Page 137 - ARM_19-1945_02
P. 137
ա ա ա ա տ ց ^ օ ց օ ա տ ա ա ա տտ ա յ & օ ա Լ Ե Ր Ջ Ի ՛ Ն ԺԱՄ
Ն1 Հ Օ ճ 1 ՝ ք * է֊1 Հօոձձ «Ո 1925
է 1 ՏՂձճյՂ. 1 Տ.Ը.Տ. 376.286
Օծօշէտսք-Բքօբոտէյււո. : ՏՇհ. ա Տ Տ ^ Լ ^
17, ծ ա Օտաստւաք - (13 ) ՄՈՍԿՈՒԱ8Ւ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
Թ ՈՒՐ-ԲԻԱ6ԷՆ
1 & : Շ08. 15-70 - € . Շ. Բ. Բտատ 1678-63
ւ^ԱժնեԳԻն՛.– 8աո. 150, մամս. 400, Յամ՛ս. 200 ֆրանք։
՝/6Ոժռտօ1 29 Յառ 1945 Ուրբաթ 29 Յունիս ԱԱգաոս ԱԱգփպ կ՚ապաւիԱի
ԺԶ– ՏԱՐԻ - 16" ձոո6€ 8°4440–՚Նոր շրջան թ ի ւ 69 Խմբագիր՛ Շ– ՄԻՍԱՔԵԱ՚ն Գին՝ 3 Ֆր– Զարմանազան լուրեր կր շրԼին է) • Միութեան
ինչպէս
եւ Թուրքիս յ յարաբերութեանց մասին;
գ ր ա ծ էինք երէկ, եւ ինչպէս (իիւթէրի գործակա
ՄԵՐ Խ 0 Ս * Ը Հ Ա Յ Ե Ր Ը ԵՒ Ս Ա Ն ՖՐԱՆԶԻՍԿՈՅԻ լութիւնն ալ կը Հաստատէր , Անգարա յի խորՀբ -
ԹՐՔԱԿԱՆ գային գ ե ս պանը ծանուցագիր մը յանձն ած է թըր–
խՈՐՀՐԳԱԺՈ՚ԼՈՀԸ քական կառավարութեան , երկու գլխաւոր պա յ -
ԹՆՃՈՒԿԸ մ աններ գնելով բանակցութեանց Համար , 1,
Փոիսել ՚Լթեղուցներու վարչաձեւը . 2, Վ ե ր ագար-
Պատի բազմին քէա գա բո կմ Էն ի վիբ , ՀետզՀիտէ ՀԱ6Կ՛ ԴԱՏԻ ՑԱՆԶՆՍյօՈՒՄԲԸ ՅՈՒՇԱԳԻՐ ձնել կարսի եւ Ար տա Հան ի նաՀանգնեբը ։
կռ^յռլղոԼին այն քտլոբ խնգիբնեբլլ րբ առժամա - ՄԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՑԱԾ է Նոր տեղեկութեանց Համաձայն, թ՝ոլբքիա
պէս փակուած էթկ գզրոցներու մ է Լ՜։ Թէեւ Հայաստանը պաշտօնապէս ներկտյաց - անմիԼապէս Անգլիո յ եւ Մ * ՆաՀանգնեբուն Հա -
խօ -
Այս կարգէն է թրքական թնճուկը ։ ուած չէ Ա՝ իացեալ Աղգերու քօ ո րՀ ր գաժ ո ղո վփն ղորգած է հ * Միութեան Հետ կատարուած
՜– Փ*ի՚Հ անգին սլիար կա ր գա ք օրուան էսօրերը ,մ ԷԼ , Հա յեբը կբ զգա ց՝ե ես իրենց ներկա յութ իւն ը սակցո ւթիւնները։ Լոնտոնի մ ԷԼ այնպէս կը ձեւա՛
ամ բո զ ֊
աւելի կամ նուազ վաւերական ։ Պատկերը սւսՀ1ւ ±այլափո|ւփս ; ցնեն թէ բան մը չեն գիտեր (հուսիսյ գրած պայ–
Լացնելու Համար. ՚գրլ նք մէկ ~ երկու. Նախ ^ռբճ Ա ար տ յ* կեանը • անոր ոգին կը մ աննեբու մ ասին ։ քՒուրքիո յ արտաքին գ ո րծավա
զրոյցներ ալ , որ երեւցած
են ամերիկեան կարեւոր սաւառնի Օփեբա Հա ուզի եւ Ամար /Աայեամի կա րը Ա ան Ֆրանչիսկոյէն վեբագարձին Լոնտոն ի-
Լաւ, խո րՀ րգակցե լու
թերթերու մէչ : մարներու տակ , ուր իրենց ն ի ւթ ա կան սնունգը կը Համար անգլիական կառա -
Հ՚Իրիսչրն Աայէնս Մոնիթօրֆ որ ընգՀանրա ստանան աշխաբՀի չորս ծայրերէն , բայց , Ա անա– վարութեան Հետ ։
պէս լաւատեղեակ է արեւելեան գործերու, Ա՛այիս ւանղ , Արեւելքէն եկած պատգամաւորները ։ հ)ոԼ՛՜ Անդարայէն կը հհոսւգրեն Յունիս 27 թաւակսւ–
18 թուակիր Հեռագիր մր Հրատարակած էր Պոլ - Հ ր գա ժողովի Հ աւաքավա յբի՝ Օ փ ե բ ա Հա ուզի ճա նով • Հան րա յ ին կարծիքբ շատ յ ո ւ գո ւած է , իբ
սէն , «Տէրէք Փաթմօրֆ սա ո ր ա գ ր ութեամ ր շարանը , ուր ամէն օր կերակուր կ՛առնեն Հազարէ րեւ Հ ետ ե ւանք խորՀ ր գ ա յին գ ե ս պան ^ • *Լինոկ -
(թո՞ւրք մ ը ) : Թղթակիցր կր գրէ– աւելի պատգամաւորներ ել թւլթակիցներ , ԳՐՐ " րաաովխ ծանուցագրին , որու մասին որ եւ է
— « Թ^եւ պաշտօսաղաէւ սազեկոլթիւննհր չեն ուած է ճորճ Ա արտիկեանի ղեկավարութեան պաշտօնական ղեկոյց չհրատարակուեցաւ ։ $՝ուրք
