Page 258 - \ARM_19-1946_03
P. 258
ԿԵՆՍՈՒՆԱԿ ԵԻ ՀԱԻԱՏԱէԻՄ ՀՈՂՎՐՏԻՔ ՓքկոՆթեաճ գա՚ծ
ԳԷՈՐԳ աՌՎԱՐԵՆՑ
«Յուսաբեր» կը գրէ այս խորագրով խմբա
(Մասնաւոր թ զթակ ցութիւս «Յառաք»\ւ) գրականի մը մէջ (17 Օգտսո •) • -
& (ի. եւվերջին մաս) /Սօսքը մարմիննեբոլ մասին չէ , ոչ ալ Հոգի^
Ա ո ւր ի ւս էլան մեծ շաբաթաթեբթր՝ «\ւէճմ Էլ \քնած է Կէլիպոլու, 1892/՛^։ Հայբբ որոշ դիր ներոլ փրկութեան . երկուքն ալ անհրաժեշտ՝ աղ–
֊ճէտիա» , անդրադառնալով Հա յերու. ներգաղթ ին , քի տէր առեւտրական ։ 1914էի պատերազմ Էն վերք, գի մբ կեանքին ո/– գոյութեան Հզօրաոման ու
կր խորՀրդածէ անոնց Հաւատարմութեան ՛ու կեն Կառվարենց կբ նւււիբուի ուսուցչութեան՛. \*)23իս բաբգաւ֊աճութեան Համա՛ր :
սունակ™ ւթեան
մասին, 2 7 Օգոստոսի իր թի լո վ. Կր պ աշտօ նավա րէ ՝Բ ո ր ֆ,ո լի \ Ա ր բան ո ցին մ էք X Յե– Մեր խօսքը՝ Հայ Մաքի փրկութեան , պաշտ
«Հա յեր ր Ս ո ւր իա ու կիրանան ապաստանե տոյ ՏէաէԱղաճ, 1925-1930։ Յետոյ Աթէնք՝ մին պանութեան մաթին է :
ցան , երր քՒուրքր կր Հալածէր ու կր կոտորէր զի չեւ 1939։ Վերքին պատերազմէն քանի մր ամիս Հայ Միաքր, իբ վասաակրվն ու. վսւստակալո֊
րենք Հ Այ" երկիրներուն մէք, անոնք Հաստատուե առաք Փարիզ էր եկած արձակուրդով, բայց էկր՜ լռրնեբովբ, կրնանք ըսել թէ ամէնէն անպաշտ
ցան իրրեւ Հիւր, ու ապրեցան միշտ այգ Հանգա - ցաւ մնա լ քաղաքական խուճապալից դէպքերս ւն պանն է :
մանքով։ (կաՀեցին իրենց ազգային բարքերն ու պատճառաւ, եւ մեկնեցալ Աթէնք՝ իր կնոք եւ Հա յ գրողը , երբ ոզչ է , թողունք իր ապ
ա լան գո ւթ ի ւնն եր ր , իրենց կրթական ու մ շակու– զաւակներուն՝ մօտ : Պատերազմի Հետեւան՛քով ան րած֊ կեանքը , գառն ու տխուր յաճախ Հնարա
թա յին Հ աստատութ իւննեբր , եւ բնաւ չա բաբա՝ - ցած էր Վիէննա եւ վերքն ալ Ա ի լան , ուր ինկաւ ւորութիւն չունի իր գորձբ գիրքեբու մէչ ամփո
ցան ; Այսօր , կբ զ՛եր ա գ ա սնան Հայրենիք , իրենց յանկաբծամաՀ * փելու եւ ապաՀովելու։ Իր մաՀէն ետք՝ փոչի ու
Հողերուն վրայ վերակենդանացնելու Համար անց Բազմաթիւ են իր գրական աշխատանքեեբր , մ ոռաս^ոլմ :
եալի փառքր ։ զորս թուած էր «Յառաք ։ Ունի նո յնպէս անտիպ Բայց անՀատական ճակատագիրը չէ որ կբ
•«Սուրիս յ մէք իրենց բնակութեան բն թացքին , գործեր ։ Հեղինակն է «3առա ք \\,աՀատակ» երդին շաՀագրգռէ մեզ, այս պաՀոլս : Հաւաքականու -
Հայ տարր ր միայն սէր եւ Համակրութիւն ցոյց Լեղանակ՝ կանանչեանի) ։ Ունի բազմաթիւ ուրիշ թեան , ազգին շաՀն է ոբ կուգայ աո աչին գճին,
տուաւ Հանգէպ ազատութ՜եան մեր պայքարին ։ երգեր ալ իր յօրինած եղանակներ ով ։ երբ տասնեակ տարիներու րն թառքին պատրաս -
Պարտք կր զղամ յիչելու այստեղ , Հալէպի նավս - կենսագրական գրելու ՛ոչ վարժութիւն ունիմ տուաճ ու աշխատած՜ մտաւորական մբ անՀետ կբ
կ ին առաքն ո քդ Արտ աւագդ Ա բքեպ ի ս կոպս սի մէկ եւ. ոչ ալ յարմարութիւն ։ \)ւ եթէ կր գրեմ այս կոր սուի , այսինքն՝ կը մոռցուի Հասարակութեան
իսօսքր ա յն օրերուն , երբ .3) րանսա յի ներկա յա - քան ի մր տողեր ք , սովորութիւն մ ր կատարելու Համարյ
ցքռլցիձԼՀ Փ ի ՚ ֊ օ , Աոլրիա կոլգար, ու բոլոր թա - Համար չէ , այլ տուրք մբ յարգանքի ։ Ե բախտ ա՛ Բացէք Հայ մամուլբ եւ կբ գտնէք անՀուն վաս
