Page 232 - ARM_19-1948_01
P. 232
ա ա Կ Ա Ն ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆԸ ԵէհսսԱ քաղաքը ր ի լ մ ը ։ Կար նաեւ նաՀանգային ժողով մը ,
1848ԻՆ
բաղկացած փ " խ Լլառավարիչէն եւ ուրիշ բա\րձ -
ր ա ս ա ի ճ ա ն ռուս պաշտօնատարներէ ։ Այս Ժ ողո–
֊–Աջօք– մաՀմԽէքքքքքկ*»֊»նւճՓրքէ^ւնէ Համար կտ&ղմ֊ուա՚Հ>՝
« ԻՍԼԱՄԱԿԱՆ ՀԱՄԱ6ՆԱԳԻՏԱՐԱՆ »ԷՆ •՝֊-. Ղ-աեւ. Հյք-րիԻ *՜ոՊռՎ ^՛Ը. . մասնակցութեամբ
Աանազււ֊ն սւ կա ս ա կ ան կողմեր ՛ո՛ւնէր 1848^– (Գ– ե ւ 4%ջի& ւ ^ ս )
ք ե ղ ա վա իաւթիւնը •: Հ ա կ ա ռ ա կ ժող ո վ ՜ Կչ՛ գէ ՜֊ եւ֊ \$2եին , երբ Հիւսիս* ԱտբպԷյճանի մէք ընգՀ |868/՚>՛ կ ա ա ա ը ո կ ս հ
յ եղավէ ոխ ա կտնն եբո ւ՛ն ա Լլն՚կա լո լ թ եան ց ^ ա՛ն չւովէ– ապստամբութիւն մը ծ ա գ ե ց ա ւ քիուսեր աԱ. զէ մ ՛՛ւ նոր 1լարգաղչ ութեամը
հետեւեալ
է ա՚ւ մ՛եծ արդիւնք մ բ ֊ եւ չո՛ւնեցաւ վւ այ լուն ա- Ապպաս Ա իր զայի բանակները ֊Ե ր ա ս խ գե տը ան - 1,լ,1.,ան նաՀապը բաժնուեցաւ 7 գա -
պա գ ա յ մբ ւ ^ ա յ ց երկու գլխաւոր երեւոյթներ փե՛ ցան Հասնելով մինչեւ Կէնճէ , Եր՛եւանի Խանին ու ; առակներու՛» • Եբեկւճ՛, Կէւմրէւ, Նախէչեւան ,
տրուարի բմ բոստոլթենէն , իմ ասա տուիւ անոր—-• ժերն ալ ք^իֆ՚չէղէ մօտակայքյԼ, \ճէլալօ»լլո–– կմԼ Նոբ Պա յաղէ տ, Աուրմալոլ, Տար ա լա կէզ եւէչմիա–
՚ֆփնւ
րնգՀանուբ քո լկար կո լ թ ի ւ ձ Լ ՚ ը )եւ գ ե բ ո ւ թ ե ա ս քըե - ո ւ ա ծ վայրին մէք նեզեցին ռ՛ո՛ւսեւվրացական ու 1868/^ Երեւան ՛Լա՛ ա՛նզէն ւոաըան\ու.թէլյ/ե
քումըւ
1848/5 աւելի փորձի մբ թուականն Էր քան մերը եւ զանոնք բռնադատեցին բաւականանա ւ 27366էր ք ա ռ ֊ քլմ. եւ. բնակչ-ւթըւձը՝ . 667.000
՝՝• ՜ղա՛ղա փ ա ր ի մը ի ր ա գ ո րծումյւ է լով Վ ^ բ ա ս ա ա ն ի պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ ե ա մ բ յ ք*այ~Հ քհ-ու - հ ււդէ ; ԲնակչութԼ ան մեձամաս ոլթէլնք կը կազ ֊
Ան յաջողութեան պ ա տ ճ ա ռ ն ե ր ը ր ա ղմաղա ՝:. են֊ սերը օ գ ն ա կ ա ն ուժեր ս տ ա ն ա լ է վերքդ 1'Ր^ց .էս^1 մէէն մահմէաականները, ոըոնռ կայւեւէոը <–՝էկ
եւ ղբաղեցուցա՚ւծ այ
են բոլս Բ պատ մ ա բան՛՛ն երր՛ խ ո ս տ ո վ ա ն ո ւ թ ե ա մ բ լոկ գիա՚ո՚ւածաւ շաՀեցան մասը բնաֆն^ուերաւ եւ կարեւոր մէկ մասն
(Հայերը
Հյ էմքի բ ի ճակատամարտը , ու ասոր վ ր այ , Ե բե գաղթեո պատերազմներուն պատճառաւ , Նոր
ՎստաՀ ու վ ճ ռ ա կ ա ն որեւէ ՚Ն\րագիբ չկար , համաէյմ՚րուահ– էէն մա՛ս ՚՚տւորարալլ կէւմրէւ
^ազգային աբՀ եսձոան ո ցաները շ ա տ ծախսի կբ կա֊֊֊ ւ անի ո ւժ եր բ ետ քաշուեց ան
քհուսեբր– անոնց ետե ւէն Երեւանի Հո զ ը մ տան Պա/աղէտ եւ կ^մէահ՜էն գաւաոտկ՚1եիը) :
րօաէին : Տ ե ա ո յ ղւնդՀանուր քուէարկութիւնը ոբ
մեծ նշան ակութ ի ւ ն ո՛ւնէր ել պ ա Հ ե ց իր կա րե ւո ~ թէ եւ , բայ ց ետ գար ձան առանձց արդիւնք ձ եռք էէվւեւանէ գ ա ւ ա ռ ա կ ը , 3.1 16 քառ. քէմ . տսւ\րա՛֊–
ըութիւն՚ր ազւսա Հանրային Է Փ ա ^ ք է մը Համար , բերելու ։ կ ո վ1լա ս ի ռուս բան ակն Լ, բուն ՚բնդՀ • ՚&ութէւն եւ 112.922 ընակէչ ունէը։ \,աՀա՛նգայթն
կ ոբ սնցնել ա ո լաւ Փ ա ր ի ս ին արտ տ իր ա սլ եաող դիր՛՜ Հրամ ա ֊ ն ա տ ա բ կ ա ր գ ո ւ ո ղ Զ°Ր * /»ա" ք է վ է Լ թէեւ կեզրոն Եվ՚՚հւան ք ա գ ա ք ր ունկը 15.000 բնակէ չ :
քըն ու Հեղինակութիւնը, անոբոշ ձգելով երկրին Ե ր ե ւան ի վրայ քալեց , բայց չկրն՛ալով ոեւէ յւսքո֊ - Համաձայն 1897/՛ մ ա ը գ ա Հ ամ ա ը ի՚ե՝ ^ Ե ր ե ւ ա ն է գա
ապագան Տ ղո՛ւ թիւն ձեռք ձգել Եվ՛ ե լան՛ ի խան ին բուռն գի - ւառակէն 127.072 Հ ո գ է է բտզկաւքեալ բնակ չու —
Այս յ ե ղ ափ ո՝խ ութ իւն բ ոչ միայն։ քաղաքական* մագր՚ութեան ել Ե րե ւ ա ի քՒոլրքերոն Հ բո ս ա կա թ ե ա ն մէտյն Հա ք..էւ ր էն 37ը Հայ էր՛ , է ՚ ՚ կ Հարէւ֊֊
Ասորէներ
կեանքին այլեւ գրակակ, մ արզին մ էք մեծ ա\րժէք յ ի ն կռիւներուն պատճառաւ ^ պաշտ ր,ուած ձգեց ր էն 5ր քհ-ուսեը Լւ Հւսրէկւ-էն մէկն ալ
