ԱՆԱՀԻՏ
Իէ որենացւ
ո յն
քով
Հրաշքով
երեւութացեալ
ա^
ձեռքի
Ժր թաթը։
Կորիւնի
մԷԼ
Մաշթոց
1
լր րաղդաւորուի
սաեղ ծել ՝ իր սուրբ
ա^ով
գիրերը,
եւ Հոն (Եդեսիա
(
իսկոյն
կր
նշանակէ,
կ անուանէ,
կր յօրինէ,
այնպէս
որ
Անացեալր
լոկ
գեղագրիչի
գործ
է, երկայնր
կարճր
զա–
աել,
դասաւորել։
Եւ
Եդեսիայէն՝
ուր
եղաւ
իսկապէս
գիւար
ք
կ՚երթայ
Աամոսատ. ուր
տե­
ղի ունեցաւ
կերպաձեւումը,
դասաւորումր
,
եւ
որ
աւելի
նշանաւոր
դէպքն
է, առածին
թարդ–
մանութիւնը
(
Առա կաց
Գիրք/
և առածին
Հա­
յատառ
գրուածը։
Խորենացի
ի Համ ե մա տ, Ա ա–
մոս
կդդիի^
1
մէջ
եղաւ
դիրերու
Հրաշաւոր
գիւտն
աչ, թարգմանութիւնն
ալ, գրուածն
ալ,
եւ ինչ որ ամ ենէն
անՀ աւա տ ալին
է, իրէ
1
թէ
ամբողջ
Հին կտակարանի
գրքերր
լ «զքսան
եւ
երկու
յա յանիս
,
ա յս ինքն եբրա յական
ա
յբու–
բէնքին
քսան
երկու տառերով
ճանչցուա
հ Հին
կտակարանի
քսան
երկու
գի րքեր
ր(
Հոն
Աա–
մոսի
մ էջ
իր երկու
աշակերտներուն
Հետ
կր
թարգմանէ,
մինչգեռ
Կորիւն
բացորոշ
1
լ րսէ
թէ
իբր
ս կբն ա ւոր ո ւ թ ի ւն Առակաց
Գի՚րքր
թարգմանեց
եւ նորագիւտ
Հա յ տառերով
ի
գիր
առաւ։
Ամբողջ
Հին կտակարանի
թարգ–
մանութիւն
ր կր պա
Հ ան ջէր երկար
տաժանելի
ա շիւ ատ
ութիւն,
ե
իւ որ ունկ
Հմա
ութ
իւն
յու­
նարէնի
,
զոր մ իա
յն
Ա աՀակ
Կ աթողիկոս
ու­
նէր,
եւ որուն
մէջ կր գլէր կ անցնէր
ամէնքր,
Ղ,աղար Վ*արպեցիի
վկայութեամբ։
Եւ
պէտք
է խորՀիլ
թէ
Մ աշթոց
կր փութար
կր
ճեպէր
բնականաբար
իր
յ ա ջ ո ղու ա ծ ր առաջին
փոքր
նմուշով
ժամ առաջ
տանիլ
Հայաստան
ներկա­
յացնել
Ս ա Հ ակ
Կաթողիկոսին,
արքունիքին,
Հրճուանք
խնդութիւն
բերող
աւետիսը
տալ։
Կարելի
է՞ վայրկեան
մր ի
ս
կ
աարակուսիլ
թէ
ա յս երկու պատմուած
քներին
ո՛րն
է
արժա–
նաՀաւատր,
եւ ո՛րն է
մերժելին։
Խորենացիի
պա ա մուածքին
մ էջ
միակ
կէտր
որ կրնա
յ քիչ
շատ
Հաւանական
Հա­
մարուիլ,
Մաշթոցի
Հնարած
գրերուն՝
Հայ
լեզուի
եօթը
ձայնաւորներր
րլլալն
է, որ Հա­
ւանական
է մ իա
յն եթէ Գանիէլեան
գիրերր
Հա­
յերէնի
գրութեան
Համար
ձայնաւորներէ
զատ
ուրիշ պակաս
տառ
չունենա
յին։
Ասի
խնդրա­
կան
է։ Կորիւն
կ* աւանւլէ
թէ
Մ ա շթոց
«
ծրն–
եալ
ծնունդս՝՝
...
