Ա Ն Ա Հ Ի Տ
133
ր ո շման նկատմամբ
այնքան մեծ աղմուկ Հա­
նեց : «Ս եղրեստրոսի
Վարք»ի
Հելլենաբան
թարգմանութեան
մէք («Վարք»
ի միւս
թարզ–
մ ան ութ ի ւ՚նր
յետոյ է կատարուած)
Հետեւեալ
ծանօթագրութիւնը
կայ. «Յառաշ՝
քան
զոլթոլ–
տասան ամ ի թարգմ
անելոյ
Փիլոնի
զգիրսգ
զայդ՝
Աոկրատայ
ղԵկեղեցական
Պատմու­
թիւն,
թարգմանեալ
էր Աբասուն
Գրիգորի
Ջ,ո–
րափորեցւոյ
թարգմանի
(
Հրամանաւ)
ընդ փա­
ռաւորս
յիչելոյ
ՆեըսեՀ
՛
Լրաց
իշխանի
փեսա­
յին Կամ սա բտկանաց
ղԳիրս Պատմութեան
Վա–
րուց
ս բբոյն Ա եղրեստրոսի
եպիսկոպոսին
Հր–
ռովմայ» : Ասողիկի
ցուցմամբ
Աոկրատի
թարգմ անութ իւեը
Փիլոնի
ձեռքով
կատարուել
է
696
թուականին
,
որից
18
տարի
զեղչելով՝
ստանում
ենք Աեզբեստրոսի
՛
Լարքի
թարզմա—
նութեան
թուականր
678*
ել որովՀետեւ
Խո­
րենացին
Մեսրովբի
նկարագիրը
տալիս է ա յս
թարգմանութեան
բառերով, ապա
\
ք իա բու՛սի ել
ուրիչների
կարծիքով
նա
678
թ ո լա կան ի ց յե­
տոյ է ապրել՛. I՛ ու ւց կարծում
ենք, ոբ վերս–
յիչս՜ալ
ընթերցուածի
մէք մի փոքրիկ
փոփո­
խութիւն
պէտք է մտց նե, եւ ա յնուՀ ետեւ
ամ էն
տեսակ
սիս կարծ՜իքներ կր ցրուին
էլ Լ ր թ ան .
\
Բանօթագր
ի
յ ի չատակած՜
18
տարին -
«
յա–֊
ռաք
քան
ղո ւթ ո ւտ ա ս ան ամ» մի
այնպիսի
չնչին ժամանակաշրջան
Է^ որ գմուար թէ ծա–
նօթագրի
առանձին
ո ւշա գրութեան
արժանա­
նար ա յգ երկու
թարգմ ան ո ւթ ի ւնն ե րն արտա­
գրելիս
.
ուստի այգ Հատուածն
առաջարկում
ենք մի ա յ ս պ ի ս ի յաւելուածով
կա րգա
լ
<Հ$ա–
ո.աք քան
<|հայւ|ւ Նյ1
եւ գութ ուտ աս ան
ամ ի
թարգմանելս
յ Փիլոնի
եւլն •>> * մի այսպիսի
յա­
ւելուածով
(
ք Լ ւլլ՛ I, ււ ա չւ ո ււ ի Վարքի
թարգմանու՛­
թեան
տարին , այն է՝
578
ենք ստանում
,
որ
"
պ՛իշ
կոգմից
է լ ճչգւում է :
ինչպէս
յայտնի է , Աեղրեստրոսի
Վարքր
թարգմանուէ
լ է Կ ա մ սարակ անն եր ի փեսայ
«
Վր–
րաղգի
ՆերսեՀ
իշխանի»
ցանկութեամր
:
Այս
ՆերսեՀր
անշուշտ
ուրիշ
մ է կր չէ , եթէ ոչ Վրր–
թանկս
քարթողի
Թղթի
մէջ յիշատակուած
«՝
Հ/՛–
րաց ի
ՆերսեՀ
իշխանր»
(
Ուխտ՛
/- •
ԻԲ • ) :
թարղմանոլթիլնր
պէաք է որ
610
էժուականից
աո աջ , երր Վրացիք
Հայերից
վերջնականապէս
անջատուեցան
,
կատարուած
լինի,
այն է՝
578
թուերին
,
Կիւրիոնի
Արարատի
քորեպիսկոպոս
կարգուելուց
14
տարի առաջ
: 610
թուական–
սերից
յետոյ՝
երր
Հայի
ու Վրացու
մէջ
կրօնա­
կան կատաղի
թշնամութիւն
ինկաւ ,
անկարելի
ԷՐ* "Ր
Վր
ա
9