մը չէ ունե զած գրագէտ ի բ՚եակչա -
: 1848/* , նաեւ , որեւէ ՛Երեւանը \ոլ Գաւբէժի վրայ քալեց։ Սակայն երբ կը կազմէ էն : 1868/;.– 1897 քաղաքէն Հաըիլըթ
ն ե ր շ ն չում չէ տուսՓ՛ : Հ ա զ ո ւ ա գ ի ւ տ են այն է քերբ 1827 Յուլիս 3\ին ռուս ուժերբ պար տ ո ւեցան Ապ - թ է ւ ը ՀասաՆ էր 290.000/։ Այս թիէն
ո րոնք նո լիր ո ւ ա ծ են անոր , աւելի Հազուագիւտ՝ պաս Միր՛զային եւ Գ ա բ ա Բափաք թ՛ո ւրքեր էն , 52/՛ Թուրքեքւր կր կա զմէ իքն :
բան աստ եղծն Լլ. ր կամ գ յ ւ տգէտն երր , որոնք ա յդ քիուսեբը ետ քաշուեցան , վերցնելով Եբե-ւանի
պաշարում ը • .... Հ,ա յ քօմ էթէճէնհ ւ :< լ կոզմէ , 1905/(5՛, էնէպէս
օրեր ան գտածրլլային իրենց Հոգիին ել ԳՐէ՚էէ*^ տմբալն Հարաւ . կալ կա սէ նոյնպէս այս շրջանս/–֊
ըմբո ա ո ե՛ւ զգ այո ւն– թռի չքը ՛֊ Ապպաս Ա իր զա օզոստո՚ս ֊–\ին Ա շ տ ա բ ա կ եկաւ կէն մէշ կ ա ա ս ֊ - ա ա հ ա Հ ա բ ե կչո լէմեան , պ ա աճա —
Զարմանալի կրնա յ թուփ լ սակայն >ոբ շ ա տ մը եւ ռուսական՝ ուժերը իր ետին ձգելով , որոշեց ռ ա ւ է<՚ուրք բէւակչու ԷմԷւնբ նուագեչլաւ ու ա ւսպէ՛֊֊
մաս՛ն ա/լցաձ֊
գբագէտ՚ւեր եւ կարեւոր են ա յգ օր եր ու շլ թէֆլէսի դէմ քալել կխմրիլի ԼԼէնթ ա՛կան՛) վրա– սով մինչեւ 1914 ոեւէ յաւելում չ՜արձանադրհւե -
ժումներուն մեծ զէմքը գերեիր, կատարած ե՛ն ; Ա՛ յ է ն % ք^ասքէվիչ այս շարժումը տեսնելո՛վ Հ.րաժա~
բ ե ց ա լ Ղ*ալըէժ ի ա ը շաւան քէն եւ *Լ, ա խ ի քե ւ ան ի ցաւ քաղաքին լ լ ակչոլթեան մէք՛. 1914֊ 1918 շըր֊
սոնց ամէնէն ե ղ ա ծ էր Լամւսռթինը՛. քան ին ա յ ս վտլրԼ. բուն մէք տեղի ունեցա)ծ. արիւ–
ո լժեըը Հ աւ աքել ով Ե բ եւ՛ անի մօ տակտ յքր ե կաւ :
Լամառթին ա չ ք ա ռ ո ւ ղեր խ ա զ ա ց ա ^ – է իբրեւ Ապպաս Սիր զա ք ա շ ո ւ ա ծ է՛ր Գտրտ Գալէ Որ 40 նալի դ է պ ք ե ր ո ւ ( Հ ամ ա շ խ ա գ Հ այ ին Ա * պատԼւբազ–
քաղաքագէտ : Հակառակ իր քիչ մը «լալկանդ բա– քլմ . ետեւն է Ս ար տ ս Հ ր ա պ ա տ ի : իսկ Երեւանի մ Է , այս պատերազմին ընթացքինք&ուրքեբո ւձն՝ դէմ
նա ստեղծ ութե ան՛ ^ ա\հ ո ւ ն ե ց ա ծ է բարձր Հ ո գ ի եւ բ ե ր դը կը պ ա շ տ պ ա ն ո լէ բ եԼ ան ին ք ա ք ։ւլ. կ ոբ ո վի ի գ ո ր ծ գ ր ո ւ ա ծ աՀաբե՜կչութիլն՚ը , ՚ ռ ո ւ ս ա կ ա ն յԼ.—
եղա\ծ է ե ռ ա ն ղուն եւ աշխոյժ մէկը՛. Առաքին յա եղբօրը Հասան քՕանի կողմ Է ։ քիուսերը Թ իֆ լ ի - ւլա վւ ո խութ– իւնը Լ» լ կովկասեսՀԼ ճակատէ Լ՛ քաշուող
ջողութիւնն եր էն՝ ետք որոնք տարին գի՛նք ը մինչեւ սէն պ ա շ ա ր մ ա ն թնդանօթներ բերելով քանդեցին ռոլս ուժերու տեզլւ բռնել քանացճոզ ՀայԼլաԼլան
ա ր տ ա ք ի ն նա խ աբ՛արո՛ւ թե ՛ան՛ պաշտօնին՛ ֊ քվանտս - Սարտտրասլտտը ել Ս ե պ տ ե մ բ ե ր 2,5ին՛ պաշարեցին ու ժ ե բու գ ո բծոլն էութիւն ր ) ը ն թացքին Թ՛ուր քեր՛բ
տեղծր՝ կո\բ,սն ցուց իր Համ բաւը , ընղուձնեցաւ ա լգ Երեւանը : Երեւան անձնատուր եղաւ \ 827 Հ"կ ՜ մեհ կո ր։ո\ստնեբ կրած են՛. \ 91 Յին Հա\ր֊աւ* կսվԼլաս
պաշտօնը , գլուխը կ ա խ , գ ի տ ն ա լ ո վ եւ Հասկնալով տեմբեբ 1 ին : քիուսիայէն բաժն՛ուելով երբ Ազրպէյճան է , Վր -
որ տ ա կ ա ւ ի ն Լ ա ա բանաստեղծ մնացա՛ծ էբ . յա - •ր։աստա՝։՚.է ու Հ ա յ ա ս տ ա ն է բաղկնա ցած երեք ան —
. Երեւան
ք ոգելու Համար ,նո րածին Հանրապետութեան մէք։ Երեւանի կռիւներուն ընթացքին թէեւ Ապ -
Սիրզա քիուսերը
որսս \յ ա խ իք եւ ան– ի վբայ քալեց կ ա իւ Հան բ ա պ և տ ութեանց Լլը վԼւրս/ծաւՀր
այգ կոզմ շ յա՛ք ս —
1Լ • Հիւկօն , միշտ վեր ապա Հ ո ւթե ամբ մօտե — քաշելու մտադրութեամբ, բայց Հ ա յաս տ ա ն ի մ էք առն ո ւե ց ա ւ :
ցա՚ծ\ էր յեզավւոխոլթեան : \ախ ք ա ք ա լե ր ա ծ է ղ եց ա ւ ւլ ր ա Լլ ա՛ն ա զ գ ե ցո լ թ ի ւ ն մր ո ւ ն ենԽւլ Երե - Ո՛" ւ ս յ ե ղ տւիո իւ ո ւթե ան բն թ ա ցքին օ սման եան,
վեր՛
զայն, յետոյ Հասկցա(ծ էր սակայն .՝ խ՛ո՛ս տ ո ւմնԼ; - ւանի բախտին վրայ։ 1828 Փետրուար 1 ին կբն - ռգժ-եբ ւլ րաւեցիւ թէեւ Երեւանը^ Ըայց 1918/՛