նութնեբր փակ կբ մնային՝ որպէս բողոքի արտա գի ա ա կան զգացումներուս արտայայտութիւնդ ոք տակ, բայց գամբաբանի մէչ գրուահ՝ ւ Բացէք Հայ
յայտ՛ո լթիւն * «Հա յերբ մի շտ Համ ակաբծիք են միայ՛ն իմ կողմէս , այլ աշվսարՀացրիւ իր սանե մեռած– կամ նո յնիսկ ող9 մտաւոբականն ե բու գա–
իրենց արաբ եղբայրներուն , ու կր քալեն անոնց րուն կողմէ, վստաՀ թէ բոլորն ալ կր մտածեն րակներբ , եւ կբ գտնէք ձեռագրեբու դէղ կամ
տրցակ, որոնք լոյս՚ի, գուրգուրոտ
կողքին , արաբ ազատագրութեան պայքարին մէք» : ինծի պէս։ Հեռու իր անշունչ մարմնէն, այն սպասեն , իրենց կարգին ձեռքի մլյ կր
լոյս տալու
«ՊաՀելով Հանդերձ իրենց լեզուն , րարքերր եւ մար մնէն , որ իր շո ւն չր ս պ առ ե ց մեզ կբթ ել ու եւ Համար Հան
քաղաքական կազմ ա կեբպո ւթիւններ ր , Հայերր եր դաստիարակելու Համար էհ.Սօա^՚Ք Էր յոգնաբեկ րութեան Հ
բեք չգործեցին մ եր ազգ . շաՀերուն գէմ , ու չմ ի– մարմինր մեր ո լսեր ո ւն վրայ կրել գէէ^՝ ՛Լեր քին ՚ԲանիՐ Հեղինակ ունինք, որոնց գոբՆեբբ գիր
քամտեցին մեր քաղաքականութեան % Վ^ստաՀ՝ թէ անգամ եւ Հանգչեցնել այն թարմ չիրիմին– մէք, քեբու մէչ ամփոփուած՝ բլլան : Բախտաւորներ
ուշ կամ կանոլթ պիտի վերադառնան Հայրենիք, որուն յաճաիս կ՚ակնարկէր իր բանա ստեղծ ո լ - իսկ, Հազիւ մասնակի, կիսովի Հրատարակած՝ են
երբեք տաղտուկ չպատճառեց ին ս ո ւր ի ա կան թէ թեանց մէչ... իրենց գործ՜ը , ան՝ ալ , յաճախ յ անխնամ եւ քանի
նշանաւոր
լի բան ան եան կառավար ո լ թ ի լեներ ո ւե : Ըսպաււո՚ւս՝ անողոք, մբ տասնեակ տարի առաչ՝ Մեր ամէնէն քառասուն
«էթնոբՀիլ իրենց անՀատական ձեռն ե ր է ցո լ — Ըսպասոււք ընդունայն • • . Հեղինակներու գոբծ՜եքբ, առնոլազն ,
թե ան <ու մուժ՜ կա լո ւթեան յ յարատեւ աշիւաաան - Ա՛ճ, դուն ա յ ն տարուան պատմութիւն մբ ՝ունին։
քով , բարօր կեանք ա պա Հ ո վե ց ին : \,ո յնիսկ , շա - Չե՞ս արդեօք, Մեր ազգային Վերածնութեան մեծ՜ագոյն
տեր փայլուն գիբքերոլ տիրացան ; Ո՛վ երազ ո բ անցաւ– • • գրօշակիրներէն՝ Գրիգոր Օտեանի գոբծերէն մաս
«Հիմա, իրենց մեկնումը անշուշտ ցաւ կր Ո՞վ է ր այս ո ր անցաւ։ մբ միայն Հրատարակուած– է, շ՚11 րք քառասուն
Ու ճ ո վ հ բ ը գ ո ւ ժ կ ա ն ,
պատճառէ մ եղի ; Արցունքով Հ ետեւեցանք կա ր ու Ու ծ ո վ ը փ ր փ ր ա դ է զ , տաբի առաչ, ան ալ խեղճ տպագրութեամբ։ 0*բ ՚
լանն ե բու մ եկնո ւմի ն ; Ան թաււն զդա ց ո ւմն ե ր ով Ու լրտես լուսնկա՛ն •ւ»՚ւ •«ւ«ւււււււււաւււււււււււ ւււււ ւ աա ււււււււււաււո«ււււ«ւ«ւ|« »^ւււււ«ււււււււււււււ™ւ^ւ|ււաւււււււ1ււււււււ ա
ա ո գ ո ր ո ւած՜ էին նաեւ անոնք : Կ ր Հաւատանք թո - Կը սուլեն դ ի ւ ա ձ ա յ ն – իսկ սա տազբ նուիբաճ իր ա շխա րՀ աց բ ի լ Սա
րապէս , թէ Հայ աղգք կոբսուելոլ դատապաբ - - Ոչ ե ւ ս Ան, ո չ ե ւ ս Ան • • • ներուս՝ Ի մ ցա՛նքս իսորագրով.—
տուած ժ ււ ւլ ո ւիո ւր գ մբ չէ , ու միակն է Հա լածեա լ Ի՞նչպէս չյիշել Հոս Հր Հ ծ ծ ի ւ ն դ , վարձ ես Սկզբնական երագիս
ազգերոլ մէք որ իրաւունք ունի ապրելու , ո- անկողնին մէչ. Աղջամոլզջէն, օր մ ր , զիս
Րլլա՜ գրաՆ– լլլլար իր մաՀուան
րովՀետեւ միշտ գիտցած է երախտապարտ Գլի ուս վբայ , ցրտին կանչեցիր , Տէ՛ր, դաշտի հայր՛ն ո ւ ըսիր .
