Ա Ն Ա Հ Ի Տ
135
յոց սլա ամ՛ութիւն
,
ղրելր բաւական
մամանակ էր
պա Հան քում : Խո րենաց
ին Արարացւոց
Հայաս­
տան
արշաւելը
,
որ
640
թուին
կատարուեցաւ
,
չդիտէ– ապա նա Պատմութիւնը
այս մամ տնա­
կից աոաք է վերքացրել։
Միւս
կողմից
կ լ սլարղ
երեւում է, որ պատմութիւն
խնգրող
ԱաՀակ
Բագրատունին
մինչեւ
պատմութեան
գրու­
թեան
վախճանը
կենդանի
էր (կ. . կի .)
(
նա
վախճանեցաւ
640
թուականից
աոաք,
որովՀե­
տեւ
Արծավւից
Արաբացիների
դէմ
640
թուին
օգնութիւն
տուողը
ԱաՀակի
որդի
Ամբատն է
Հանդիսանում
(
Աեբ.
189) :
Եւ
որովՀետեւ
Պատմոլթիլնից
յետոյ
Խորենացին
ուրիշ ա շ–
խաաոլթիւէւնե
ր եւս կատարել է , ապա պատ-
շաճ է , որ Պատմութեան
դրութեան
վերքին
թ ր–
լականը
620
թր
լ
(
Հ
համարենք։
Պատմական
դէպքերէ,
ճշդութիւնր
յայտնի
կացուցանե
լու
Համար
Խորենացին
Պիտոյից
Գրքի մէք երկու
սկզբունք է աոաք բերում–
«
Ա—
մ ենայն
իրտց
հաստատութիւն
երկուք
այսո—
քիւք ենոր ունին
ղՀ ա ս ա ա տ ո ւթ իլն • նաի, որ ա–
նոլամր
թագաւորացն
ուրուք
ժամանակաւ, ել
ասլա անուանակո
չոլթետմ
բ
տեղեացն,
յորս
ղործեցեալն
միշտ
նշանաւոր
ցոլցանիւր»
:
Ղբո ր,
սկղրունքներր
գործադրում
է
Պատմութեան
դէպքերը
ճշդելու
Համար՛.
Պատմ ո
Լ
թե ան գրո ւթ իւնից
յետոյ
ԱաՀակ
Բագրատոլնոլ
խնդրո վ Խորենացին
դրել է «ի
Պարսից աոասպե լեաց՜ֆ Հատ ո լած ր : Նա որ Հր–
մուտ էրյունական
պերճ ու ողորկ
առասպել­
ներին,
նոյն չավ, կլ Պարսից
«
ւիծուն» ու «ան­
ճոռնի»
առասպելներին
,
որոնք ԱաՀակ
Բադրա–
տոլնոլն
սիրելի
էին :
15– 620-25
թոլերին
Խորենացին
գրել է
ԱշխարհացսյցՀ»՝
Պտղոմէոսի
,
Պապ
Ադեքսան–
դրացու եւ կոնստանդին
Անտիոքացու
գրուած–
ների
Հետեւողութեամբ։
Այդ գրուածքի
Հա­
յաստանի
մ ասր
բոլորովին
ինքնուրոյն
դործ է–
Հեղինակի
ուսանողութեան
մամանակ կատա­
րած
ցամաքային
ու ծովային
ճանապարՀորդու–
թիւնն առատ
նիւթ մատակարարեց
այս աշխա­
տութեան
Համար։
Բայց սա շատ
փո,իոխու–
թիւններ է կրած
յետսամուտ
յաւելումներով
:
Պ ա տմութիւն ս բբ ո ց Հոիփ սիմե անց եւ 6աո :
Այս աշխաաութիլնր
Խորենացին
դրել է
615
թո­
ւականի
Հո ի,իս իմեան
տաճարի
նորոգութեան
առթիւ։
՝(,
ա բովանդակում
է
ժամանակակից
Կոմիտաս
կաթողիկոսի
«
Անձինք
նուիրեալք»
շարականի շատ
նմանութիւնն
եր լ» : Իրենց
լեղ–
ուով՝ այգ երկու
գրուածքներ
ր օաար չեն րր՜՜
նաւ խորենոան
ոճին :
|է)
1
ՈՆղթ Ս աճա կայ Ա ր ծ ր ա նւ ֊ ոյ եւ տատաս–
|սան|ւ •
քքքորենացոլ
վերքին