ի ու , խօսքե\յւ ու եւ գ ո ր ծ ե ր ո՛ւ միքեւ եղած տար բ ե – քու ա|ձ( Թիւբքմէն Զայի գաշթԼ քով Երեւան Լուսե քե ր ը , Ս տւլ նա բոս ի զին՛ա դ ա գ ա րին բերո ւմ ով սլա ր–
՛ր ու թիւ. ն ր : Երբ Հ ան ր ա պ ե տ ո ւթե ան ն ա խ ա գ ա Հ ա ւ - րուն՛ տ ր ո ւե ցաւ ու այս յաղթանա՛կին^ Հ ամ ար Զ°՝Ր * պեցին զայ՚1՛: ԱսԼլէ վեբք Ե\րեւան ն՚աՀանգին թվ՚վ՛ ֊
թի՛֊ նբ կը յ անձ նո ւ է յ ւ Լուի Պօ նա փա բ.թ ի շ ի ւ անին , (՝ աս ք է վ ի չ ։։ տ ա ցաւ մէկ մ իլ իո՛ն րուբլի վարձս։ - քաբնակ մասերր, ինչպէս նաեւ Աըասթուըք Հան֊՝
Հ,իւկօ լ ա ւ ա տ ե ս էր : Եւ սակայն շուտով կր զ գ ա ք ւոքո/թիւլ եւ ^Երեւանի Լլոմսֆ տիտղոսը : բ ա պետ ութ իւնը, Լք–ր ցան՝ թէե՛ւ պ ա Հ մր սչւսՀպա՝1.ե/
թէ խ ա բ ո ւ ա ծ է ա յ գ ընտրութեան մէք՛. իշխանր Թ է ե ւ 1828 Մ արտին Ե բեւ ահի \$ ան՝ ութ իւնը իրենց գոյոլթիւնր , սակայն՛ Թուրքերու դէմ ի
ունէ ր ս/լ ելի <ձկայսեբական՝^ ձգտումներ, Ու ե բ՛բ Լ, ա իւ ի քե ւ առ ի •> հ ա Հա յ Լլա Լլան նաՀ ս/հ գ Հռչակո\ւե–
նախաւլաՀ Պօնավւււպրթի Համար, մոզով ին ն ա խ ա - գ ո ր ծ գ ր ո ւ ա ծ աՀ ա բ ե կչոլթ իւն ր րնգՀ անուր ե/
Ա՛ո ւ ԼԻ ո լ սփհյ ձա րին մաս Սալոր Հ ր\ո\վա ր տ ակո վ , զտնզուածային ը ն ո յ թ մը ս տ ա ց ա ւ եւ Լլաբճ ատենի
գաՀր՝ կբ Հրաւիրէ ր Հ աս ավւա կութ իւն՝ ր ո ր « ////// / բ ա Այ ա ռ ժ ա մ ե ա ք զ ի ն ու ո,ր ա կ ա ն վարչութեան մբ
Սեպտեմբերին ՚
ա Լո ր իր գտսակաբզի՚Հ. վա լ ե լ պա տ ի ւ ն ե րր՚$> Հիւկօ Աւե ց ա ւ 1829/՛ ՛՛՛էք Եըեա֊անի շրքանին օրինակին Հետեւեցտն Երե
կեգբո՚ւին վերա՛ծ ւանի ենթակայ Եուրէ/լիլ, & ա ;. ու ր , ՏարալաԼլէզ ,
կր պ ո ռ ա յ իր ան Լլիլնէն . ^՝էբ պաշտօններո՛ւն ոք Իսկ 20 տ ա ր ի ւի եր 9 դարձաւ Լլեգ ր՝էւն բ Համ ա ։ ֊ ո ւ ն
թ ք. ի ր գ ա ս ա կ ա ր զ ին » Սաբմասէու^ ՝Գաղրզման եւ *հարաքուրթա գաւսա՜
նա Հ՛ա՛նգ ի մր ( որ Լլր՝ բաղկանալը Եր՛ ելան Է , Հյախի– ներ ր ու գ ա ւ ա ռ ա կ ն ե \ ր բ ( մանր ամ ասն ո ւթ եան Հա ֊
*« ա ՛Լ է լ ԷԲ ՚ս > 3 Ր^Լա.( " *-է^է ^ ՚ ՚ Վ ՛ Լ V ա 3 " Լ ՚) ՚ " ^ 1՛ ք ե ւան Է , կ ի, մ րիւ Է , Նոր ՊէյազիտԷ եւ Օ ր տ ո լ – էաո անս Պօլշայա Սովեթսքայա էնսիքլոբէ/ոիա ,
ք/ ԼսմաԱ աԼլաԼլից ուրիշ մտավորականներ–՛ Պ՚ոտլեո որս էո Է : Ս ոսկուա 1926 Գ • 438)։
մէկ ատելութիւն ունէր , զօրավար Օվւիք , փ՚ր մ օ ~ ֊ 1850/.5– պա շ տօն սալէ ս Լլա ւլ մ՛ ո լած Ե րե ւան ի //ատ անա 1920/՛՛՛; թուրք բանակներ ր գրաւեցին կարււ՚ւ՛
;/՛/՛ ամուսինը . ել կռիւի մ էք կբ մ անէր , միտ յ–֊Հ ւք ի ն գլ ւ– ւխ ր Լլ ր ւլ ւո1 ո ւ կ ր զ ի նու ո ր տ Լլ ա ն կ ա ո ավտ -
ու ԿԷւմրԷւն (Լենթոս կան) , "ըմկ ՚թր^ կնքուած
այն՛ յոյսով \ո բ առիթ բ կրնա յ գտնել սպանԱ՚եչոլ գ ա - ն ա գ ր է ն բեքումալ արտօնուեցաւ որ Եըեւանէ
խորթ ինք կը կարծէր
Համար իր Հայրը։ ՛ոբ 1848/՛ ք՛՛ուրքերը Թուրքէա մեկնէն փոխա՝> ակութ եաե
յ ե ղ ա էի" խ ութիւ ն ը ալ ել ի մ ե ծ պ Է ՚ ո ի ր / / ար ք ՛ան
1789/՛֊, <ձպիտի Համակերպած կ կացութեան Լ* ւ ա ք ա կ ց ա ծ էաշխտ– գ ր ո ւ թ ե ա մ բ : 1 92 1 էն ստո-ըագրուահ՝ ռուսեւթրքա–֊
սկսի ուր ան վերք ա ցաւ . • -» : ք*տյց տանքն ե ր<ուն ՚. կան– գ ա շ ե ա գ ր ո վ ճշգուեզան Հայաստանէ այսօր -
ինքն ալ յաքողութիմս չէ ունեցած ա յ գ օրերուն : •ուան սահմանները։ ՚Հ/աէւկէն Եր՛եւան նահանգէն
•Բանէ մը օր տ ե ւ ա ծ է իր թերթը
«.Լանբային ՚/*,՚ք՚– Ա Լտծ գիծերո ւ ն մ էք , ա ր/ եղած է գ ր ա գ է տ ն ե–
կ ՚ ՚ . ւ թ ի ւ ն ՝ ծ յետոյ ա ն ց ա ծ է գաւառ իբր լբագրո՚ղ եւ բ ա զե,րր 1848/՚Տ՛, բ " ՚ յ ց •> էնչպէ" քքէ^՚Ք* կարե Աուոմալոլ գաւառակը կց ո ւե ց ա ւքՒոլր քէո յ .\,ա խ է–
՛է վե՚ւքոյ.վոնսաւած է թերթէն իր անձ1աԼլան ւոր եւ շաՀ եկան էքեր չե՝.Լ– մնացած մեզի , ա յ գ օ– գեւան , Օրտոլպաա (ամբոզՓոՎէն) Հյարուբ եւ