տրուիր նոր գաշիււք մր կնքելու համար հղած խոր տակ։ Ամէն էոՐ^քշաբթի օր ճաշարանին մէԼ կը գ ե ս պանին Մ ոսկուա վերաղարձէն ի վեր կարծի
հրդային աոաջարկնհրոլ. մասին, այստեղի դիւա– արուին Հա յկական կերակուրներ Հայ տ ի կինն եր ո ւ քի փոխանակութիւններ տեղի կ՝ունենան այն պայ–
նագիտական շբջաԼ֊ակնհբը իմացած են թ է ՝ Տ ա բ – ել օրիորգներու սպասարկութեամբ % Միայն Հա - մ աննեբու մ աս ին ոբոնցմ ով քիուսիա կը Հաւանի
ասաէլի հարցէն ղատ, ղոր Թուրքիա կ՛ուղէ կար յեբու Համար եղած բացառութիւն մը։ ՝Լ"յնպէս նոր գաչնագիբ մը կնքել քՒուրքիոյ Հետ, քանի որ
գադրել միջաղղային խորհրդակցութեամբ, Աոս– ամէն երեկոյ պատուիրակները ՝>ա յ կա կան կերա - Մ արտ 22ին խզեց 1925/՛ բարեկամութեան դաշին
կուր կ՚ուտեն
կուա թելադրած է որ Թուրքիա Խ • Միութեան ձգէ Ամառ հյայեաս՛ ճաշարանին մ է Լ՝ վա քը ։ ք՚այց , ոչ կառավարութիւնը , ոչ ալ մամուլը
Սեւ Ծո՛վու Սինոպ նաւահանգիստը, ինչպէս ե ւ յելելով նաեւ Լ^ոբճի Հիւրասիրութիւնն ու մպիտը % մինչեւ Հիմա որ եւ է տեղեկութիւն չՀաղորգեցին
պահանջներ դրած է Կարսի մասին» : կար ծեմ կ աղանգ Պապան էր , որ իր Նոր Տար ռուսական առաԼարկնեբու մասին։ Օտար գիւ անա-
« Հայրենիք » արտատպելով այս Լուրր , ան - ուան նուէրներու մէԼ գ ր ա ծ էր • գիտական շրԼանակներու մ ԷԼ Հետեւեալ ձեւով
Հ աւատ ալի կր գտնէ Ա ինոպի մասին տրուած տե Օմար Խայծամի դայլը կբ ներկայացնեն այգ առաԼարկնեբը, 1. ք*արե–
էլ ո՛՞վ ասես չի ծեծում ,
ղեկութիւնը : Արքայական ապուրը վւոխել Տարտանէլի վարչաձեւբ , առանձնաշնոբՀ–
Հայի փայլքն է տարածում :
֊ ֊ « Պէտք չէ մոռնալ որ Սինոպ Սամսոնէն ալ եալ գիրք մբ տալով քհուսիոյ* 2. Վերադարձնել
դէպի աւելի՝ արեւմուտք կ՚իյնայ եւ իր ետհւը կարսի եւ Ար ա ա Հ ան ի նաՀանգնեբը, որ քՒուրքիոյ
գտնուող հողամասով կը հասնի մինչեւ Անգարա : Եւ, իսկապէս, Ամերիկայի մէԼ, ոչ ոք ա յն - ձգուեցան 1921 Հո կա • \՜եի գաշնագրով։
Ահա թ է ինչու Սինոպի մասին տրուած տեզեկոլ. քան վաբպետութեամբ «Հայի փառքը» չի տարա Տարտանէլի մասին, Թ՛ուրքերը միշտհ^Հյդ^
թիւնը կրնայ սիշդ չըլլալ : Հաւանական է որ Մոս» ծեր , որքան ^որճ Մարտիկեանը , որ նշանաւոր կարծիքն ունին թէ \93եին^ոն^րեօժ ™ ^՚՜ ՚
կուա Սեւ Ծովոլ վրայ պահանջած է նաւահան ճաշարանապետ րք/ալէ առա Լ փայլուն անՀատ մըն ցերիա ) մասնաւորապ Հ
գիստ մ ը , բայց նաւահանգիստը կը թուի թ է Ռի– է եւ լաւագոյն Հայերէն մէկը։ րա՚նսա յի եւ ք1 ա ա լի ո յ կտ
գէն կամ մինչեւ իսկ ՏրապիզոԼւն Է.Խսյւչ֊քէ֊–Սի֊ 1$որՀբղաժողովին մ ԷԼ զան եւ քանի մը շնոր ՛նա գր՛ին վերաքննութիւն
նոպը » (22 Մ ա յ ի ս ) ։ հալի Հայ երիտասարդ՛ներ , որոնք իրենց ներ կա ա յն բոլոր սաո րագրոոն^
Ուրիշ կարեւոր տեղեկութիւն մր , ՀձՈւո - յ ս ւթ ե ա մբ պատիւ կը բերեն մեր ազգին։ Ատոնցմէ ձա յ ն ո ւթեամբ։ Գալով Տ , Ս՞ասիս
շինկթրն Թայմզ Հէրրլա»ի Պոլսոյ թղթակիցր մին Հանրածանօթ եւ ա ա զա ՛ե գ աւո ր լուսանկարիչ համ՛ար եղած հալայիԱ պահանջներուն ( կ ՚ Ը 1 1 1 1 1 – ^
\ք այիս 11 թուակիր թղթակց ութեամ ր մր կր իւսուֆ ՝թարշն է, Օթավայէն , ԱուբիաՀայ մը, ո՛ թ-է խօսք չէ եղած Աոլրմալուի եւ Արդոլինի գա–
շաբաթաթերթի
յայտնէ թէ Թուրքերը շատ մտահոգ են Մ ո ս կո լա յ ի րու նկարները կբ կազմեն « Լ ա յ Փ ^ ւաոներու մասին) , դիտել կը արուի թ է ա յ դ շըր–
