ԱՆԱՀԻՏ
43
Ի Ս Ս ՜ Ա Յ Ի Լ Ի Ն ե Ր Ը
Մ աՀմետ ական ութիւն ը իր "կէղթի
օրերուն իսկ
երկու մեհ Հատուահներու
րամն ու ահ Էր, Աիւննի ևւ
Շ՛իի անուններու
տակ
։
Սիւննիները
մարգարէին
մա–
Հէն վերՔ իբր օրինաւոր
խալիֆաներ
կր ճանչնա–
յին ԱպուպԷքիրը,
Օմարը, Օսմանը եւ Ալին,
որոնք
յաջորդաբար
ղրաւահ Էին խալիֆայական
աթաւր։
Շիիները, աւլածին
երեք խալիֆաները
րււնակալ յա–
փըշյ" ակիշներ նկատելով,
ճիտ յն
Ալին
կ՛ոն դունին
իրրեւ աւլածին
եւ օրինաւոր խալիֆա,
ՄուՀամմԷտի
(
)
ա
2
ոո
Դ
1
ՄուՀամմԷտի
մտՀէն
վ^ր^
ԱպուպԷքիր,
ՕՏար եւ Օսման շւսրունակելով
իսլամական
կ
ոօս
ՔԱ
գինու
զօրութեան
ր ա ար ահ ելա
գաղափար ր,
իր են ո
յա գթական
րանակներր
յառաջ
խաղացուցին
Պա֊
դե ստին, Ե դի սլա ո ս եւ Աուրիա, դր աւելուէ բազմամարդ
քաղաք
ներ ել աւարի տալով բազմապիսի
թ անկար՜
ժէք
Հարստութիւններ
:
Եսկ
Ալիի
գորհունէութեան
կեդրոնն երր հրա դի եւ Պարսկաստանի
Հարաւէս
յին
շրջաններուն
մէջ սլար փա կա ահ ըէԼ
ա
Լ
ո
վք
անոր Հե­
տեւողն երր ինքնարերարար
ա յ դ երկիրներու
ժողո­
վուրդները
եղահ են ։ Հետեւաբար՝
Շիի են Պարսիկ­
ները եւ Միջագետքի
ժողովուրդէն
ալ մաս
մը. ի
ս
կ
Աիւննի, րաց ի Պարսիկներէն,
բովանդակ
մահմետա­
կան ա ծխարկի
իսլամ Հաւա տաւորները
։
՛
հալով
Եսմա յիլականութեան,
ա
(
ք
ս
•
ա
է
^էե
Հատուահին
մէկ բաժանումն
է* ասոնք
ալ
Ալին
կ
ք
ընդունին՝ ի^ր մեհ
|ււքէսւք,
եւ կը Հաւատան որ ան
իր մէջ կը մարմնացնէ աստուահային
զօրութեան
և–
եւ կատարեալ
գիտակցութեան
բ
ո
լ
ո
ը թաքուն գաղտ­
նիքները։
Ալիէն սկսեալ Եսմա յիլականնե
բու
ընդու­
նած
եօթը մեհ իմամներն
են, Ալի-իսլն-Ասլու
Թա–
լէւդէ Հասան, Հիւսէ յն– Ալի-գէյն-էլ-Աաէտին,
1)
ու–
Համմէա-էլ-Պագր
եւ ճ աֆէր֊էլ֊Աատըդ:
ճաֆէր՝ իր
կենդանութեան
ժամանակ՝
իմտմութեան
կը բարձ– •
րացնէ անդրանիկ
որդին
Եսմայիլը,
Եսմայիլ
ալ, իր
որդին՝
ՄուՀամմԷտ֊Էլ-Ս՚Էքթումը
մարգարէ
(
նէպի)
կը Հռչակէ, տյսսլէս՝
Հիմը դնելով
Եսմայիլականու–
թեան : ՄուՀամմէտ-էլ-Մէքթումի
կը յաջորդէ
ճա–
ֆէր-էլ-Մուստտտագ
եւ անոր ալ
ՄուՀամմէտ-էլ–
Հասլիսլ ։ ՄուՀամմէտ-էլ-Հապիպ,
Համայի
մօտ
Սէ՜
լիմի յէի
մէջ կ՚ապրէր
եւ գաղտն ա պէս
կ՛ աշխատէր
Ւսմայիլականութիւնը
տարահել։
Ան ճանչցուահ
էր
որպէս Հեււատես քաղա քագէտ
մը եւ խոր տթ ափ անգ
մտքի
տէր
մէկը
։
քրիստոնէութիւնը
ինչ որ կը
պարտի Պօ գոս Աււաքեալի,
՜
Ւսմայիլականութիւնն
ալ
նոյնը կը պարտի Ա ուՀամմէտ֊էլ֊Հապիպի
։
Եր իմա–
մ ութ եան երկարատեւ
շրջանին,
Օմմեան
խալիֆանե–
րու
իշյխահ
բոլոր
երկիրները
քարոզիչ), եր
ղրկեց
ան, որոնք ճարպիկ
միջոցներով
իսլամ
խաւերու
մէջ մտնելով Եսմա յիլականութեան
ա ար ահ ման Հա­
մար աշխատեցան
։
՛
Երագի մէշ^ ^՝էիի նաՀատակուահ
որդւոյն՝ –Հա­
սան ի դամբանին պտՀապանը, ՈղաոլլլաՀ
Պինի
Մկյ–
մուն-էլ-՚հատտաՀ
Պարսիկը, իրականին մէջ զրադաշ­
տական էր, բայց
աււ երեւոյթս
^՚էէ Ր.11.
ա
1.
Ո1
1
ք
աղգա յնական
ոգիով սնահ
ան էէն տ լոր ութ իւն մը իր
որդին ԱպՎՈուԱսւՀը կը կրթէ զրադաշտական
կրօնի
ոգւո յն Համակա յն, ազգայնական
ո
դի մըն ալ ներ–
շյ՚Հհլով
անոր երիտասարդ
1
ւ խանդոտ
սրտին
։
ՄուՀամմէտ-էլ-Հապիպ
$էէի՚*Իյ էէ
ս
՝
Ապաուլ–
լաՀ ԳատտաՀը
դորհիչ
կամ առաքեալ
կր
նշանակէ
Երագի 1ւ Պարսկաստանի
մէջ, իս մա
յիլականութեան
տարահման
Համար։
Այ
ս
նշանակումը՝
ԱպսւուլլաՀի
կողմ է իբրեւ
Հզօր ազդակ մը կ
1
ր1ւդոլնուէր, իր սնու–
ցահ ապագա յ
երազներուն
իրականացման տեսա­
կէտով,
որովՀետեւ
նկատի
ունենալով
ցեղակից
Պարսիկներու
Շիի ԸԼԷ
ա
է
ոլ
ս
Լ
ա
Ս
ա
Դ
ա ս
"՜
ի"մայիէ
ա
~
կան ութ եան ալ միեւնո յն դաւանանքին,
պա ական իլը,
կը խորՀէր
որ խիստ
դիւրութեամբ
կրնար
գորհի
ձեււնարկել
Պարսիկներու
մէջ, աւելի
լա
յնցնելու
Համար ա յն խրամատը, որ արդէն դո յութիլն
ունէր
Շիի և Աիւննի իսլաՏներոլ
.1
իչև :
Եր Հե տապն դահ քաղաքականութիւնը
ազգտ
յ–
Fonds A.R.A.M