կեանքիս Հազատ\ութեան$> պատճառով : Վո&տոլի–֊ րերւ՚ու յեզավձոխական շարժումէն՝ % Հիւկօ , Հազիւ Տարալակեազ (մասամբ) կցուեցան ԱտբպԷյճանի,
էբ ի րաԼլան ութ իւն կր դառն՛այ երբ կր պատասխա քանի մր էք"՛/ կր խօսի իր «թշուառներուն՝^ մէք* եւ Երեւան քաղաքր Հայաստանի մայրաքաղաք
՛նէ «Ան/յախ^ի խ մ բ ա գ ր ո ւ թ ե ա ն փաստաբան վա - \ե լո պ է ռ քանի մբ ա ո զ նա ի ր ա ծ է իր <ձԶգացա՚1լտն գաէձաւ՝. ք՚ոլովւ այս գ է պ ք ե ր ո ւ ն բեր՛ումուԼ %ուա՝ ՜
րէշէն .֊ Լլրթռւթեան՝^ մէք։ Այս սլակասբ Լլարելի է վԼ* րա— զահ թուրք բն֊ա կէութ էւնը հարիւր էն 6.3/՛ կը կազ
« Պարոն . բանաստեղծի մյւ Հ ո մ ա > տւ ւ ՝> ին , V Օ Լ յ^* ՛լ՛՛՛՛ի" իա ւթ Լ՛ ան ա ր ագռ ւթե ա*ն\ : ՚ք+այղ Լ* թէ մէր Ե ր ե ւ ա ն է բնակչոլթեան որ \ 00.000 ՜էր 1932 -
փաս տարա՛՛ ի մը կնաՀ՛ շտվւ 1լ ա րմկ :» տո ւ ա ծ ւ/ ի պա Լլ անէ ԷքԼ՛ ր կամ ք ե բ թ ո ւա>ծ\*~ էն : ՚Բազաքէն կցուահ՝. են հոր Ար արկիր , Ն" ր Ա—
քծ՝երթին(։ նւիսՀսիշր գիտողութիւնն՛ ըրած է,ր Խեր ֊ ո ւ ն ի խր յայտնի վւիլիս1ո փ ա ն երր , ււ/ատս ա֊ է է չ ելն է նման՛ նոր թ ա գ ե ր , .ալը կր բնակէն մ էմ է–
բանն Լւբ ր եւ լալշագի բնե ր ը \
•թխտլէռի թկ իրեն իձկեր՝աց.ող կինը օրինաւոր կո– աքն նոր հա ք գաւլթա կսլ1.ն ե ր :
դակիցւը շէր է 1848/՛, սակայն, վ։ն.չպէս ամէն պատմական Ե ք ե ւ ա ն է նաէւկէն տէգ՛երուն աէրապեւոու -
Ա\ո վո րուիլԼ ի ւեն կ մոռ ն ալ (/» ո րմ / / ա նի է ք երր ւչկէզք^ ւոաւսւ(,– Է իր ա՛–՝՝* րաժեշ տ զասր՛. Փե,ա ո ււ ւ III֊ թ ե ա ն շբ^ան՚ւերր յէշիցնոզ պատմական՛ յէշաաա֊–
ո ղնե ր ուն
(հուի բուաձ֊ // ո բ ծ ա ւ ս ր գասակաբւլին : Ան միայն ր ի օ, ր ե ր ո ւն Լամ ար թ Է ն Լլ րա է3 յր ո ւսան կարանն։Լ\րէն այսօր գ ե ռ կը մնան Կէօք Մէւ՚ճէ ՜
ձձա հնձրա ց՚ո ւլ եր ի տ ա ս ա բ գ օ ր իորզներ ք/֊» վ է պ ե ր պա Հ հ լո վ վ ի պա Լլա՝.. եւ քնն ա գ ա ա ա էլան խան - ւ՚՚ը , Ս է ր տ ա ր Մ է ս ճ է տ է մնացորդը , հէն բեվւգէն
չկ սզր գբւսքծ է , ա յ լ յեղա վախ ական՝ էքեր : Օ գ ն ա ծ գ ա վաււՏէէ լ թի ւ նւ ր վի^ն չ Է մեր ըրա ծը , պարոն՛– աւերակներլլ եւ Զանգոլ գևսւէւ վրա– ձգուահ
է գ ո ր ծ ա ւ ո ր գրագէտներու֊.1*։ Փարիզ գալով, փր ներ, խ°նչ կ\ընէ այսօ\ր մեր երԼլփրը եթէ ՚ոչամէ - պատմական կամ ո լր^ր :
գրիէլ՛ու տազա՚1՝գր նուիյ,ա\ծ է ազատ՛ութեան եւ հէն՛ Հ՛ո յա Լլա ւզ բանաստեղծութիւնը ...»
Հաւ ալք արութեան ս կզբո ւնքՆ եր\ո ւն՝ ա ա ր ա ծ մ ան : ԵրեւաԼ մէամամանակ հայ–ենէլրը եւլահ՛ է
Կր մնայ գիտել տ ա լ ի^՚չպէս կ՝ընէ Ա ն տ րէ Հիւսէ յէ Լ պէյ Ա չ է ֆ թ է է ել Մ ա թ լ ա յէ նման թուրք
^ւս՝թօպ\րիա\^ շ ա տ ծեր էր արդէն եւ անգա - Ս՚ոռուա , ո ււ պետական մարգսմւ Համար բաւա - բանաստԼզհ-՚-ե)՝ ու : Բ ա ն ա ս տ ե զ հ Ա՚իրզա Ապպաս
էր Լուի ՛ե՛ւ վարչապետն
մաէոյծ , բայց էլա՝՝֊֊ ոլխէն նախատեսահ Լլան չէ բա'1. ա ստեղծս ւթիւնէրւ Ան պէտք է ինքն - Ֆ ա Հ / է (,//,/,. 1849) որ ոլսուցէչր
Ֆէլիփէ անկումը : իր Լ՜ան պաշտպանէ տնօանռթին մէք խո րսնալէ ։Ֆր– էր Մ-էհամմէա Շահ Գ ա չ ա րի , զաւակն Էր Ե՛րե -
՝ Ա– Տը Վչթյի, Հանրային կեանքի մէքմանե– րանսա\\ պէաք ունի թ է բ ա ն ա ս տ Լւ զծո ւթե ան եւ լա Է կրօնաւորներէն Մէվզա Ա է լէմ էր իվ ան է է :
• չոլ փ ՛ւր ձէ մբ ետք , պ ար տ : ււա\հ\ ս ւ յ ՛ ՛ ւ սախա ր, իժէ Հացի 1 ոլ թոլ" ր գ ա ս ա կար զեբու Լլռ ո լ ո զ ն եր ը
քաշ՛՛՛՛ած է նոր էն իր Համ ե՛՛տ ան՛կիւն ր: Ր՚ուբք ւ1 ոզովրո . գրական՛ութեա՛ն մէֆ թուրք
էմրահէ
աւելի Լլ րքռ՛՛՛՛՛՛է կ օրերու մէք ոլէ՚ոք է մնան, ե)ոէկ– Ե ր ե ւ ա ն է հԼաքերոլ։– էբր օկԾ՚ինակ տես
մո*–
Պա դ ա ք շ ա տ կապուած էր Հնութիւննե^աւ , կա– ո ւ ա\ն • պատերա զմներ ո ւ ն Լ* ւ կռիւներ ո ւ ն ընկ եր նե–
; ք.• աս ի՚ ե ր ո ւ եւ Հ ա ն գ ս տ ութ եան որպէսզի չ վա խ\ն աւր հէքեաթը ( Ա ն գ ա ր ա , լեզուական ֆաքէւլթէի
րբ ՚ Ա Հ ա գաս մբ ՛որմէ Լլարելի է օգտուիլ : ղովյ՚ղ • գրականութեան Ար-էւր ):
ա յ գ պ է ո է ըմ բոս ա՛՛ո ւթ ի ւննե րէ : Սակայն ի փե ր քո /