բռնած գիրքէո» եւ ուրիշ պարբերականներու զարգը ։ ջաննեբը (Կարս եւ Արտահան) ա յ ժ մ միակ հողերն
֊ .՚–• « Ս՛ոսկա ա յի անթելի կայանէն ամէն օր «էս ո շ ի է յթրա Փ րէս»ի լաւագո յն թզթակից - են որ մաս կը կազմէին ցարերու կայսրութեան եւ
թուրք
թուրքերէն լեզուով յարձակումներ կ՝րԱան ներէն մ էկն է մ եր կարմ իր խ ա չուՀ իներէն մ էկուն գոբ Խ . Միռլթիւնը ետ չէ աո ած տակաւին.:
խմբագիրներու, զ ործիչներոլ , Հրասլարակագիր - զաւակը $՝աթարեան ։ Հակառակ այն ազմկայոյզ զրոյցներուն որ
նե րու ՚յնոն ց սլա շա սլ ան սւ ձ Հ ակախո րՀ բղա յ ի ն «էէ ո ւնա յթրա Փ ր Է ս» ի մ Էկ կարեւոր թղթակի չրԼեցան ռուսեւթուրք գաշնագրին խ ; մ ւ ն ատեն ,
քաղաքականութեան վրայ , որ իրականին ւ1 ԷԼ ցը նոյնպէս Հայ ե ր ի տ ա ս ա ր գ մըն է ։ կը թուլ թէ որ եւ է պաՀանԼ գրուած $է քՒուրքիոյ
թուրք կառավարութեան քաղաքականութիւնն էֆ X Եգիպտո ս էն «էլ ԱՀ բամ» եւ ուրիշ թերթերու ներքին քաղաքականութեան մասին , պաՀանԼ մ բոր
մը Աբամ
Թղթակցին կարծիքով, այս վանթելամար - կողմ է եկած է Համակրելի երիտասարգ պիտի Հակասէր ա յգ երկրին գերիշխանութեան ։
տֆին նպատակն է թուրք ժոզովուրգբ՛ զայրացնել Լազարետն ։ Գիտել կը ար ուի թէ ռուսական ծանուցագիրը
եւ կառավարութեան գէմ Հանել , յեղափոխութիւն «Ե" ւնայ թըա Նէշրն ս էս ոսիէ յ շ ը ն » ի կո զ մ է ե– սպառնական Հ ան գա մ անք չունի եւ որ եւ է պա յ–
յարուցանել : կած է Աբամ Հլէէլվէեան , որ գասախօսոլթիւն մըն մ անաժամ չի սաՀմ աներ պա տ ա ս խան ի Համ ար ;
Բայց Թուրքերը աւելի մեծ մտաաՀ ոգոլթիւն ալ տուաւ անցեալ ՕԱ, ըվան իս ՚^լրպին մ ԷԼ ։ էք օսակց ութ իւննե ր բ կո շարունակուին այժմ Թուրք՛՛
մը ունին,—• կը վախնան որ վտանգի պաՀուն Մ ե– Ասոնք իրենց գործունէութեան ընթացքին քիոյ , Անգլիո յ եւ Մ * ՆաՀանգներուն միԼեւՀ
չեն մոռնար նաեւ
ծըն Բրիտանիա ել Մ • ՆաՀանգներլլ չկարենան օգ զգացնել տալ թէ Հայ են։
նութեան Հասնի լ։ <(.0րէ օր կը զօրանա յ այն զգա կան ե՛ւ ուրիշ Հայեր, ինչպէս խորՀրգային Պ ո փ ՞ ս Ա ա\ ռուսակաՏ,
ցումը թէ Ռուսիա քաղաքականապէս եւ գիւանա– պատուիրակութեան խորՀ ր գա կան Համ աղասպ օ
գիտօրէն իր մեծ զինակիցներէն աւելի տիրական Ցարութիւնեանը , որոնք, սակայն, իբրեւ Հայ չեն
ուժ– մը կը դառնայ աշխարհի այս մասին մէԼֆ; արտա յա յա ուի ր որ եւ է տեղ ։ « Ֆիկառօ»ի քաղաքական աշխատակիցը այս
Զէ" որ Խ • Միութիւնլլ կրցաւ իր ուզածին պէս Հայ ՚իաա ի Տ անձնախումբը , Նի*– Եսրքէս յ յա՜ լուրերուն առթիւ գիտել կա տա յ թէ Նեղուցնե -
կոէՈրել - թափել , շափել– ձեւել քհումանիոյ , տուկ ներկա յա ցուց չութ իւն ունի Ա ան Ֆրան չի ս - բուն խսգիրր շուտով պիտի գառնայ առաջնակարգ
Հթոլլկարիոյ , Լեհաստանի , Հունգարիս յ , Աւրս - կոյի մ ԷԼ , ուր յ ա ր ա բեր ո ւթ ի ւնն ե ր Հաստատած է խնգիր մը միջազգային սեղանի վրայ;
տրիոյ ել Եուկոսլաւիոյ մԷԼ; Եւ գ ե ռ իր վերԼին պատ ո ւ ի րակո ւթիւններ ո ւ Հ ետ եւ մայիս 7 ին ներ՛ ^•Թրքական աղբիլրէ կը ծանուցանեն թէ խոր
խօսքր շէ արտասանած * •• կայացուցած է (Հուշագիր մր էքորՀրգաժողովին եւ հրդային կառավարութիւն ր առաջարկած է Թուր–
Լուրերը պերճախօս են այս տեսակէտէն; պատ ոլի րակո ւթիւննեբուն ։ Շատ մ ը պա ա ո ւ ի ր ա - քիոյ ուղղակի բանակցութիւններ սկսիլ ( Մոնթ–