գործերից է, տպա–
գրուած շատ անփո լթ ու թ ե րո ւթ իւննե րո վ լի :
Այ" ԱաՀակ
Արծրունին
այն ի* իւ անն է, որին է*
գարում
Աեբէոսն
Հ
յիշատաւլում
ԼԿք
1—1)
եւ
սրի արիասիրտ
1
Լասակ
որգին
613
թուին Պար­
սիկների
֊
էեսքով
սպանուեցաւ
:
1
շ * գարում
սերտ
ւ\ էոերմ ութիւն կար /» ագրատ
ո ւն ե ա ց ու Արծրու–
նեաց
միքեւ*
1
Լարաւլ
Հյասլան
Արծրունին
Արմ–
րատ
Բագրատունոլ
գլխաւ որ
գործակիցներից
մկկն
Էր
:
ԱաՀակ
Արծ րո ւն ին կարդալով
ԱաՀակ
/• ///
գ ր ա ա ո ւն ո ւ մօտ , երեւի
*)՝
արիւնքում
,
էԱ ո րե–
նացոլ
Հայոց
Պ ատէք՝ո ւթ իւն ր , իր
շնորՀակա–
էութիւնն
Է յա յանում ել ցանկանում
Հ
ստուգա–
էգէս իմ անա
լ Հոգեաց
վանքի
Տ ի րամ օր պատկե­
րի պատ մ ութ ի ւնր : խորենացին
՝
անծանօթ Աա–
Հակ
Ար ծ ր ո ւն ո ւն , իր խնգակցութիւնն
է յա յա­
նում այգ պաՀանքի
առթիւ եւ միանգամայն
ա—
սլա գա յի նախատեսոլթեամ
ր , ո ր չաւի
մ արդ իկ
բնական արար գէպքե րից կա բոգ են
ապագան
կռաՀել,
յա յանում է , թէ Հայ ազգի
ապագան
ե բ կո ւ նախարարական
տո՝> մերին՝
ի ագրատ
ու–
նեաց եւ Արծրունեաց է պատկանում : ք*ր պա—
տաս խանի մէք խորենացին
պարզօրէն այս է լ է
յա յանում , թէ ինքր ԱաՀակ ու Ա ես րով րի ա–
չակերտ
եզած չէ , ք^
Ոէ
Լ
1*
^Է
/՚
ւ նրանց
փոխա­
նս րզր ՚ թէ նրանց
կեն ց ա զա վ ա ր ո ւթ ի ւն ր
յիշե­
լիս
ցաւում է
,
որ իր կեանքով
նրանց
արմա–
նաւոր չէ : Կարելիէ է սրանից
աւելի պարզ խոս­
տովանութիւն
,
թկ է՚եքԱ Պարթեւ
ԱաՀակի ու
Ա՜ս շտոց ի մամանակակից
չէ •
միմիայն նրա
խօսքերի
իմաստի
ան րմ բռնոգոլթ
իւն ր նրա
կ ե անվ>ր Զ
*
Գ
ա
րէՅ
"՛
անում
կապում
Է Էյ
.
գարի
մեծ
Գ"Ր^՜Էչ
Ա
երի
կեանքի Հետ :
16–
Ինչպէս
յայտնի է,
632
թոլին
Կաբինի
մոզովում
մեր եկեզեցական
կեանքի
Հ ամ ա ր մի
խոշոր
երեւոյթ
կատարուեցաւ,
որ նոր երկ­
պառակութեան
պատճառ
դարձաւ
՚.
Այգ
մոզո­
վում
&
զբաս կա թ ո զի կո ս ր իր Համ ա խո Հնե րով
միակամեայց
վարդապետութիւնն
րնգունեց
,
որ քաղկեդոն
ութ եան ու մ իա բնակութեան
խառ­
նուրդ էր
:
է*^նչպէս
վերաբերուեցաւ
այգ խ րն–
գրին Ա ովսէս
խորենացին՛.
Աենք
ունինք նրա
Վարքին
գրուածքր - Յադ ագո
1
Լա ր գավ
առին
խորՀ րգո յէ Այստեղ
Հ այ ե կեգեց ո լ
ւք|ւ
բնու­
թեան վա րգասլե տ ո ւթ իլն ր քարոդելոլց
յետոյ՝
Հ ա կա ո ակ
Էյ ղր ի րն ղ ո ւն ած
ն
ոկոՆ
բն ոլթե ան ՝
նա ասում
Է* «ճանապա
բՀ ո րդեաց • . . միով գ ի–
մօք , մի"վ կ*"
1
^"*" չտրմոդոլթեամբ»
.
ուրեմն
Fonds A.R.A.M