ԱՐՓԻԿ ՄԻՍԱ՞ԲԵԱՆ (ՎեՐչ) ՚ ՄԻՐԶԱ ՊԱԼԱ
Fonds A.R.A.M
1848ԻՆ
բաղկացած փ " խ Լլառավարիչէն եւ ուրիշ բա\րձ -
ր ա ս ա ի ճ ա ն ռուս պաշտօնատարներէ ։ Այս Ժ ողո–
֊–Աջօք– մաՀմԽէքքքքքկ*»֊»նւճՓրքէ^ւնէ Համար կտ&ղմ֊ուա՚Հ>՝
« ԻՍԼԱՄԱԿԱՆ ՀԱՄԱ6ՆԱԳԻՏԱՐԱՆ »ԷՆ •՝֊-. Ղ-աեւ. Հյք-րիԻ *՜ոՊռՎ ^՛Ը. . մասնակցութեամբ
Աանազււ֊ն սւ կա ս ա կ ան կողմեր ՛ո՛ւնէր 1848^– (Գ– ե ւ 4%ջի& ւ ^ ս )
ք ե ղ ա վա իաւթիւնը •: Հ ա կ ա ռ ա կ ժող ո վ ՜ Կչ՛ գէ ՜֊ եւ֊ \$2եին , երբ Հիւսիս* ԱտբպԷյճանի մէք ընգՀ |868/՚>՛ կ ա ա ա ը ո կ ս հ
յ եղավէ ոխ ա կտնն եբո ւ՛ն ա Լլն՚կա լո լ թ եան ց ^ ա՛ն չւովէ– ապստամբութիւն մը ծ ա գ ե ց ա ւ քիուսեր աԱ. զէ մ ՛՛ւ նոր 1լարգաղչ ութեամը
հետեւեալ
է ա՚ւ մ՛եծ արդիւնք մ բ ֊ եւ չո՛ւնեցաւ վւ այ լուն ա- Ապպաս Ա իր զայի բանակները ֊Ե ր ա ս խ գե տը ան - 1,լ,1.,ան նաՀապը բաժնուեցաւ 7 գա -
պա գ ա յ մբ ւ ^ ա յ ց երկու գլխաւոր երեւոյթներ փե՛ ցան Հասնելով մինչեւ Կէնճէ , Եր՛եւանի Խանին ու ; առակներու՛» • Եբեկւճ՛, Կէւմրէւ, Նախէչեւան ,
տրուարի բմ բոստոլթենէն , իմ ասա տուիւ անոր—-• ժերն ալ ք^իֆ՚չէղէ մօտակայքյԼ, \ճէլալօ»լլո–– կմԼ Նոբ Պա յաղէ տ, Աուրմալոլ, Տար ա լա կէզ եւէչմիա–
՚ֆփնւ
րնգՀանուբ քո լկար կո լ թ ի ւ ձ Լ ՚ ը )եւ գ ե բ ո ւ թ ե ա ս քըե - ո ւ ա ծ վայրին մէք նեզեցին ռ՛ո՛ւսեւվրացական ու 1868/^ Երեւան ՛Լա՛ ա՛նզէն ւոաըան\ու.թէլյ/ե
քումըւ
1848/5 աւելի փորձի մբ թուականն Էր քան մերը եւ զանոնք բռնադատեցին բաւականանա ւ 27366էր ք ա ռ ֊ քլմ. եւ. բնակչ-ւթըւձը՝ . 667.000
՝՝• ՜ղա՛ղա փ ա ր ի մը ի ր ա գ ո րծումյւ է լով Վ ^ բ ա ս ա ա ն ի պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ ե ա մ բ յ ք*այ~Հ քհ-ու - հ ււդէ ; ԲնակչութԼ ան մեձամաս ոլթէլնք կը կազ ֊
Ան յաջողութեան պ ա տ ճ ա ռ ն ե ր ը ր ա ղմաղա ՝:. են֊ սերը օ գ ն ա կ ա ն ուժեր ս տ ա ն ա լ է վերքդ 1'Ր^ց .էս^1 մէէն մահմէաականները, ոըոնռ կայւեւէոը <–՝էկ
եւ ղբաղեցուցա՚ւծ այ
են բոլս Բ պատ մ ա բան՛՛ն երր՛ խ ո ս տ ո վ ա ն ո ւ թ ե ա մ բ լոկ գիա՚ո՚ւածաւ շաՀեցան մասը բնաֆն^ուերաւ եւ կարեւոր մէկ մասն
(Հայերը
Հյ էմքի բ ի ճակատամարտը , ու ասոր վ ր այ , Ե բե գաղթեո պատերազմներուն պատճառաւ , Նոր
ՎստաՀ ու վ ճ ռ ա կ ա ն որեւէ ՚Ն\րագիբ չկար , համաէյմ՚րուահ– էէն մա՛ս ՚՚տւորարալլ կէւմրէւ
^ազգային աբՀ եսձոան ո ցաները շ ա տ ծախսի կբ կա֊֊֊ ւ անի ո ւժ եր բ ետ քաշուեց ան
քհուսեբր– անոնց ետե ւէն Երեւանի Հո զ ը մ տան Պա/աղէտ եւ կ^մէահ՜էն գաւաոտկ՚1եիը) :
րօաէին : Տ ե ա ո յ ղւնդՀանուր քուէարկութիւնը ոբ
մեծ նշան ակութ ի ւ ն ո՛ւնէր ել պ ա Հ ե ց իր կա րե ւո ~ թէ եւ , բայ ց ետ գար ձան առանձց արդիւնք ձ եռք էէվւեւանէ գ ա ւ ա ռ ա կ ը , 3.1 16 քառ. քէմ . տսւ\րա՛֊–
ըութիւն՚ր ազւսա Հանրային Է Փ ա ^ ք է մը Համար , բերելու ։ կ ո վ1լա ս ի ռուս բան ակն Լ, բուն ՚բնդՀ • ՚&ութէւն եւ 112.922 ընակէչ ունէը։ \,աՀա՛նգայթն
կ ոբ սնցնել ա ո լաւ Փ ա ր ի ս ին արտ տ իր ա սլ եաող դիր՛՜ Հրամ ա ֊ ն ա տ ա բ կ ա ր գ ո ւ ո ղ Զ°Ր * /»ա" ք է վ է Լ թէեւ կեզրոն Եվ՚՚հւան ք ա գ ա ք ր ունկը 15.000 բնակէ չ :
քըն ու Հեղինակութիւնը, անոբոշ ձգելով երկրին Ե ր ե ւան ի վրայ քալեց , բայց չկրն՛ալով ոեւէ յւսքո֊ - Համաձայն 1897/՛ մ ա ը գ ա Հ ամ ա ը ի՚ե՝ ^ Ե ր ե ւ ա ն է գա
ապագան Տ ղո՛ւ թիւն ձեռք ձգել Եվ՛ ե լան՛ ի խան ին բուռն գի - ւառակէն 127.072 Հ ո գ է է բտզկաւքեալ բնակ չու —
Այս յ ե ղ ափ ո՝խ ութ իւն բ ոչ միայն։ քաղաքական* մագր՚ութեան ել Ե րե ւ ա ի քՒոլրքերոն Հ բո ս ա կա թ ե ա ն մէտյն Հա ք..էւ ր էն 37ը Հայ էր՛ , է ՚ ՚ կ Հարէւ֊֊
Ասորէներ
կեանքին այլեւ գրակակ, մ արզին մ էք մեծ ա\րժէք յ ի ն կռիւներուն պատճառաւ ^ պաշտ ր,ուած ձգեց ր էն 5ր քհ-ուսեը Լւ Հւսրէկւ-էն մէկն ալ
մը չէ ունե զած գրագէտ ի բ՚եակչա -