Թուրքիա նորէն ա սլա լ ի ն ած է իր աւանգական կութիւններէն ստացուած են Համակրական պա - րէօյի համ աձա յ ն ո ւթ իւննե ր ր վերաքննելու ել ,
բարեկամին, Մեծն Բրիտանիոյ , որ միշտ յաջո տասխաններ 0անձնախումբի քարտուղար Պ* Մու ա յգ առնչութեամբ, Խ • Միութեան վերադարձնեմ
ղած է ելք մը գանել, վերջնական կործանումէ րէն Ա արս յեանի անունով ։ լու համար կարսի եւ Արտահանի հայկական նա
փրկել երբեմնի Պապը Աչին ել այսօրուան Ան գա (Հուշագիրր մեծազիր \ \ ԷԼնոց գրութիւն մըն հանգները , որոնք Թուրքի ո յ ձգուեցան
րա՛ւ։ , ճակատագրական պահ ո ւն՛. Ան մեծ յոյսեր է, գեղեցիկ տպաղրութեամ բ , որուն մէԼ խտաց Յայտնի է թէ ներկայ Հ ամ ա ձա յն ո ւթ ի ւնն ե ր ո վ ,
գրած՝ է նաեւ Մ • (յաՀանգնեբուն վրայ, ուր թՐՐ՜ ուած ձեւուէ , ներկա յա ցո ւած են Հա յկական ար բոլոր ազգերոլ առեւտրական նաւերր իրաւունք
քան սլա սա քար ո զո ւթ ի ւնն ե ր ը լայն գետին շաՀե– ցի պատմութիւնը մինչեւ վերԼին օրերը , Հայաս– ունին Նեզո լցներ էն անցնելու խաղաղութեան թէ
ցան վեբԼին տարիներս ; Ա ինէեւ անգամ * * * քրիս~ տանի եւ Հայ ժողովուբգի ներկայ վիճակը, մեծ պատերազմի ատեն; Բայց Թուրքիա կրնայ ամրա
աոնեայ հօրուին մ ի Լո ց ա ւ , որուն գործօն անգամ - պետ ութ իւ՛ննե բու եւ Ամերիկայի յանձնառութիւն ցնել Նեղուցներ ր ել ղանոնք փակել մարտանաւե
ներէն շաաեր բան - գործ ըրած են չքմեղացնել եւ ներ ը , Ու֊իլսրսի սաՀմանագծումր եւայլն , եւ Հայ րս լ աո Լեւ , եթէ վտանգուած սեպէ իր ապահովու
փառաբանել նոր թ՝ուրքիան X կական պաՀանԼները երկու կէտերոլ մէԼ* թիւնը; Տեղեկութիւններ կշ պակսին խորՀրգային
Ուրեմն , ա յ ս պատերազմէն վեբԼն ալ, նորէն 1, (ծ՝ ո ւր քի ո յ տիրապետութեան տակ մնա -
էք եծերը ՛Լեց մեծ պետութեանց փոխարէն էթրհք պաՀանԼներու բո վան գա կութ եան մասին; Համա -
ՋոԼերն են որ պիտի չտփուին իրարու Հետ , կա ցած Հայկական Հողերու կց ում ը քԱ ո րՀ ր գ . Հայաս ձա յն կարգ մր տեղեկութեանց , Խ • Միութիւնը կը
նանչ սեղաններու վրայ * տանին ։ պահանջէ որ "Նեղուցներու շրջանը ենթարկուի
Հիմնական տարբերութիւն մը, այս անգամ, 2, — Տ ա ր ա գ ի ր Հայութեան վերագաբձ եւ վե– Ռուսիոյ զինուորական մնայուն հսկողութեան,
—՚ քիուսաստան ամէնէն վճռական գերբ կատարած րաՀ աս տատում իրենց Հա յրենի Հ ողեր ու վրա յ ։ իսթանպուլ (Պոլիս) քաղաքն ալ գրաւուի խորհր
ՐԼԼա է ո վ ընգՀ անուր յաղթանակին մ ԷԼ, անշուշտ Տ ուշագիր ը տրուած է նաեւ մամ ուլի ներկա դային զօրքին կողմէ, բայց պահելով թրքական
շատ բարակը աԽրի չնայի, գ ո Հացու մ ստանալու յացուցիչներու եւ առանձին անՀատներու , որոնք վարչութիւնը : կ՝րսուի թէ թրքական կառավա -
Համար Հ Առ այժմ, իր պաՀանԼները կրնան սաՀմա– կը Հետաքրքրուին Մ երձաւոբ Արեւելքի Հարցե - րութիւնր մերմած է այս առաԼարկը; I՛ ր տեսա
նաւիակուիլ նեղուցներով եւ «սաՀմ անա յ ի ն Ա ր րա՛ րով : («Հայրենիք» , 20 Մայիս) կէտն այն է թէ այս խնգիր ր կրնայ կարգագրուիլ
գրութեամբ» կարս եւ ԱբտաՀ ան : ԽՄԲ Վաղուան թ ի լ ո վ ՝ կարեւոր թղթակ միայն միԼաղղային Համաձայնութեամբ , մչակ -
ք՝այց , Հին խօսք է , — ախորժակը ուտելով կը ցութիւն մը այս հարցի մասին : ուած Երեք Մեծերուն կողմէ : կր թուի թէ Թուր–