լու , ու Հա՛ւա տ ա րմ՚օ ր էն ծառա յել ա յն երկի րնե - Մաճն իր գերանդքին — «Քեզի՛ այս արտն, ե ւ թ ե ւ ի դ շուքն՝ անոր
բուն, որոնք աս պնքա կան ո ւթ ի ւն րնծայած են ի - Կը ճ օ ճ է ՝ դ ժ խ ե ս հ ր ճ ո ւ ա ն ք ռ վ մ՚աւնբալ, ծիր:
բեն % Ու մ ե ր թ աճխընա՜յ , — «Նախ հերկէ հողն, ու ոռոգէ՛ քրտինքով
«ԱպաՀ ով ենք, թէ իրենց Հայրենիքին մէք , ճակատիս վրայ Անձնիւր ակօս, շերտ ու խաւ •
Հայ գաղթականութիւնն երր պիտի ծաղկին չու ֊ Զ ա յ ն կը յ ե ս ա ճ է ՝ քրք իջ|ով մ ը թ ա ւ • • • : Վեհա՛նձն հղիր, ո ւ մի՛ բնաւ
տով * Աո վետ Հայաստան , թէեւ վւոքրագո յննե րէն • • • Ա՛լ թ ո ղ ըսթափի՜ Դադրիբ, մինչհլ հասճիս այն միւս պատին
մէկր ԽորՀ բղային Հանրապետութիւն ներուն , եր Հոգիս խուլ ըսպի քով•••
րորդ (7) երկրագործական երկիրն է սա կա յն (ք՛ո լ– Անցեալ վէրք եբու ֊ սէրէն պարտասուն • • • • • • Եւ,—- ո ՞ վ գիտէ,— հ ա մ ա յ ն ա կ ա ն ՚ ս շ խ ա ր ի ն
սիոյ ; Քաւնի, հ ծ ծ ի ւ ն է Մէջ , ո ւ Սկիհին խաղաղութեան,— դժուարին
«Ներգաղթողն երր մեծ Հոգածութիւն կր վա - Հծծիւն կը ձիւնէ Իմ արիւնէս, մաբմինէս
յելեն եւ օժանդակութիւն կբ գտնեն այնտեղ։ Պէյ– կոպհրո|ւս վ ր ա յ լքոիյւիրն ա ս տ ղ ե ր ո ւ ն • • • : Ունենամ մ ա ՜ ս մ ը ն ալ ես– • • :
րոլթէն Պաթում կբ ճամբորդէն՛ շոգենաւով, ապա Ւսվ ՚ " , ք ս միւսր ԱՀա իր բնտրած՜ ճամբան՝ մշակոյթի դաշտը
կը տեղաւորոլին Սովետական Հայաստանի զա - Մաղձի փեթա՞կ , թ է մարդ եմ, զոր Հերկեց ցանելու Համար 35 տարի շարժունակ,
նազան շրքաննեբր ։ կառավարութիւներ իրենց Հա Մեղրի ճահի՞ճ ՜ թ է Աստուած • • • եւ շիչեցալ օտար երկնքի տակ՝ Հեռու իբ բարե
մար պատրաստած է բնակարաններ , պարզ կաՀա - Հայելիիս դէմ աո դէմ՝ կամներէն եւ աշակեբտնեէն։
ւո բում ով * Տարիներու րն թաց քին , անոնք մ աս առ Ես իմ վրա՜ս ե մ խաչուած • • • : Իր վերԸն նամակին մէչ, իր կեանքին մասին
մ աս կր վճարեն իրենց պարաքլշ՝ պետալթեան : Ո՞ր մէէլր յԻԼ^՚է. ՐոԼոՐս ա է մարւլրիտն-եր են՛. խօսելով, կբ գրէր. «... ՚Բանինե՛ր սակայն ,
«Բացի կաշեղէնէ եւ կերպասեղէնէ , ամէն ինք Ղ՚մլլախտաբար աեւլըլ կր պակսի եւ. չեմ կրնար ինկած՜ են կէս ճամբան, քանզի՝ թէեւ յօժ՜ա՛ր է
առատ է Հայաստանի մէք։ Աինէմա, օփեբա , եւ գէիք՝ տուն՝ մ րն ալ քաղել իր եղրօբր՝ Հյ1 ա Հ ա՛// կաոկ– Հոգին, տկա՜ր է մարմինբ։ Առո էութիւնս , վեր–
Կաճո յքի ա յլ վայրեր գիւբամ ատ չելի են : ^ աՀ եր բ վարեսսի նո լի ր աճ քերիՀոլահ՜էն : չին Հարուածներուն Հետեւանքով մանաւանդ,
քի՛չ , բա յց կեանքր աժան է ։ Իսկ դրական եւ ա յլ
Հ բ ա տ ա ր ա կո ւթ ի լեն ե ր՝ շ՛ ատ աօժ՜աան» : կարելի չէ մոռնալ սակայն քերթոլահ՜բ ղո ր նւուի– գլուիյբ առեր կ՚երթայ; Եթէ տեսնէիր զիս, առ–
րաձ֊ է իբ զՍ՚օրկան. անայս շիրմին Համար» . նուաւլն ապշաՀար ճիչ մբ պիտի խեզգէիր կոկոր
Հողակոյտիդ դիդ մէչ, թէեւ աչքերդ շատ բան պիտի մատնէին
Աէբելի «Յառաք» , Հալէպի , ել Պէյբութի քԱ1– Որպէս թաղար, ներքին իսռովքէդ : ՝Բ՝ոլ գիտցած առիւճիդ ստուերն
րանթինսւքյ, մէչ, ստեղծուած է անտանելի կացու Քհգի՛, վրտիտ է լոկ մնացեր :
թիւն , Գ . կարաւանի մեկնումէն վերք ։ Ե * Կարա Այս տաղր , մա՛յր : Աւելի քան երեսուն ել Հինգ տարիներ, Ազ