: 1848/* , նաեւ , որեւէ ՛Երեւանը \ոլ Գաւբէժի վրայ քալեց։ Սակայն երբ կը կազմէ էն : 1868/;.– 1897 քաղաքէն Հաըիլըթ
ն ե ր շ ն չում չէ տուսՓ՛ : Հ ա զ ո ւ ա գ ի ւ տ են այն է քերբ 1827 Յուլիս 3\ին ռուս ուժերբ պար տ ո ւեցան Ապ - թ է ւ ը ՀասաՆ էր 290.000/։ Այս թիէն
ո րոնք նո լիր ո ւ ա ծ են անոր , աւելի Հազուագիւտ՝ պաս Միր՛զային եւ Գ ա բ ա Բափաք թ՛ո ւրքեր էն , 52/՛ Թուրքեքւր կր կա զմէ իքն :
բան աստ եղծն Լլ. ր կամ գ յ ւ տգէտն երր , որոնք ա յդ քիուսեբը ետ քաշուեցան , վերցնելով Եբե-ւանի
պաշարում ը • .... Հ,ա յ քօմ էթէճէնհ ւ :< լ կոզմէ , 1905/(5՛, էնէպէս
օրեր ան գտածրլլային իրենց Հոգիին ել ԳՐէ՚էէ*^ տմբալն Հարաւ . կալ կա սէ նոյնպէս այս շրջանս/–֊
ըմբո ա ո ե՛ւ զգ այո ւն– թռի չքը ՛֊ Ապպաս Ա իր զա օզոստո՚ս ֊–\ին Ա շ տ ա բ ա կ եկաւ կէն մէշ կ ա ա ս ֊ - ա ա հ ա Հ ա բ ե կչո լէմեան , պ ա աճա —
Զարմանալի կրնա յ թուփ լ սակայն >ոբ շ ա տ մը եւ ռուսական՝ ուժերը իր ետին ձգելով , որոշեց ռ ա ւ է<՚ուրք բէւակչու ԷմԷւնբ նուագեչլաւ ու ա ւսպէ՛֊֊
մաս՛ն ա/լցաձ֊
գբագէտ՚ւեր եւ կարեւոր են ա յգ օր եր ու շլ թէֆլէսի դէմ քալել կխմրիլի ԼԼէնթ ա՛կան՛) վրա– սով մինչեւ 1914 ոեւէ յաւելում չ՜արձանադրհւե -
ժումներուն մեծ զէմքը գերեիր, կատարած ե՛ն ; Ա՛ յ է ն % ք^ասքէվիչ այս շարժումը տեսնելո՛վ Հ.րաժա~
բ ե ց ա լ Ղ*ալըէժ ի ա ը շաւան քէն եւ *Լ, ա խ ի քե ւ ան ի ցաւ քաղաքին լ լ ակչոլթեան մէք՛. 1914֊ 1918 շըր֊
սոնց ամէնէն ե ղ ա ծ էր Լամւսռթինը՛. քան ին ա յ ս վտլրԼ. բուն մէք տեղի ունեցա)ծ. արիւ–
ո լժեըը Հ աւ աքել ով Ե բ եւ՛ անի մօ տակտ յքր ե կաւ :
Լամառթին ա չ ք ա ռ ո ւ ղեր խ ա զ ա ց ա ^ – է իբրեւ Ապպաս Սիր զա ք ա շ ո ւ ա ծ է՛ր Գտրտ Գալէ Որ 40 նալի դ է պ ք ե ր ո ւ ( Հ ամ ա շ խ ա գ Հ այ ին Ա * պատԼւբազ–
քաղաքագէտ : Հակառակ իր քիչ մը «լալկանդ բա– քլմ . ետեւն է Ս ար տ ս Հ ր ա պ ա տ ի : իսկ Երեւանի մ Է , այս պատերազմին ընթացքինք&ուրքեբո ւձն՝ դէմ
նա ստեղծ ութե ան՛ ^ ա\հ ո ւ ն ե ց ա ծ է բարձր Հ ո գ ի եւ բ ե ր դը կը պ ա շ տ պ ա ն ո լէ բ եԼ ան ին ք ա ք ։ւլ. կ ոբ ո վի ի գ ո ր ծ գ ր ո ւ ա ծ աՀաբե՜կչութիլն՚ը , ՚ ռ ո ւ ս ա կ ա ն յԼ.—
եղա\ծ է ե ռ ա ն ղուն եւ աշխոյժ մէկը՛. Առաքին յա եղբօրը Հասան քՕանի կողմ Է ։ քիուսերը Թ իֆ լ ի - ւլա վւ ո խութ– իւնը Լ» լ կովկասեսՀԼ ճակատէ Լ՛ քաշուող
ջողութիւնն եր էն՝ ետք որոնք տարին գի՛նք ը մինչեւ սէն պ ա շ ա ր մ ա ն թնդանօթներ բերելով քանդեցին ռոլս ուժերու տեզլւ բռնել քանացճոզ ՀայԼլաԼլան
ա ր տ ա ք ի ն նա խ աբ՛արո՛ւ թե ՛ան՛ պաշտօնին՛ ֊ քվանտս - Սարտտրասլտտը ել Ս ե պ տ ե մ բ ե ր 2,5ին՛ պաշարեցին ու ժ ե բու գ ո բծոլն էութիւն ր ) ը ն թացքին Թ՛ուր քեր՛բ
տեղծր՝ կո\բ,սն ցուց իր Համ բաւը , ընղուձնեցաւ ա լգ Երեւանը : Երեւան անձնատուր եղաւ \ 827 Հ"կ ՜ մեհ կո ր։ո\ստնեբ կրած են՛. \ 91 Յին Հա\ր֊աւ* կսվԼլաս
պաշտօնը , գլուխը կ ա խ , գ ի տ ն ա լ ո վ եւ Հասկնալով տեմբեբ 1 ին : քիուսիայէն բաժն՛ուելով երբ Ազրպէյճան է , Վր -
որ տ ա կ ա ւ ի ն Լ ա ա բանաստեղծ մնացա՛ծ էբ . յա - •ր։աստա՝։՚.է ու Հ ա յ ա ս տ ա ն է բաղկնա ցած երեք ան —
. Երեւան
ք ոգելու Համար ,նո րածին Հանրապետութեան մէք։ Երեւանի կռիւներուն ընթացքին թէեւ Ապ -
Սիրզա քիուսերը
որսս \յ ա խ իք եւ ան– ի վբայ քալեց կ ա իւ Հան բ ա պ և տ ութեանց Լլը վԼւրս/ծաւՀր
այգ կոզմ շ յա՛ք ս —
1Լ • Հիւկօն , միշտ վեր ապա Հ ո ւթե ամբ մօտե — քաշելու մտադրութեամբ, բայց Հ ա յաս տ ա ն ի մ էք առն ո ւե ց ա ւ :
ցա՚ծ\ էր յեզավւոխոլթեան : \ախ ք ա ք ա լե ր ա ծ է ղ եց ա ւ ւլ ր ա Լլ ա՛ն ա զ գ ե ցո լ թ ի ւ ն մր ո ւ ն ենԽւլ Երե - Ո՛" ւ ս յ ե ղ տւիո իւ ո ւթե ան բն թ ա ցքին օ սման եան,
վեր՛
զայն, յետոյ Հասկցա(ծ էր սակայն .՝ խ՛ո՛ս տ ո ւմնԼ; - ւանի բախտին վրայ։ 1828 Փետրուար 1 ին կբն - ռգժ-եբ ւլ րաւեցիւ թէեւ Երեւանը^ Ըայց 1918/՛