րաց Ուի * • • &•
Fonds A.R.A.M
Ն1 Հ Օ ճ 1 ՝ ք * է֊1 Հօոձձ «Ո 1925
է 1 ՏՂձճյՂ. 1 Տ.Ը.Տ. 376.286
Օծօշէտսք-Բքօբոտէյււո. : ՏՇհ. ա Տ Տ ^ Լ ^
17, ծ ա Օտաստւաք - (13 ) ՄՈՍԿՈՒԱ8Ւ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
Թ ՈՒՐ-ԲԻԱ6ԷՆ
1 & : Շ08. 15-70 - € . Շ. Բ. Բտատ 1678-63
ւ^ԱժնեԳԻն՛.– 8աո. 150, մամս. 400, Յամ՛ս. 200 ֆրանք։
՝/6Ոժռտօ1 29 Յառ 1945 Ուրբաթ 29 Յունիս ԱԱգաոս ԱԱգփպ կ՚ապաւիԱի
ԺԶ– ՏԱՐԻ - 16" ձոո6€ 8°4440–՚Նոր շրջան թ ի ւ 69 Խմբագիր՛ Շ– ՄԻՍԱՔԵԱ՚ն Գին՝ 3 Ֆր– Զարմանազան լուրեր կր շրԼին է) • Միութեան
ինչպէս
եւ Թուրքիս յ յարաբերութեանց մասին;
գ ր ա ծ էինք երէկ, եւ ինչպէս (իիւթէրի գործակա
ՄԵՐ Խ 0 Ս * Ը Հ Ա Յ Ե Ր Ը ԵՒ Ս Ա Ն ՖՐԱՆԶԻՍԿՈՅԻ լութիւնն ալ կը Հաստատէր , Անգարա յի խորՀբ -
ԹՐՔԱԿԱՆ գային գ ե ս պանը ծանուցագիր մը յանձն ած է թըր–
խՈՐՀՐԳԱԺՈ՚ԼՈՀԸ քական կառավարութեան , երկու գլխաւոր պա յ -
ԹՆՃՈՒԿԸ մ աններ գնելով բանակցութեանց Համար , 1,
Փոիսել ՚Լթեղուցներու վարչաձեւը . 2, Վ ե ր ագար-
Պատի բազմին քէա գա բո կմ Էն ի վիբ , ՀետզՀիտէ ՀԱ6Կ՛ ԴԱՏԻ ՑԱՆԶՆՍյօՈՒՄԲԸ ՅՈՒՇԱԳԻՐ ձնել կարսի եւ Ար տա Հան ի նաՀանգնեբը ։
կռ^յռլղոԼին այն քտլոբ խնգիբնեբլլ րբ առժամա - ՄԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՑԱԾ է Նոր տեղեկութեանց Համաձայն, թ՝ոլբքիա
պէս փակուած էթկ գզրոցներու մ է Լ՜։ Թէեւ Հայաստանը պաշտօնապէս ներկտյաց - անմիԼապէս Անգլիո յ եւ Մ * ՆաՀանգնեբուն Հա -
խօ -
Այս կարգէն է թրքական թնճուկը ։ ուած չէ Ա՝ իացեալ Աղգերու քօ ո րՀ ր գաժ ո ղո վփն ղորգած է հ * Միութեան Հետ կատարուած
՜– Փ*ի՚Հ անգին սլիար կա ր գա ք օրուան էսօրերը ,մ ԷԼ , Հա յեբը կբ զգա ց՝ե ես իրենց ներկա յութ իւն ը սակցո ւթիւնները։ Լոնտոնի մ ԷԼ այնպէս կը ձեւա՛
ամ բո զ ֊
աւելի կամ նուազ վաւերական ։ Պատկերը սւսՀ1ւ ±այլափո|ւփս ; ցնեն թէ բան մը չեն գիտեր (հուսիսյ գրած պայ–
Լացնելու Համար. ՚գրլ նք մէկ ~ երկու. Նախ ^ռբճ Ա ար տ յ* կեանը • անոր ոգին կը մ աննեբու մ ասին ։ քՒուրքիո յ արտաքին գ ո րծավա
զրոյցներ ալ , որ երեւցած
են ամերիկեան կարեւոր սաւառնի Օփեբա Հա ուզի եւ Ամար /Աայեամի կա րը Ա ան Ֆրանչիսկոյէն վեբագարձին Լոնտոն ի-
Լաւ, խո րՀ րգակցե լու
թերթերու մէչ : մարներու տակ , ուր իրենց ն ի ւթ ա կան սնունգը կը Համար անգլիական կառա -
Հ՚Իրիսչրն Աայէնս Մոնիթօրֆ որ ընգՀանրա ստանան աշխաբՀի չորս ծայրերէն , բայց , Ա անա– վարութեան Հետ ։
պէս լաւատեղեակ է արեւելեան գործերու, Ա՛այիս ւանղ , Արեւելքէն եկած պատգամաւորները ։ հ)ոԼ՛՜ Անդարայէն կը հհոսւգրեն Յունիս 27 թաւակսւ–
18 թուակիր Հեռագիր մր Հրատարակած էր Պոլ - Հ ր գա ժողովի Հ աւաքավա յբի՝ Օ փ ե բ ա Հա ուզի ճա նով • Հան րա յ ին կարծիքբ շատ յ ո ւ գո ւած է , իբ
սէն , «Տէրէք Փաթմօրֆ սա ո ր ա գ ր ութեամ ր շարանը , ուր ամէն օր կերակուր կ՛առնեն Հազարէ րեւ Հ ետ ե ւանք խորՀ ր գ ա յին գ ե ս պան ^ • *Լինոկ -
(թո՞ւրք մ ը ) : Թղթակիցր կր գրէ– աւելի պատգամաւորներ ել թւլթակիցներ , ԳՐՐ " րաաովխ ծանուցագրին , որու մասին որ եւ է
— « Թ^եւ պաշտօսաղաէւ սազեկոլթիւննհր չեն ուած է ճորճ Ա արտիկեանի ղեկավարութեան պաշտօնական ղեկոյց չհրատարակուեցաւ ։ $՝ուրք