ւանի մ աս կազմ ող մաս մր Հ ա յբենակիցներ Օգոս Անձիւր քաոեակ գին ծ՜առայեցի բոլորանուէր , իմ Համեստ կարո
տոսի 2,ին փոխագրուեցան Պէյրութ, Ղ՚ամասկո - Շ ի թ մ ՚ է լացփ ղութեանցս սաՀմանին մէչ՛. Հա յ տ սլա Հ սլան մ ան ի՜
սէն ։ յ՛ ո կ Հալէպէն ն երգագթո ղնեբու զոյքերր փո Զ՛որ գլխահակ ՛՛ւ է ալին փարած, զոՀեցի նիւթական ամէն Հնա -
խադրուեցան երկու շաբաթ առաք : Այսօր , Աեպ - Լացի, լացի՜... բալոր՝ութիւն ել Հեռանկար։ (Հայրս բաւական
տեմբերի \ն՚ է, ու մօտաւորապէս ամիս է մր ի վեր, • •• Պատճառն ի՞նչ է - ունեւոր վաճառական մըն էր ել իմ վրայ մեՆ
Հ ա ւլա բալո ր մարդիկ ոտքի վրա յ են , «շոգենաւի Պարա՞պն արդեօք՝ յոյսեր դրած իր գորճբ աւելի ծաւալուն եւ փայ
կր սպասեն» ; Փ չա քա ղի չ են մ ան բամ ա սն ո լթ ի ւն - Որ կ ը ճ ն շ է լուն գետնի մը վրայ դնելու Համար) : Վշտացու
Հոգիս անոք :
նեբր, ու զանց կ՛առնեմ : Անօթի, աղտոտ , անտէր , • • • Ու սահմանուած ցի Հայրս՝ որ սակայն, ներեց ինծ՜ի յետագային ,
Ի սկզբանէ,
ճգուած են քարսւ՚նթինա : Բարեկամներ ու ադգա - Մահն ո բ կամա՜ց, ընտրած ճամ բուս աղն ո լութ ի լ լ, յ, գնաՀատելով։
Զիս կըսպաննէ • •• :
կաննեբ , ամէն օր պատառ մր Հաց ու կերակուր կր Ինքզինքս մոռցայ, ապրեցայ ցեղիս Համար։ Խան–
տանին ։ կատարեալ «խոր վիրապ» ։ Կբ պոռանք՝ ղավառուեցայ ել խանդավառեցի , քաղաքէ քա
որ Հաց տան, խնամք տանին, գէթ ույս կերպով ղաք ու բեմէ բեմ , Հոգիիս բոլոր ճաղիկներբ թա
դարմանեն Հարիքր՝ որ կբ գործուի Համբակ կազ փեցի, անՀաշիլ, սրտաբուխ եւ ինքնաբաւ յափշ
մակերպիչներու ձեռքով։ Կր պատասխանեն , տակութեամբ : իսկ այսօ՞ր . . . Հարկադրուած եմ
«պաշտօնական» զեկոյցով (27 Օգոստ • ) թէ «բո աալլ մբ Տ "՛՛Հ /// կէս I"11՛^(ք1 ՚1 ՚ Սալայատակներու չարչրկուելոլ, իմ ծ֊իրէս ու կոչումէս բոլորովփն
լորն ալ լա ւա դո յն սլա յմ աններու մ էք կ՚ապրին , վրայ, անտէր ու անխնամ : Հոս. Հալէպի մէչ. դուրս, օտարոտի ել անՀբապոյր միչավայրի մբ
կատարեալ սնունդ կր ստանան , կ՛երգեն ու կր քարեբուն վբայ կբ պառկին : կաՀ կարասի, մա - մէչ–. Գուն պատանեակ մըն էիր եւ կաշմբուռն ե–
պարեն» : Ջեմ կատակեր . այսքան պագարիւն են ռան , մինչեւ յետի՛ն ասեղ, ղրկահ՜ են Պէյրութ : ր ի "՛Ա՛՛՛՛՛՛րզ մը դարձար։ իսկ ես երիտասարդ էի
մարգիկբ ; Աննկարագրելի թ–շո լաոյո ւթ ի ւն : Շատեր մուրալու եւ Հիմա չեմ ան՝ որ էի... բայց ,ոչ ոք կբ մեղա
2 Օգոստոսին , ներգաղթողներու տրուած խոս սկսան։ Ուրիշներ՝ շատ աւելի բղկտիչ բան ե ր ո լ Հ դրեմ : ԶոՀն եմ ասպարէզիս՝ որով Հպարտ եմ
նրս - Փակենք :
տումն այն էր , թէ 5 Օգոստոսին նաւ պիտի յաւէտ ••••»:
տէին % Մօտ է 5 Աեպտեմբեբր, ու մինչեւ այն Մէկ մաղթանք ունինք։ Օր աուաչ գան ն՛ա - Ե՛Լ գառնութիւն , ե՛լ մխիթարութիւն : Յար
վայրկեանս՝ ուր թուղթին կուտամ այս տոզերր / /. րր , ու առնեն տանին սա յուսալքոլահ՜ րաղմ ո լ - գանք ու պատիլ ընտրած՜ ասպարէզիդ եւ քեղի )
(1 Սեպա*), շոդենաւր եկած չ է ։ Ամիս մ բն է կր թիւններբ յ սիրելի՛ ուսուցիչ:
արոր ո լ ին ամառուան այս տօթին,֊—• Հազիւ պա - ԱՐՄԷՆ ԱՄԱՏԵԱՆ "ՆԵՐՍԷՍ
Fonds A.R.A.M
ԳԷՈՐԳ աՌՎԱՐԵՆՑ