ի ու , խօսքե\յւ ու եւ գ ո ր ծ ե ր ո՛ւ միքեւ եղած տար բ ե – քու ա|ձ( Թիւբքմէն Զայի գաշթԼ քով Երեւան Լուսե քե ր ը , Ս տւլ նա բոս ի զին՛ա դ ա գ ա րին բերո ւմ ով սլա ր–
՛ր ու թիւ. ն ր : Երբ Հ ան ր ա պ ե տ ո ւթե ան ն ա խ ա գ ա Հ ա ւ - րուն՛ տ ր ո ւե ցաւ ու այս յաղթանա՛կին^ Հ ամ ար Զ°՝Ր * պեցին զայ՚1՛: ԱսԼլէ վեբք Ե\րեւան ն՚աՀանգին թվ՚վ՛ ֊
թի՛֊ նբ կը յ անձ նո ւ է յ ւ Լուի Պօ նա փա բ.թ ի շ ի ւ անին , (՝ աս ք է վ ի չ ։։ տ ա ցաւ մէկ մ իլ իո՛ն րուբլի վարձս։ - քաբնակ մասերր, ինչպէս նաեւ Աըասթուըք Հան֊՝
Հ,իւկօ լ ա ւ ա տ ե ս էր : Եւ սակայն շուտով կր զ գ ա ք ւոքո/թիւլ եւ ^Երեւանի Լլոմսֆ տիտղոսը : բ ա պետ ութ իւնը, Լք–ր ցան՝ թէե՛ւ պ ա Հ մր սչւսՀպա՝1.ե/
թէ խ ա բ ո ւ ա ծ է ա յ գ ընտրութեան մէք՛. իշխանր Թ է ե ւ 1828 Մ արտին Ե բեւ ահի \$ ան՝ ութ իւնը իրենց գոյոլթիւնր , սակայն՛ Թուրքերու դէմ ի
ունէ ր ս/լ ելի <ձկայսեբական՝^ ձգտումներ, Ու ե բ՛բ Լ, ա իւ ի քե ւ առ ի •> հ ա Հա յ Լլա Լլան նաՀ ս/հ գ Հռչակո\ւե–
նախաւլաՀ Պօնավւււպրթի Համար, մոզով ին ն ա խ ա - գ ո ր ծ գ ր ո ւ ա ծ աՀ ա բ ե կչոլթ իւն ր րնգՀ անուր ե/
Ա՛ո ւ ԼԻ ո լ սփհյ ձա րին մաս Սալոր Հ ր\ո\վա ր տ ակո վ , զտնզուածային ը ն ո յ թ մը ս տ ա ց ա ւ եւ Լլաբճ ատենի
գաՀր՝ կբ Հրաւիրէ ր Հ աս ավւա կութ իւն՝ ր ո ր « ////// / բ ա Այ ա ռ ժ ա մ ե ա ք զ ի ն ու ո,ր ա կ ա ն վարչութեան մբ
Սեպտեմբերին ՚
ա Լո ր իր գտսակաբզի՚Հ. վա լ ե լ պա տ ի ւ ն ե րր՚$> Հիւկօ Աւե ց ա ւ 1829/՛ ՛՛՛էք Եըեա֊անի շրքանին օրինակին Հետեւեցտն Երե
կեգբո՚ւին վերա՛ծ ւանի ենթակայ Եուրէ/լիլ, & ա ;. ու ր , ՏարալաԼլէզ ,
կր պ ո ռ ա յ իր ան Լլիլնէն . ^՝էբ պաշտօններո՛ւն ոք Իսկ 20 տ ա ր ի ւի եր 9 դարձաւ Լլեգ ր՝էւն բ Համ ա ։ ֊ ո ւ ն
թ ք. ի ր գ ա ս ա կ ա ր զ ին » Սաբմասէու^ ՝Գաղրզման եւ *հարաքուրթա գաւսա՜
նա Հ՛ա՛նգ ի մր ( որ Լլր՝ բաղկանալը Եր՛ ելան Է , Հյախի– ներ ր ու գ ա ւ ա ռ ա կ ն ե \ ր բ ( մանր ամ ասն ո ւթ եան Հա ֊
*« ա ՛Լ է լ ԷԲ ՚ս > 3 Ր^Լա.( " *-է^է ^ ՚ ՚ Վ ՛ Լ V ա 3 " Լ ՚) ՚ " ^ 1՛ ք ե ւան Է , կ ի, մ րիւ Է , Նոր ՊէյազիտԷ եւ Օ ր տ ո լ – էաո անս Պօլշայա Սովեթսքայա էնսիքլոբէ/ոիա ,
ք/ ԼսմաԱ աԼլաԼլից ուրիշ մտավորականներ–՛ Պ՚ոտլեո որս էո Է : Ս ոսկուա 1926 Գ • 438)։
մէկ ատելութիւն ունէր , զօրավար Օվւիք , փ՚ր մ օ ~ ֊ 1850/.5– պա շ տօն սալէ ս Լլա ւլ մ՛ ո լած Ե րե ւան ի //ատ անա 1920/՛՛՛; թուրք բանակներ ր գրաւեցին կարււ՚ւ՛
;/՛/՛ ամուսինը . ել կռիւի մ էք կբ մ անէր , միտ յ–֊Հ ւք ի ն գլ ւ– ւխ ր Լլ ր ւլ ւո1 ո ւ կ ր զ ի նու ո ր տ Լլ ա ն կ ա ո ավտ -
ու ԿԷւմրԷւն (Լենթոս կան) , "ըմկ ՚թր^ կնքուած
այն՛ յոյսով \ո բ առիթ բ կրնա յ գտնել սպանԱ՚եչոլ գ ա - ն ա գ ր է ն բեքումալ արտօնուեցաւ որ Եըեւանէ
խորթ ինք կը կարծէր
Համար իր Հայրը։ ՛ոբ 1848/՛ ք՛՛ուրքերը Թուրքէա մեկնէն փոխա՝> ակութ եաե
յ ե ղ ա էի" խ ութիւ ն ը ալ ել ի մ ե ծ պ Է ՚ ո ի ր / / ար ք ՛ան
1789/՛֊, <ձպիտի Համակերպած կ կացութեան Լ* ւ ա ք ա կ ց ա ծ էաշխտ– գ ր ո ւ թ ե ա մ բ : 1 92 1 էն ստո-ըագրուահ՝ ռուսեւթրքա–֊
սկսի ուր ան վերք ա ցաւ . • -» : ք*տյց տանքն ե ր<ուն ՚. կան– գ ա շ ե ա գ ր ո վ ճշգուեզան Հայաստանէ այսօր -
ինքն ալ յաքողութիմս չէ ունեցած ա յ գ օրերուն : •ուան սահմանները։ ՚Հ/աէւկէն Եր՛եւան նահանգէն
•Բանէ մը օր տ ե ւ ա ծ է իր թերթը
«.Լանբային ՚/*,՚ք՚– Ա Լտծ գիծերո ւ ն մ էք , ա ր/ եղած է գ ր ա գ է տ ն ե–
կ ՚ ՚ . ւ թ ի ւ ն ՝ ծ յետոյ ա ն ց ա ծ է գաւառ իբր լբագրո՚ղ եւ բ ա զե,րր 1848/՚Տ՛, բ " ՚ յ ց •> էնչպէ" քքէ^՚Ք* կարե Աուոմալոլ գաւառակը կց ո ւե ց ա ւքՒոլր քէո յ .\,ա խ է–
՛է վե՚ւքոյ.վոնսաւած է թերթէն իր անձ1աԼլան ւոր եւ շաՀ եկան էքեր չե՝.Լ– մնացած մեզի , ա յ գ օ– գեւան , Օրտոլպաա (ամբոզՓոՎէն) Հյարուբ եւ
կեանքիս Հազատ\ութեան$> պատճառով : Վո&տոլի–֊ րերւ՚ու յեզավձոխական շարժումէն՝ % Հիւկօ , Հազիւ Տարալակեազ (մասամբ) կցուեցան ԱտբպԷյճանի,