Ի
ՆերսեՀ
իշխանր
կամ սա բտկան­
ների Հետ խնամութեամբ
կապուէր եւ մ ի այս­
պիսի
գործի
հայերէն
թարգմ
անութ
իւն ր Աբա­
սի որգի
Գ՛րիգոր
քերթողին
յանձնարարէր
կա­
տարելու
,
որ Կիւրիոն
կաթողիկոսին
կատաղի
թշնամի
էը^ մինչգեռ
ինքը
(
յերսեՀ՝ նրա մօտ
բա ր ե կաւ) բ :
Գրիգոր
քերթս
ւլ «Ա եղրեստրոսի
Վարք»
ի
բնագրի Հետ ծանօթացած
կարող էր էի՛սել
564–
565
թոլերին
,
երբ այս թարգմանր
Խորենացու
եւ միւս րնկերների Հետ Ազեքսանգրիա
յից
Հայ­
րենիք վերագառեալիս
*
Հռովմ
բնկաւ
:
Իւր րն—
կերոջ
^*ր1
Ք
Գ
ո
Ր
քերթողի
578
թ •
կատարած
թարղմ անու թիւնից
րն ա կան ա բա ր լիապէս կա–
բող էր օգտուել
Խորենացին
Աաշաոցի
նկարա­
գիրը տալիս
իր Պատմութեան
մէջ^ որ գրուել է
610-620
թուերին
:
ի գէպ ասենք
-
որ այս Գրիգոր
քերթողի
թարգմ
ան ո ։–թ ի ւնն ե ր Համ արում
ենք
լեղուական
տեսակէտով
. 1 •
ի րենէոսի
Ցոյցքր եւ
2 •
Տ իմ ո–
թէոս
կուղբ Հակաճաո
ոլթիլնքր
,
ղուցէ
Աղեք–
սանղրիայում
կատարուած
•
14 •
Հայրապետական
Աթոռի
պարապու­
թեան ժամանակ
-
որ
4—5
տարի տեւեց , Խ ո ր խո–
ո անեաց ու Ամ ատունեաց
եպիսկոպոսների
մի—
ակ
ջանքն էր Գ ո լինի Հետ մ ի ան ալ եւ Հա յրա–
պետութեան
մ իութիւնր
գլխաւո րե լ :
Ամբատ
Վրկան
մ ա րղպանի
Հզօր պա շէոպա—
նու թ ե ամ բ վերջապէս
Վրթանէս
քերթողին
յա–
ջողլում է Գոլինի
ժողովր
գումարել եւ (\*շաու—
նե աց ԱբրաՀ ամ եպիսկոպոսին
կաթողիկոս
րն—
արել : Այս նորրնաիր
կաթողիկոսին
աՀա
608
թուին
տալիս է Խորխս ո.ո ւն ե ա ց
եպիսկոպոսը
ալն զալանական
Թուղթը
^ որ ^՝1՚ՐՔ
^՝Ղւ^՚"
ս
1՛
մէջ պաՀուած է ֊ - - Յերկուց
բնութեանց
մի րր—
նու թ իւն
եւ որի մասին
(
ֆովՀան
իմ աս տա–
սէրն
է լ յի շատակո
ւթ իլն է անում :
Հա յ եկեղեցու
զօրացմ ան ու վերակազմ
ու­
թեան
Համար
Ամ բատ
մարզպանի
ցոյց
տուած
Հղօբ
պա շտ պան ո ւթ ի ւն ր
ան Հուն
բերկրանքով
Խորենացու
սիրտն է լցնում եւ սա Հայ
ազգի
ապագա
յ գո յութեան
առՀաւատ
չեան
Բաղ րա—
տունս աց ւսոՀմ ի մ էջ է տեսնում
:
Խ
որենացու
Համակրանքր
գէպ ի Բագրատունիք
այստեղից
է ծագում
:
ԱբրաՀամ ու կոմիտ աս աչալուրջ
կաթողի­
կոսների
ժամ ան ա կ ^ երբ մեր երկրի
մ էջ փո քր
ի շատէ խաղաղութիւն
էր տիրում գէթ
մինչեւ
622
թուական
ր , Խ ո լ՛ենացին
մ իջոց
ունեցաւ
ինքնագիր
գործերով
պարապելու՛. Ա ինչեւ այգ
ժամանակները
նա գրեթէ
միմիայն
թարգմ ա–
նութիւններով
էր պարապած •- «Այր
եմ ծեըա—
Fonds A.R.A.M