«Յուսաբեր» կը գրէ այս խորագրով խմբա
(Մասնաւոր թ զթակ ցութիւս «Յառաք»\ւ) գրականի մը մէջ (17 Օգտսո •) • -
& (ի. եւվերջին մաս) /Սօսքը մարմիննեբոլ մասին չէ , ոչ ալ Հոգի^
Ա ո ւր ի ւս էլան մեծ շաբաթաթեբթր՝ «\ւէճմ Էլ \քնած է Կէլիպոլու, 1892/՛^։ Հայբբ որոշ դիր ներոլ փրկութեան . երկուքն ալ անհրաժեշտ՝ աղ–
֊ճէտիա» , անդրադառնալով Հա յերու. ներգաղթ ին , քի տէր առեւտրական ։ 1914էի պատերազմ Էն վերք, գի մբ կեանքին ո/– գոյութեան Հզօրաոման ու
կր խորՀրդածէ անոնց Հաւատարմութեան ՛ու կեն Կառվարենց կբ նւււիբուի ուսուցչութեան՛. \*)23իս բաբգաւ֊աճութեան Համա՛ր :
սունակ™ ւթեան
մասին, 2 7 Օգոստոսի իր թի լո վ. Կր պ աշտօ նավա րէ ՝Բ ո ր ֆ,ո լի \ Ա ր բան ո ցին մ էք X Յե– Մեր խօսքը՝ Հայ Մաքի փրկութեան , պաշտ
«Հա յեր ր Ս ո ւր իա ու կիրանան ապաստանե տոյ ՏէաէԱղաճ, 1925-1930։ Յետոյ Աթէնք՝ մին պանութեան մաթին է :
ցան , երր քՒուրքր կր Հալածէր ու կր կոտորէր զի չեւ 1939։ Վերքին պատերազմէն քանի մր ամիս Հայ Միաքր, իբ վասաակրվն ու. վսւստակալո֊
րենք Հ Այ" երկիրներուն մէք, անոնք Հաստատուե առաք Փարիզ էր եկած արձակուրդով, բայց էկր՜ լռրնեբովբ, կրնանք ըսել թէ ամէնէն անպաշտ
ցան իրրեւ Հիւր, ու ապրեցան միշտ այգ Հանգա - ցաւ մնա լ քաղաքական խուճապալից դէպքերս ւն պանն է :
մանքով։ (կաՀեցին իրենց ազգային բարքերն ու պատճառաւ, եւ մեկնեցալ Աթէնք՝ իր կնոք եւ Հա յ գրողը , երբ ոզչ է , թողունք իր ապ
ա լան գո ւթ ի ւնն եր ր , իրենց կրթական ու մ շակու– զաւակներուն՝ մօտ : Պատերազմի Հետեւան՛քով ան րած֊ կեանքը , գառն ու տխուր յաճախ Հնարա
թա յին Հ աստատութ իւննեբր , եւ բնաւ չա բաբա՝ - ցած էր Վիէննա եւ վերքն ալ Ա ի լան , ուր ինկաւ ւորութիւն չունի իր գորձբ գիրքեբու մէչ ամփո
ցան ; Այսօր , կբ զ՛եր ա գ ա սնան Հայրենիք , իրենց յանկաբծամաՀ * փելու եւ ապաՀովելու։ Իր մաՀէն ետք՝ փոչի ու
Հողերուն վրայ վերակենդանացնելու Համար անց Բազմաթիւ են իր գրական աշխատանքեեբր , մ ոռաս^ոլմ :
եալի փառքր ։ զորս թուած էր «Յառաք ։ Ունի նո յնպէս անտիպ Բայց անՀատական ճակատագիրը չէ որ կբ
•«Սուրիս յ մէք իրենց բնակութեան բն թացքին , գործեր ։ Հեղինակն է «3առա ք \\,աՀատակ» երդին շաՀագրգռէ մեզ, այս պաՀոլս : Հաւաքականու -
Հայ տարր ր միայն սէր եւ Համակրութիւն ցոյց Լեղանակ՝ կանանչեանի) ։ Ունի բազմաթիւ ուրիշ թեան , ազգին շաՀն է ոբ կուգայ աո աչին գճին,
տուաւ Հանգէպ ազատութ՜եան մեր պայքարին ։ երգեր ալ իր յօրինած եղանակներ ով ։ երբ տասնեակ տարիներու րն թառքին պատրաս -
Պարտք կր զղամ յիչելու այստեղ , Հալէպի նավս - կենսագրական գրելու ՛ոչ վարժութիւն ունիմ տուաճ ու աշխատած՜ մտաւորական մբ անՀետ կբ
կ ին առաքն ո քդ Արտ աւագդ Ա բքեպ ի ս կոպս սի մէկ եւ. ոչ ալ յարմարութիւն ։ \)ւ եթէ կր գրեմ այս կոր սուի , այսինքն՝ կը մոռցուի Հասարակութեան
իսօսքր ա յն օրերուն , երբ .3) րանսա յի ներկա յա - քան ի մր տողեր ք , սովորութիւն մ ր կատարելու Համարյ
ցքռլցիձԼՀ Փ ի ՚ ֊ օ , Աոլրիա կոլգար, ու բոլոր թա - Համար չէ , այլ տուրք մբ յարգանքի ։ Ե բախտ ա՛ Բացէք Հայ մամուլբ եւ կբ գտնէք անՀուն վաս