տրուիր նոր գաշիււք մր կնքելու համար հղած խոր տակ։ Ամէն էոՐ^քշաբթի օր ճաշարանին մէԼ կը գ ե ս պանին Մ ոսկուա վերաղարձէն ի վեր կարծի
հրդային աոաջարկնհրոլ. մասին, այստեղի դիւա– արուին Հա յկական կերակուրներ Հայ տ ի կինն եր ո ւ քի փոխանակութիւններ տեղի կ՝ունենան այն պայ–
նագիտական շբջաԼ֊ակնհբը իմացած են թ է ՝ Տ ա բ – ել օրիորգներու սպասարկութեամբ % Միայն Հա - մ աննեբու մ աս ին ոբոնցմ ով քիուսիա կը Հաւանի
ասաէլի հարցէն ղատ, ղոր Թուրքիա կ՛ուղէ կար յեբու Համար եղած բացառութիւն մը։ ՝Լ"յնպէս նոր գաչնագիբ մը կնքել քՒուրքիոյ Հետ, քանի որ
գադրել միջաղղային խորհրդակցութեամբ, Աոս– ամէն երեկոյ պատուիրակները ՝>ա յ կա կան կերա - Մ արտ 22ին խզեց 1925/՛ բարեկամութեան դաշին
կուր կ՚ուտեն
կուա թելադրած է որ Թուրքիա Խ • Միութեան ձգէ Ամառ հյայեաս՛ ճաշարանին մ է Լ՝ վա քը ։ ք՚այց , ոչ կառավարութիւնը , ոչ ալ մամուլը
Սեւ Ծո՛վու Սինոպ նաւահանգիստը, ինչպէս ե ւ յելելով նաեւ Լ^ոբճի Հիւրասիրութիւնն ու մպիտը % մինչեւ Հիմա որ եւ է տեղեկութիւն չՀաղորգեցին
պահանջներ դրած է Կարսի մասին» : կար ծեմ կ աղանգ Պապան էր , որ իր Նոր Տար ռուսական առաԼարկնեբու մասին։ Օտար գիւ անա-
« Հայրենիք » արտատպելով այս Լուրր , ան - ուան նուէրներու մէԼ գ ր ա ծ էր • գիտական շրԼանակներու մ ԷԼ Հետեւեալ ձեւով
Հ աւատ ալի կր գտնէ Ա ինոպի մասին տրուած տե Օմար Խայծամի դայլը կբ ներկայացնեն այգ առաԼարկնեբը, 1. ք*արե–
էլ ո՛՞վ ասես չի ծեծում ,
ղեկութիւնը : Արքայական ապուրը վւոխել Տարտանէլի վարչաձեւբ , առանձնաշնոբՀ–
Հայի փայլքն է տարածում :
֊ ֊ « Պէտք չէ մոռնալ որ Սինոպ Սամսոնէն ալ եալ գիրք մբ տալով քհուսիոյ* 2. Վերադարձնել
դէպի աւելի՝ արեւմուտք կ՚իյնայ եւ իր ետհւը կարսի եւ Ար ա ա Հ ան ի նաՀանգնեբը, որ քՒուրքիոյ
գտնուող հողամասով կը հասնի մինչեւ Անգարա : Եւ, իսկապէս, Ամերիկայի մէԼ, ոչ ոք ա յն - ձգուեցան 1921 Հո կա • \՜եի գաշնագրով։
Ահա թ է ինչու Սինոպի մասին տրուած տեզեկոլ. քան վաբպետութեամբ «Հայի փառքը» չի տարա Տարտանէլի մասին, Թ՛ուրքերը միշտհ^Հյդ^
թիւնը կրնայ սիշդ չըլլալ : Հաւանական է որ Մոս» ծեր , որքան ^որճ Մարտիկեանը , որ նշանաւոր կարծիքն ունին թէ \93եին^ոն^րեօժ ™ ^՚՜ ՚
կուա Սեւ Ծովոլ վրայ պահանջած է նաւահան ճաշարանապետ րք/ալէ առա Լ փայլուն անՀատ մըն ցերիա ) մասնաւորապ Հ
գիստ մ ը , բայց նաւահանգիստը կը թուի թ է Ռի– է եւ լաւագոյն Հայերէն մէկը։ րա՚նսա յի եւ ք1 ա ա լի ո յ կտ
գէն կամ մինչեւ իսկ ՏրապիզոԼւն Է.Խսյւչ֊քէ֊–Սի֊ 1$որՀբղաժողովին մ ԷԼ զան եւ քանի մը շնոր ՛նա գր՛ին վերաքննութիւն
նոպը » (22 Մ ա յ ի ս ) ։ հալի Հայ երիտասարդ՛ներ , որոնք իրենց ներ կա ա յն բոլոր սաո րագրոոն^
Ուրիշ կարեւոր տեղեկութիւն մր , ՀձՈւո - յ ս ւթ ե ա մբ պատիւ կը բերեն մեր ազգին։ Ատոնցմէ ձա յ ն ո ւթեամբ։ Գալով Տ , Ս՞ասիս
շինկթրն Թայմզ Հէրրլա»ի Պոլսոյ թղթակիցր մին Հանրածանօթ եւ ա ա զա ՛ե գ աւո ր լուսանկարիչ համ՛ար եղած հալայիԱ պահանջներուն ( կ ՚ Ը 1 1 1 1 1 – ^
\ք այիս 11 թուակիր թղթակց ութեամ ր մր կր իւսուֆ ՝թարշն է, Օթավայէն , ԱուբիաՀայ մը, ո՛ թ-է խօսք չէ եղած Աոլրմալուի եւ Արդոլինի գա–
շաբաթաթերթի
յայտնէ թէ Թուրքերը շատ մտահոգ են Մ ո ս կո լա յ ի րու նկարները կբ կազմեն « Լ ա յ Փ ^ ւաոներու մասին) , դիտել կը արուի թ է ա յ դ շըր–