էբ ի րաԼլան ութ իւն կր դառն՛այ երբ կր պատասխա քանի մր էք"՛/ կր խօսի իր «թշուառներուն՝^ մէք* եւ Երեւան քաղաքր Հայաստանի մայրաքաղաք
՛նէ «Ան/յախ^ի խ մ բ ա գ ր ո ւ թ ե ա ն փաստաբան վա - \ե լո պ է ռ քանի մբ ա ո զ նա ի ր ա ծ է իր <ձԶգացա՚1լտն գաէձաւ՝. ք՚ոլովւ այս գ է պ ք ե ր ո ւ ն բեր՛ումուԼ %ուա՝ ՜
րէշէն .֊ Լլրթռւթեան՝^ մէք։ Այս սլակասբ Լլարելի է վԼ* րա— զահ թուրք բն֊ա կէութ էւնը հարիւր էն 6.3/՛ կը կազ
« Պարոն . բանաստեղծի մյւ Հ ո մ ա > տւ ւ ՝> ին , V Օ Լ յ^* ՛լ՛՛՛՛ի" իա ւթ Լ՛ ան ա ր ագռ ւթե ա*ն\ : ՚ք+այղ Լ* թէ մէր Ե ր ե ւ ա ն է բնակչոլթեան որ \ 00.000 ՜էր 1932 -
փաս տարա՛՛ ի մը կնաՀ՛ շտվւ 1լ ա րմկ :» տո ւ ա ծ ւ/ ի պա Լլ անէ ԷքԼ՛ ր կամ ք ե բ թ ո ւա>ծ\*~ էն : ՚Բազաքէն կցուահ՝. են հոր Ար արկիր , Ն" ր Ա—
քծ՝երթին(։ նւիսՀսիշր գիտողութիւնն՛ ըրած է,ր Խեր ֊ ո ւ ն ի խր յայտնի վւիլիս1ո փ ա ն երր , ււ/ատս ա֊ է է չ ելն է նման՛ նոր թ ա գ ե ր , .ալը կր բնակէն մ էմ է–
բանն Լւբ ր եւ լալշագի բնե ր ը \
•թխտլէռի թկ իրեն իձկեր՝աց.ող կինը օրինաւոր կո– աքն նոր հա ք գաւլթա կսլ1.ն ե ր :
դակիցւը շէր է 1848/՛, սակայն, վ։ն.չպէս ամէն պատմական Ե ք ե ւ ա ն է նաէւկէն տէգ՛երուն աէրապեւոու -
Ա\ո վո րուիլԼ ի ւեն կ մոռ ն ալ (/» ո րմ / / ա նի է ք երր ւչկէզք^ ւոաւսւ(,– Է իր ա՛–՝՝* րաժեշ տ զասր՛. Փե,ա ո ււ ւ III֊ թ ե ա ն շբ^ան՚ւերր յէշիցնոզ պատմական՛ յէշաաա֊–
ո ղնե ր ուն
(հուի բուաձ֊ // ո բ ծ ա ւ ս ր գասակաբւլին : Ան միայն ր ի օ, ր ե ր ո ւն Լամ ար թ Է ն Լլ րա է3 յր ո ւսան կարանն։Լ\րէն այսօր գ ե ռ կը մնան Կէօք Մէւ՚ճէ ՜
ձձա հնձրա ց՚ո ւլ եր ի տ ա ս ա բ գ օ ր իորզներ ք/֊» վ է պ ե ր պա Հ հ լո վ վ ի պա Լլա՝.. եւ քնն ա գ ա ա ա էլան խան - ւ՚՚ը , Ս է ր տ ա ր Մ է ս ճ է տ է մնացորդը , հէն բեվւգէն
չկ սզր գբւսքծ է , ա յ լ յեղա վախ ական՝ էքեր : Օ գ ն ա ծ գ ա վաււՏէէ լ թի ւ նւ ր վի^ն չ Է մեր ըրա ծը , պարոն՛– աւերակներլլ եւ Զանգոլ գևսւէւ վրա– ձգուահ
է գ ո ր ծ ա ւ ո ր գրագէտներու֊.1*։ Փարիզ գալով, փր ներ, խ°նչ կ\ընէ այսօ\ր մեր երԼլփրը եթէ ՚ոչամէ - պատմական կամ ո լր^ր :
գրիէլ՛ու տազա՚1՝գր նուիյ,ա\ծ է ազատ՛ութեան եւ հէն՛ Հ՛ո յա Լլա ւզ բանաստեղծութիւնը ...»
Հաւ ալք արութեան ս կզբո ւնքՆ եր\ո ւն՝ ա ա ր ա ծ մ ան : ԵրեւաԼ մէամամանակ հայ–ենէլրը եւլահ՛ է
Կր մնայ գիտել տ ա լ ի^՚չպէս կ՝ընէ Ա ն տ րէ Հիւսէ յէ Լ պէյ Ա չ է ֆ թ է է ել Մ ա թ լ ա յէ նման թուրք
^ւս՝թօպ\րիա\^ շ ա տ ծեր էր արդէն եւ անգա - Ս՚ոռուա , ո ււ պետական մարգսմւ Համար բաւա - բանաստԼզհ-՚-ե)՝ ու : Բ ա ն ա ս տ ե զ հ Ա՚իրզա Ապպաս
էր Լուի ՛ե՛ւ վարչապետն
մաէոյծ , բայց էլա՝՝֊֊ ոլխէն նախատեսահ Լլան չէ բա'1. ա ստեղծս ւթիւնէրւ Ան պէտք է ինքն - Ֆ ա Հ / է (,//,/,. 1849) որ ոլսուցէչր
Ֆէլիփէ անկումը : իր Լ՜ան պաշտպանէ տնօանռթին մէք խո րսնալէ ։Ֆր– էր Մ-էհամմէա Շահ Գ ա չ ա րի , զաւակն Էր Ե՛րե -
՝ Ա– Տը Վչթյի, Հանրային կեանքի մէքմանե– րանսա\\ պէաք ունի թ է բ ա ն ա ս տ Լւ զծո ւթե ան եւ լա Է կրօնաւորներէն Մէվզա Ա է լէմ էր իվ ան է է :
• չոլ փ ՛ւր ձէ մբ ետք , պ ար տ : ււա\հ\ ս ւ յ ՛ ՛ ւ սախա ր, իժէ Հացի 1 ոլ թոլ" ր գ ա ս ա կար զեբու Լլռ ո լ ո զ ն եր ը
քաշ՛՛՛՛ած է նոր էն իր Համ ե՛՛տ ան՛կիւն ր: Ր՚ուբք ւ1 ոզովրո . գրական՛ութեա՛ն մէֆ թուրք
էմրահէ
աւելի Լլ րքռ՛՛՛՛՛՛է կ օրերու մէք ոլէ՚ոք է մնան, ե)ոէկ– Ե ր ե ւ ա ն է հԼաքերոլ։– էբր օկԾ՚ինակ տես
մո*–
Պա դ ա ք շ ա տ կապուած էր Հնութիւննե^աւ , կա– ո ւ ա\ն • պատերա զմներ ո ւ ն Լ* ւ կռիւներ ո ւ ն ընկ եր նե–
; ք.• աս ի՚ ե ր ո ւ եւ Հ ա ն գ ս տ ութ եան որպէսզի չ վա խ\ն աւր հէքեաթը ( Ա ն գ ա ր ա , լեզուական ֆաքէւլթէի
րբ ՚ Ա Հ ա գաս մբ ՛որմէ Լլարելի է օգտուիլ : ղովյ՚ղ • գրականութեան Ար-էւր ):
ա յ գ պ է ո է ըմ բոս ա՛՛ո ւթ ի ւննե րէ : Սակայն ի փե ր քո /
ԱՐՓԻԿ ՄԻՍԱ՞ԲԵԱՆ (ՎեՐչ) ՚ ՄԻՐԶԱ ՊԱԼԱ
Fonds A.R.A.M