նութնեբր փակ կբ մնային՝ որպէս բողոքի արտա գի ա ա կան զգացումներուս արտայայտութիւնդ ոք տակ, բայց գամբաբանի մէչ գրուահ՝ ւ Բացէք Հայ
յայտ՛ո լթիւն * «Հա յերբ մի շտ Համ ակաբծիք են միայ՛ն իմ կողմէս , այլ աշվսարՀացրիւ իր սանե մեռած– կամ նո յնիսկ ող9 մտաւոբականն ե բու գա–
իրենց արաբ եղբայրներուն , ու կր քալեն անոնց րուն կողմէ, վստաՀ թէ բոլորն ալ կր մտածեն րակներբ , եւ կբ գտնէք ձեռագրեբու դէղ կամ
տրցակ, որոնք լոյս՚ի, գուրգուրոտ
կողքին , արաբ ազատագրութեան պայքարին մէք» : ինծի պէս։ Հեռու իր անշունչ մարմնէն, այն սպասեն , իրենց կարգին ձեռքի մլյ կր
լոյս տալու
«ՊաՀելով Հանդերձ իրենց լեզուն , րարքերր եւ մար մնէն , որ իր շո ւն չր ս պ առ ե ց մեզ կբթ ել ու եւ Համար Հան
քաղաքական կազմ ա կեբպո ւթիւններ ր , Հայերր եր դաստիարակելու Համար էհ.Սօա^՚Ք Էր յոգնաբեկ րութեան Հ
բեք չգործեցին մ եր ազգ . շաՀերուն գէմ , ու չմ ի– մարմինր մեր ո լսեր ո ւն վրայ կրել գէէ^՝ ՛Լեր քին ՚ԲանիՐ Հեղինակ ունինք, որոնց գոբՆեբբ գիր
քամտեցին մեր քաղաքականութեան % Վ^ստաՀ՝ թէ անգամ եւ Հանգչեցնել այն թարմ չիրիմին– մէք, քեբու մէչ ամփոփուած՝ բլլան : Բախտաւորներ
ուշ կամ կանոլթ պիտի վերադառնան Հայրենիք, որուն յաճաիս կ՚ակնարկէր իր բանա ստեղծ ո լ - իսկ, Հազիւ մասնակի, կիսովի Հրատարակած՝ են
երբեք տաղտուկ չպատճառեց ին ս ո ւր ի ա կան թէ թեանց մէչ... իրենց գործ՜ը , ան՝ ալ , յաճախ յ անխնամ եւ քանի
նշանաւոր
լի բան ան եան կառավար ո լ թ ի լեներ ո ւե : Ըսպաււո՚ւս՝ անողոք, մբ տասնեակ տարի առաչ՝ Մեր ամէնէն քառասուն
«էթնոբՀիլ իրենց անՀատական ձեռն ե ր է ցո լ — Ըսպասոււք ընդունայն • • . Հեղինակներու գոբծ՜եքբ, առնոլազն ,
թե ան <ու մուժ՜ կա լո ւթեան յ յարատեւ աշիւաաան - Ա՛ճ, դուն ա յ ն տարուան պատմութիւն մբ ՝ունին։
քով , բարօր կեանք ա պա Հ ո վե ց ին : \,ո յնիսկ , շա - Չե՞ս արդեօք, Մեր ազգային Վերածնութեան մեծ՜ագոյն
տեր փայլուն գիբքերոլ տիրացան ; Ո՛վ երազ ո բ անցաւ– • • գրօշակիրներէն՝ Գրիգոր Օտեանի գոբծերէն մաս
«Հիմա, իրենց մեկնումը անշուշտ ցաւ կր Ո՞վ է ր այս ո ր անցաւ։ մբ միայն Հրատարակուած– է, շ՚11 րք քառասուն
Ու ճ ո վ հ բ ը գ ո ւ ժ կ ա ն ,
պատճառէ մ եղի ; Արցունքով Հ ետեւեցանք կա ր ու Ու ծ ո վ ը փ ր փ ր ա դ է զ , տաբի առաչ, ան ալ խեղճ տպագրութեամբ։ 0*բ ՚
լանն ե բու մ եկնո ւմի ն ; Ան թաււն զդա ց ո ւմն ե ր ով Ու լրտես լուսնկա՛ն •ւ»՚ւ •«ւ«ւււււււււաւււււււււււ ւււււ ւ աա ււււււււււաււո«ււււ«ւ«ւ|« »^ւււււ«ււււււււււււււ™ւ^ւ|ււաւււււււ1ււււււււ ա
ա ո գ ո ր ո ւած՜ էին նաեւ անոնք : Կ ր Հաւատանք թո - Կը սուլեն դ ի ւ ա ձ ա յ ն – իսկ սա տազբ նուիբաճ իր ա շխա րՀ աց բ ի լ Սա
րապէս , թէ Հայ աղգք կոբսուելոլ դատապաբ - - Ոչ ե ւ ս Ան, ո չ ե ւ ս Ան • • • ներուս՝ Ի մ ցա՛նքս իսորագրով.—
տուած ժ ււ ւլ ո ւիո ւր գ մբ չէ , ու միակն է Հա լածեա լ Ի՞նչպէս չյիշել Հոս Հր Հ ծ ծ ի ւ ն դ , վարձ ես Սկզբնական երագիս
ազգերոլ մէք որ իրաւունք ունի ապրելու , ո- անկողնին մէչ. Աղջամոլզջէն, օր մ ր , զիս
Րլլա՜ գրաՆ– լլլլար իր մաՀուան
րովՀետեւ միշտ գիտցած է երախտապարտ Գլի ուս վբայ , ցրտին կանչեցիր , Տէ՛ր, դաշտի հայր՛ն ո ւ ըսիր .