բռնած գիրքէո» եւ ուրիշ պարբերականներու զարգը ։ ջաննեբը (Կարս եւ Արտահան) ա յ ժ մ միակ հողերն
֊ .՚–• « Ս՛ոսկա ա յի անթելի կայանէն ամէն օր «էս ո շ ի է յթրա Փ րէս»ի լաւագո յն թզթակից - են որ մաս կը կազմէին ցարերու կայսրութեան եւ
թուրք
թուրքերէն լեզուով յարձակումներ կ՝րԱան ներէն մ էկն է մ եր կարմ իր խ ա չուՀ իներէն մ էկուն գոբ Խ . Միռլթիւնը ետ չէ աո ած տակաւին.:
խմբագիրներու, զ ործիչներոլ , Հրասլարակագիր - զաւակը $՝աթարեան ։ Հակառակ այն ազմկայոյզ զրոյցներուն որ
նե րու ՚յնոն ց սլա շա սլ ան սւ ձ Հ ակախո րՀ բղա յ ի ն «էէ ո ւնա յթրա Փ ր Է ս» ի մ Էկ կարեւոր թղթակի չրԼեցան ռուսեւթուրք գաշնագրին խ ; մ ւ ն ատեն ,
քաղաքականութեան վրայ , որ իրականին ւ1 ԷԼ ցը նոյնպէս Հայ ե ր ի տ ա ս ա ր գ մըն է ։ կը թուլ թէ որ եւ է պաՀանԼ գրուած $է քՒուրքիոյ
թուրք կառավարութեան քաղաքականութիւնն էֆ X Եգիպտո ս էն «էլ ԱՀ բամ» եւ ուրիշ թերթերու ներքին քաղաքականութեան մասին , պաՀանԼ մ բոր
մը Աբամ
Թղթակցին կարծիքով, այս վանթելամար - կողմ է եկած է Համակրելի երիտասարգ պիտի Հակասէր ա յգ երկրին գերիշխանութեան ։
տֆին նպատակն է թուրք ժոզովուրգբ՛ զայրացնել Լազարետն ։ Գիտել կը ար ուի թէ ռուսական ծանուցագիրը
եւ կառավարութեան գէմ Հանել , յեղափոխութիւն «Ե" ւնայ թըա Նէշրն ս էս ոսիէ յ շ ը ն » ի կո զ մ է ե– սպառնական Հ ան գա մ անք չունի եւ որ եւ է պա յ–
յարուցանել : կած է Աբամ Հլէէլվէեան , որ գասախօսոլթիւն մըն մ անաժամ չի սաՀմ աներ պա տ ա ս խան ի Համ ար ;
Բայց Թուրքերը աւելի մեծ մտաաՀ ոգոլթիւն ալ տուաւ անցեալ ՕԱ, ըվան իս ՚^լրպին մ ԷԼ ։ էք օսակց ութ իւննե ր բ կո շարունակուին այժմ Թուրք՛՛
մը ունին,—• կը վախնան որ վտանգի պաՀուն Մ ե– Ասոնք իրենց գործունէութեան ընթացքին քիոյ , Անգլիո յ եւ Մ * ՆաՀանգներուն միԼեւՀ
չեն մոռնար նաեւ
ծըն Բրիտանիա ել Մ • ՆաՀանգներլլ չկարենան օգ զգացնել տալ թէ Հայ են։
նութեան Հասնի լ։ <(.0րէ օր կը զօրանա յ այն զգա կան ե՛ւ ուրիշ Հայեր, ինչպէս խորՀրգային Պ ո փ ՞ ս Ա ա\ ռուսակաՏ,
ցումը թէ Ռուսիա քաղաքականապէս եւ գիւանա– պատուիրակութեան խորՀ ր գա կան Համ աղասպ օ
գիտօրէն իր մեծ զինակիցներէն աւելի տիրական Ցարութիւնեանը , որոնք, սակայն, իբրեւ Հայ չեն
ուժ– մը կը դառնայ աշխարհի այս մասին մէԼֆ; արտա յա յա ուի ր որ եւ է տեղ ։ « Ֆիկառօ»ի քաղաքական աշխատակիցը այս
Զէ" որ Խ • Միութիւնլլ կրցաւ իր ուզածին պէս Հայ ՚իաա ի Տ անձնախումբը , Նի*– Եսրքէս յ յա՜ լուրերուն առթիւ գիտել կա տա յ թէ Նեղուցնե -
կոէՈրել - թափել , շափել– ձեւել քհումանիոյ , տուկ ներկա յա ցուց չութ իւն ունի Ա ան Ֆրան չի ս - բուն խսգիրր շուտով պիտի գառնայ առաջնակարգ
Հթոլլկարիոյ , Լեհաստանի , Հունգարիս յ , Աւրս - կոյի մ ԷԼ , ուր յ ա ր ա բեր ո ւթ ի ւնն ե ր Հաստատած է խնգիր մը միջազգային սեղանի վրայ;
տրիոյ ել Եուկոսլաւիոյ մԷԼ; Եւ գ ե ռ իր վերԼին պատ ո ւ ի րակո ւթիւններ ո ւ Հ ետ եւ մայիս 7 ին ներ՛ ^•Թրքական աղբիլրէ կը ծանուցանեն թէ խոր
խօսքր շէ արտասանած * •• կայացուցած է (Հուշագիր մր էքորՀրգաժողովին եւ հրդային կառավարութիւն ր առաջարկած է Թուր–
Լուրերը պերճախօս են այս տեսակէտէն; պատ ոլի րակո ւթիւննեբուն ։ Շատ մ ը պա ա ո ւ ի ր ա - քիոյ ուղղակի բանակցութիւններ սկսիլ ( Մոնթ–
