ի ՄԻ
ք ո ւո ա կ ու որոշ : պիտի չքանւա յին աղգերր յ
ՁՈՒԼԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ (բնգգձումներբ՝ մեզմէ
« Տանձի՜ւ՛ Լենինի , այս փերթինի մաՀուան՛ Պ ա ա մ ական քաթեկո րի» մր առմամա %նակ–~ «3 •») , այն ժամս* ակ, երբ պբոլետարիատբ
կբ
եայ երեւոյթ մր ԲԱալով, ագգերր, իբրեւ այդպի­ յաղթանակի
առիթով կր նկատէր * Ջերնով, գերեզման կբ ամբողլ աշխարՀում , ե լ սոցիալիղմբ

մ տնէ ռուս յ ե ղա փ ո խո ւթ եան ստեղծած ն կա րա՛– սին, պիտի անցնէին պատմութեան , ՛երբ պատ­ կբ դառնայ կե՚1.ցաղ, ^է^ց սրանումն է ազգա­
քհոսփի» ,
գիրնեբու մէթ ամէնէն խոշորր» («Վոլիա մութեան անցնէին իրենց ՛ծնունդ տուող պա ամա­ յին կուլտուրա յի լեն ինեւսէԼ՝ Հարցադրման գիալեկ–

ՓՐտկ, 1924, թիւ. 3, Է9 3 6 ) ։ կան՝ րն իժ ա ց ի կ եւ առժամանակեայ պայմ ան­ աիկութիւնբ » (անդ, է լ 1 3 5 ) ։

՛Լք կարագի ր ե լ խո շոր ամէնէն աւելի այս նե « Հ^յ^րէն^ր՝ աՀալոր է , ոճբ բարբարոս
« Ինչպէս
Հնական ո ւթե ա՛ն եւ այս անպատկառութեան ի– բնկեբ Աթալին է ասում , փոքրա­ (թարգման քի շնորՀիւ) , սակայն ւոբոշ ճիգով մբ՝

մաստով Հ ւորներէն Պ– ԱրէլեաւՆ կբ մեկնաբանէր Հազգերու ի մա սար լրիւ Հ աս կ՛ե ալի I
Եւ որովՀետեւ
այսպէս էր՝ իր նկարագիրը , Հօ ուս մ ո ւն՜ն , ապագայում , երր սոռիալիզմբ (Խմբագրական «ՅՈՒՍԱԲԵՐԷ)

Fonds A.R.A.M