լու , ու Հա՛ւա տ ա րմ՚օ ր էն ծառա յել ա յն երկի րնե - Մաճն իր գերանդքին — «Քեզի՛ այս արտն, ե ւ թ ե ւ ի դ շուքն՝ անոր
բուն, որոնք աս պնքա կան ո ւթ ի ւն րնծայած են ի - Կը ճ օ ճ է ՝ դ ժ խ ե ս հ ր ճ ո ւ ա ն ք ռ վ մ՚աւնբալ, ծիր:
բեն % Ու մ ե ր թ աճխընա՜յ , — «Նախ հերկէ հողն, ու ոռոգէ՛ քրտինքով
«ԱպաՀ ով ենք, թէ իրենց Հայրենիքին մէք , ճակատիս վրայ Անձնիւր ակօս, շերտ ու խաւ •
Հայ գաղթականութիւնն երր պիտի ծաղկին չու ֊ Զ ա յ ն կը յ ե ս ա ճ է ՝ քրք իջ|ով մ ը թ ա ւ • • • : Վեհա՛նձն հղիր, ո ւ մի՛ բնաւ
տով * Աո վետ Հայաստան , թէեւ վւոքրագո յննե րէն • • • Ա՛լ թ ո ղ ըսթափի՜ Դադրիբ, մինչհլ հասճիս այն միւս պատին
մէկր ԽորՀ բղային Հանրապետութիւն ներուն , եր Հոգիս խուլ ըսպի քով•••
րորդ (7) երկրագործական երկիրն է սա կա յն (ք՛ո լ– Անցեալ վէրք եբու ֊ սէրէն պարտասուն • • • • • • Եւ,—- ո ՞ վ գիտէ,— հ ա մ ա յ ն ա կ ա ն ՚ ս շ խ ա ր ի ն
սիոյ ; Քաւնի, հ ծ ծ ի ւ ն է Մէջ , ո ւ Սկիհին խաղաղութեան,— դժուարին
«Ներգաղթողն երր մեծ Հոգածութիւն կր վա - Հծծիւն կը ձիւնէ Իմ արիւնէս, մաբմինէս
յելեն եւ օժանդակութիւն կբ գտնեն այնտեղ։ Պէյ– կոպհրո|ւս վ ր ա յ լքոիյւիրն ա ս տ ղ ե ր ո ւ ն • • • : Ունենամ մ ա ՜ ս մ ը ն ալ ես– • • :
րոլթէն Պաթում կբ ճամբորդէն՛ շոգենաւով, ապա Ւսվ ՚ " , ք ս միւսր ԱՀա իր բնտրած՜ ճամբան՝ մշակոյթի դաշտը
կը տեղաւորոլին Սովետական Հայաստանի զա - Մաղձի փեթա՞կ , թ է մարդ եմ, զոր Հերկեց ցանելու Համար 35 տարի շարժունակ,
նազան շրքաննեբր ։ կառավարութիւներ իրենց Հա Մեղրի ճահի՞ճ ՜ թ է Աստուած • • • եւ շիչեցալ օտար երկնքի տակ՝ Հեռու իբ բարե
մար պատրաստած է բնակարաններ , պարզ կաՀա - Հայելիիս դէմ աո դէմ՝ կամներէն եւ աշակեբտնեէն։
ւո բում ով * Տարիներու րն թաց քին , անոնք մ աս առ Ես իմ վրա՜ս ե մ խաչուած • • • : Իր վերԸն նամակին մէչ, իր կեանքին մասին
մ աս կր վճարեն իրենց պարաքլշ՝ պետալթեան : Ո՞ր մէէլր յԻԼ^՚է. ՐոԼոՐս ա է մարւլրիտն-եր են՛. խօսելով, կբ գրէր. «... ՚Բանինե՛ր սակայն ,
«Բացի կաշեղէնէ եւ կերպասեղէնէ , ամէն ինք Ղ՚մլլախտաբար աեւլըլ կր պակսի եւ. չեմ կրնար ինկած՜ են կէս ճամբան, քանզի՝ թէեւ յօժ՜ա՛ր է
առատ է Հայաստանի մէք։ Աինէմա, օփեբա , եւ գէիք՝ տուն՝ մ րն ալ քաղել իր եղրօբր՝ Հյ1 ա Հ ա՛// կաոկ– Հոգին, տկա՜ր է մարմինբ։ Առո էութիւնս , վեր–
Կաճո յքի ա յլ վայրեր գիւբամ ատ չելի են : ^ աՀ եր բ վարեսսի նո լի ր աճ քերիՀոլահ՜էն : չին Հարուածներուն Հետեւանքով մանաւանդ,
քի՛չ , բա յց կեանքր աժան է ։ Իսկ դրական եւ ա յլ
Հ բ ա տ ա ր ա կո ւթ ի լեն ե ր՝ շ՛ ատ աօժ՜աան» : կարելի չէ մոռնալ սակայն քերթոլահ՜բ ղո ր նւուի– գլուիյբ առեր կ՚երթայ; Եթէ տեսնէիր զիս, առ–
րաձ֊ է իբ զՍ՚օրկան. անայս շիրմին Համար» . նուաւլն ապշաՀար ճիչ մբ պիտի խեզգէիր կոկոր
Հողակոյտիդ դիդ մէչ, թէեւ աչքերդ շատ բան պիտի մատնէին
Աէբելի «Յառաք» , Հալէպի , ել Պէյբութի քԱ1– Որպէս թաղար, ներքին իսռովքէդ : ՝Բ՝ոլ գիտցած առիւճիդ ստուերն
րանթինսւքյ, մէչ, ստեղծուած է անտանելի կացու Քհգի՛, վրտիտ է լոկ մնացեր :
թիւն , Գ . կարաւանի մեկնումէն վերք ։ Ե * Կարա Այս տաղր , մա՛յր : Աւելի քան երեսուն ել Հինգ տարիներ, Ազ