Թուրքիա նորէն ա սլա լ ի ն ած է իր աւանգական կութիւններէն ստացուած են Համակրական պա - րէօյի համ աձա յ ն ո ւթ իւննե ր ր վերաքննելու ել ,
բարեկամին, Մեծն Բրիտանիոյ , որ միշտ յաջո տասխաններ 0անձնախումբի քարտուղար Պ* Մու ա յգ առնչութեամբ, Խ • Միութեան վերադարձնեմ
ղած է ելք մը գանել, վերջնական կործանումէ րէն Ա արս յեանի անունով ։ լու համար կարսի եւ Արտահանի հայկական նա
փրկել երբեմնի Պապը Աչին ել այսօրուան Ան գա (Հուշագիրր մեծազիր \ \ ԷԼնոց գրութիւն մըն հանգները , որոնք Թուրքի ո յ ձգուեցան
րա՛ւ։ , ճակատագրական պահ ո ւն՛. Ան մեծ յոյսեր է, գեղեցիկ տպաղրութեամ բ , որուն մէԼ խտաց Յայտնի է թէ ներկայ Հ ամ ա ձա յն ո ւթ ի ւնն ե ր ո վ ,
գրած՝ է նաեւ Մ • (յաՀանգնեբուն վրայ, ուր թՐՐ՜ ուած ձեւուէ , ներկա յա ցո ւած են Հա յկական ար բոլոր ազգերոլ առեւտրական նաւերր իրաւունք
քան սլա սա քար ո զո ւթ ի ւնն ե ր ը լայն գետին շաՀե– ցի պատմութիւնը մինչեւ վերԼին օրերը , Հայաս– ունին Նեզո լցներ էն անցնելու խաղաղութեան թէ
ցան վեբԼին տարիներս ; Ա ինէեւ անգամ * * * քրիս~ տանի եւ Հայ ժողովուբգի ներկայ վիճակը, մեծ պատերազմի ատեն; Բայց Թուրքիա կրնայ ամրա
աոնեայ հօրուին մ ի Լո ց ա ւ , որուն գործօն անգամ - պետ ութ իւ՛ննե բու եւ Ամերիկայի յանձնառութիւն ցնել Նեղուցներ ր ել ղանոնք փակել մարտանաւե
ներէն շաաեր բան - գործ ըրած են չքմեղացնել եւ ներ ը , Ու֊իլսրսի սաՀմանագծումր եւայլն , եւ Հայ րս լ աո Լեւ , եթէ վտանգուած սեպէ իր ապահովու
փառաբանել նոր թ՝ուրքիան X կական պաՀանԼները երկու կէտերոլ մէԼ* թիւնը; Տեղեկութիւններ կշ պակսին խորՀրգային
Ուրեմն , ա յ ս պատերազմէն վեբԼն ալ, նորէն 1, (ծ՝ ո ւր քի ո յ տիրապետութեան տակ մնա -
էք եծերը ՛Լեց մեծ պետութեանց փոխարէն էթրհք պաՀանԼներու բո վան գա կութ եան մասին; Համա -
ՋոԼերն են որ պիտի չտփուին իրարու Հետ , կա ցած Հայկական Հողերու կց ում ը քԱ ո րՀ ր գ . Հայաս ձա յն կարգ մր տեղեկութեանց , Խ • Միութիւնը կը
նանչ սեղաններու վրայ * տանին ։ պահանջէ որ "Նեղուցներու շրջանը ենթարկուի
Հիմնական տարբերութիւն մը, այս անգամ, 2, — Տ ա ր ա գ ի ր Հայութեան վերագաբձ եւ վե– Ռուսիոյ զինուորական մնայուն հսկողութեան,
—՚ քիուսաստան ամէնէն վճռական գերբ կատարած րաՀ աս տատում իրենց Հա յրենի Հ ողեր ու վրա յ ։ իսթանպուլ (Պոլիս) քաղաքն ալ գրաւուի խորհր
ՐԼԼա է ո վ ընգՀ անուր յաղթանակին մ ԷԼ, անշուշտ Տ ուշագիր ը տրուած է նաեւ մամ ուլի ներկա դային զօրքին կողմէ, բայց պահելով թրքական
շատ բարակը աԽրի չնայի, գ ո Հացու մ ստանալու յացուցիչներու եւ առանձին անՀատներու , որոնք վարչութիւնը : կ՝րսուի թէ թրքական կառավա -
Համար Հ Առ այժմ, իր պաՀանԼները կրնան սաՀմա– կը Հետաքրքրուին Մ երձաւոբ Արեւելքի Հարցե - րութիւնր մերմած է այս առաԼարկը; I՛ ր տեսա
նաւիակուիլ նեղուցներով եւ «սաՀմ անա յ ի ն Ա ր րա՛ րով : («Հայրենիք» , 20 Մայիս) կէտն այն է թէ այս խնգիր ր կրնայ կարգագրուիլ
գրութեամբ» կարս եւ ԱբտաՀ ան : ԽՄԲ Վաղուան թ ի լ ո վ ՝ կարեւոր թղթակ միայն միԼաղղային Համաձայնութեամբ , մչակ -
ք՝այց , Հին խօսք է , — ախորժակը ուտելով կը ցութիւն մը այս հարցի մասին : ուած Երեք Մեծերուն կողմէ : կր թուի թէ Թուր–
րաց Ուի * • • &•
Fonds A.R.A.M