սուրբ
աջովն
իւրով՝
նշանա­
գիրս
Հա յերէն
լեզուին
)
> առանց
մասնաւոր
((
նշանագիրներ
ւ)
որոշելու
նշանակելու։
Գա–
նիէլեան
դիրերուն
Համար
«
ուրիշ
լեզուի
դի­
րերէն՝
թաղուած
յարութիւն
առած»
Ասելը
կր
թուի
նշանակել
թէ օաար
լեզուի
պատկանող
ա
մ Դ դԻՐ
ե
Րէ֊
Հ
ա
մ"&
մ
է ֊ ՚Ր՚րձ՛»*"
1
թենէ
ին­
կած
(
թաղուած)
մոռցուած
էին, // նորկն
երե­
ւան
բերուեցան
Գան ի էլի ձեռամբ։
ՐւրեԼա ասո­
րական
լեզուի
(
տ^Ո^Ա©)
դԻՐ
ե
ՐՐ
1
Լ
ն ատոնք,
որոնց
չի յարմարիր
«
թաղուած
բառը։
Ատ
ա֊
լ ե լ ի կը պատշաճի
պաՀլաւիկ
լեզուի
դիրե­
րուն։
Եւ պաՀլաւիկ
այբուբէնքի
մէջ կան
բա­
ղաձայներ
ևս որ կր պակսին
Հայերէնի
գրու­
թեան
Համար
ե զորս պէաք
է նաեւ
ստեղհէր
(
ծնէր)
Մ աշթոց։
ՈւրեԱն
Խորենացիի
տուած
այս
տեղեկութիւնն
ալ րնգունելու
մէջ
զգոյշ
րլլ ալ ու
ենք
։
Կորիւն
կը պատմէ
թէ
Մ աշթոց
դրերու
գիւտր
եւ Առակաց
Գրքին
թ ա րգմանութ
իւնր
գլուխ
Հանելուն
կր վաւթայ
դաոնալ
Հայաս­
տան
իր աշակերտներով
եւ Հետն
առնելով
Սամոսատի
(
ս՛է Սամոսի)
եպիսկոպոսէն
նա­
մակներ,
կր բերէ
Եդեսիա
քաղաքին
մեծա­
նուն եպիսկոպոսին
Րաբիլ ասի,
կր
ներկայա­
ցնէ
իր նորաստեղծ
գրերր
ասոր եւ միւս
նշա­
նաւոր
եկեղեցականներուն
որոնցմէ
րնգ ուն­
ուէր
էր առաջ, եւ ամենէն
կ րնղունի
մեծ
գո­
վեստ, եւ Շոգելից
ուրախութ
եաժ՚բ կ աճապարէ
դառնալ
Հա յաստ
ան։
Երբ
կը
մօտենայ
Վա­
ղարշապատ՝
թագաւորականէ
քաղաքր,
իմաց
կր արուի
թագաւորին
//
ԱաՀակ
Կաթողիկո­
սին
որոնք՝
իրենց
Հետ առած
նախարարական
աւագանիին
բազ մութ իւնր
՝
կր
դիմաւոր
են
սքանչելին
Մ ա շթոց հ՛րասխ
ի ափին, ցանկա
լի
ող ջ ոյնո
,
մեծ
ցնծութեամբ
,
բարձրագոյն
օրՀնութեա
մբ
մ ի ա ս ին քաղաք
կր
գա
ոն ան
եւ տօնական
օրերու
պէս
ուրախութեամբ
կ՝ անցընեն։
Հո յակապ
յաղթ
ողի
մր,
աշ–
խարՀաշէն
բարերարի
մր (որ էր իսկ
սաու–
գիւ֊յ
Վ
ա
յլ
ո
Ղ
ա
յ ս մուտքր,
ընդունելութիւնը
լռութեամբ
կ՚անցրնէ
Խորենացի,
ոչինչ
ակ­
նարկութիւն՝
Մաշթոցի
եղած
պատուին
ու
Հանդէսին,
ներբողի
բնաւ
նշմարանք,
բառ,
կ է ս-բ ա ո
չունի
Խ ո ր են աց ի որ,
եթ է
ու զէր*
կրնար ասպար էգ տ ալ իր Հռետորական
ար­
ուեստին,
կամ
գէթ
Կորիւնէն
ծայրաքաղ
րնե–
լով, Համառօտ
յիշատակութիւն
մր րնել ճար–
տարօրէն,
ինչպէս
րրած
է
ուրիշ
տեղեր։
Կորիւն, րնգՀակաոակն.
անչափ
օր էն
ոգեւոր­
ուած, խանգավառուած,
գովքի
բարձր ագո
յնր
կր Հիւսէ, ոչ միայն
Մաշթոցի
զոր
Հրաշագործ
Ս ովսէսի
կը Հաւասարացնէ,
ու գրերուն
գիւար
Fonds A.R.A.M