ւանի մ աս կազմ ող մաս մր Հ ա յբենակիցներ Օգոս Անձիւր քաոեակ գին ծ՜առայեցի բոլորանուէր , իմ Համեստ կարո
տոսի 2,ին փոխագրուեցան Պէյրութ, Ղ՚ամասկո - Շ ի թ մ ՚ է լացփ ղութեանցս սաՀմանին մէչ՛. Հա յ տ սլա Հ սլան մ ան ի՜
սէն ։ յ՛ ո կ Հալէպէն ն երգագթո ղնեբու զոյքերր փո Զ՛որ գլխահակ ՛՛ւ է ալին փարած, զոՀեցի նիւթական ամէն Հնա -
խադրուեցան երկու շաբաթ առաք : Այսօր , Աեպ - Լացի, լացի՜... բալոր՝ութիւն ել Հեռանկար։ (Հայրս բաւական
տեմբերի \ն՚ է, ու մօտաւորապէս ամիս է մր ի վեր, • •• Պատճառն ի՞նչ է - ունեւոր վաճառական մըն էր ել իմ վրայ մեՆ
Հ ա ւլա բալո ր մարդիկ ոտքի վրա յ են , «շոգենաւի Պարա՞պն արդեօք՝ յոյսեր դրած իր գորճբ աւելի ծաւալուն եւ փայ
կր սպասեն» ; Փ չա քա ղի չ են մ ան բամ ա սն ո լթ ի ւն - Որ կ ը ճ ն շ է լուն գետնի մը վրայ դնելու Համար) : Վշտացու
Հոգիս անոք :
նեբր, ու զանց կ՛առնեմ : Անօթի, աղտոտ , անտէր , • • • Ու սահմանուած ցի Հայրս՝ որ սակայն, ներեց ինծ՜ի յետագային ,
Ի սկզբանէ,
ճգուած են քարսւ՚նթինա : Բարեկամներ ու ադգա - Մահն ո բ կամա՜ց, ընտրած ճամ բուս աղն ո լութ ի լ լ, յ, գնաՀատելով։
Զիս կըսպաննէ • •• :
կաննեբ , ամէն օր պատառ մր Հաց ու կերակուր կր Ինքզինքս մոռցայ, ապրեցայ ցեղիս Համար։ Խան–
տանին ։ կատարեալ «խոր վիրապ» ։ Կբ պոռանք՝ ղավառուեցայ ել խանդավառեցի , քաղաքէ քա
որ Հաց տան, խնամք տանին, գէթ ույս կերպով ղաք ու բեմէ բեմ , Հոգիիս բոլոր ճաղիկներբ թա
դարմանեն Հարիքր՝ որ կբ գործուի Համբակ կազ փեցի, անՀաշիլ, սրտաբուխ եւ ինքնաբաւ յափշ
մակերպիչներու ձեռքով։ Կր պատասխանեն , տակութեամբ : իսկ այսօ՞ր . . . Հարկադրուած եմ
«պաշտօնական» զեկոյցով (27 Օգոստ • ) թէ «բո աալլ մբ Տ "՛՛Հ /// կէս I"11՛^(ք1 ՚1 ՚ Սալայատակներու չարչրկուելոլ, իմ ծ֊իրէս ու կոչումէս բոլորովփն
լորն ալ լա ւա դո յն սլա յմ աններու մ էք կ՚ապրին , վրայ, անտէր ու անխնամ : Հոս. Հալէպի մէչ. դուրս, օտարոտի ել անՀբապոյր միչավայրի մբ
կատարեալ սնունդ կր ստանան , կ՛երգեն ու կր քարեբուն վբայ կբ պառկին : կաՀ կարասի, մա - մէչ–. Գուն պատանեակ մըն էիր եւ կաշմբուռն ե–
պարեն» : Ջեմ կատակեր . այսքան պագարիւն են ռան , մինչեւ յետի՛ն ասեղ, ղրկահ՜ են Պէյրութ : ր ի "՛Ա՛՛՛՛՛՛րզ մը դարձար։ իսկ ես երիտասարդ էի
մարգիկբ ; Աննկարագրելի թ–շո լաոյո ւթ ի ւն : Շատեր մուրալու եւ Հիմա չեմ ան՝ որ էի... բայց ,ոչ ոք կբ մեղա
2 Օգոստոսին , ներգաղթողներու տրուած խոս սկսան։ Ուրիշներ՝ շատ աւելի բղկտիչ բան ե ր ո լ Հ դրեմ : ԶոՀն եմ ասպարէզիս՝ որով Հպարտ եմ
նրս - Փակենք :
տումն այն էր , թէ 5 Օգոստոսին նաւ պիտի յաւէտ ••••»:
տէին % Մօտ է 5 Աեպտեմբեբր, ու մինչեւ այն Մէկ մաղթանք ունինք։ Օր աուաչ գան ն՛ա - Ե՛Լ գառնութիւն , ե՛լ մխիթարութիւն : Յար
վայրկեանս՝ ուր թուղթին կուտամ այս տոզերր / /. րր , ու առնեն տանին սա յուսալքոլահ՜ րաղմ ո լ - գանք ու պատիլ ընտրած՜ ասպարէզիդ եւ քեղի )
(1 Սեպա*), շոդենաւր եկած չ է ։ Ամիս մ բն է կր թիւններբ յ սիրելի՛ ուսուցիչ:
արոր ո լ ին ամառուան այս տօթին,֊—• Հազիւ պա - ԱՐՄԷՆ ԱՄԱՏԵԱՆ "ՆԵՐՍԷՍ
Fonds A.R.A.M
