Ա Ն Ա Հ Ի Տ
129
եւ
յ
՚՚,1
Ս
վատթար
քաղաքավան
ո ւթե ան պատ­
ճառով
Հայ երկրի
խաղաղութիլնր
վրդովուե­
ցաւ
,
անկարգութիւնը
եկեղեցականների
ու
աշխարհականների
մ էջ զօրացաւ
եւ
քաղկեդո–
ս
ԷԿ. ^ աւրիկիոսի
ձեռքով
Սիւնականի
կաթո–
զիկոսացմամ
ր
(594)
շա րափառութ
իւն ը մեր
երկրի
մէք^ Հաստատուեցաւ
: \
ա
շարունակում
է • «Ողորմիմ
քեզ , եկեղեցի
Հայաստանեայց
,
թրթնացեալ
ի բարեզարդութենէ
րեմին , ի
քա^էն
զրկեալ
Հովուէ
եւ Հովուակցէդ
:
^օսքը
թէ՛
նիւթական
եւ թէ՛ բարոյական
բարեզար­
դութեան
խրթնացման
մասին է*. Տա յան
ի է
որ
պատերազմների
մամանակ
Գոլինի
մայր
եկեղեցու
բոլոր
զարդերն
ու
Հարստութիլնր
կարին
փոխադրուեցան
իբրեւ
առաւել ապա–
Հով տեղ*
բայց ապա այդ Հարստութեան
քաղ­
կեդոնիկ
Աիւն սւ կան բ աէր դարձաւ :
Այստեղ
յիշուած
քաջ
Հովիւն
ու Հովուակիցն
ԷԼ
ո՛ չ
ԱաՀակ
Պարթեւն
է եւ ո՛չ Աեսբովբ
Աաշտոցբ,
ինչպէս
սխալմամբ
սովորաբար
Հասկանում
են , այլ նոյն
Եղուարդեցի
Աովսէս
կաթողի–
կոսր եւ նրա Հովուակից
Մամիկոնէից
Աբրա–
Համ
եպիսկոպոսը
յ
Ա ովսէս կա թո
զի կո ս ը Ա աւ­
րիկիոսի
Հրապոյրներից
երբեք
չխտրուեցաւ,
Հայրենի
եկեղեցու
դա ւան ո ւթե ան ը
չդաւաճա­
նեց
,
այլ կայսեր
Հրաւէրին
Հանդէպ
քաջաբար
գոչեց * «ինձ քաւ
լիցի
րնզ֊ Ազատ դետն
ան­
ցանել
,
զթխեալն
ի փռան
ուտել
եւ ի ջերմ ո յ
արբենալդ :
<&Ոչ եւս տեսանեմ
զբանաւոր
Հօտ քո ի
վայրի
դա լա րւոջ * * * այլ ցբուեալս
անապա­
տաց եւ գաՀավ իմութեանցֆ
:
Այ
ս
խօսքերով
ողբասաց
Ա ովսէս
ր Հայ եկեղեցու
այն անտէ–
րունջ
վիճակն
է ներկայացնում
,
որ նա Եզ–
ուա րդեցոլ
մաՀուանից
յետո
ք ունեցաւ
(604) :
Այս
զառն
մամ անակի
Համ
եմ ատ ո ւթե ամ բ ա–
՛
ե լի երանելի
կ ր նախկին
մամ տնակը •
«
Երանի
առաջնոյ
եւ երկրորդի
վւ ոփ ո խման , ղի էր
ինչ մամանակ
Հեռանա
լոյ
փեսային
եւ փեսա­
ւիրին, եւ
Լ բայց)
Հարսնդ
Համբեբեցեր
ող–
ջ՚ս խո Հո լթե ամ բ
զամուսնութիւն
պաՀելով :
Գարձեալ՝
մինչ
երբեմն
ոմն
սիզեխաբար
յանդգնեալ
յարձակեցաւ
յանարատ
աո աղա ս–
արդ , ել (բայց)
Հարսնդ ոչ աղտեղեցար
•
թէ–
Աքէա եւ բռնութիւնն
ւլփեսայն
ի րաց վարեաց
,
"
Րգէ-ԱԱ
բարձրացելոց
անաբդելով
զխնուլն
,
Համայն
եւ խորթոցն՝
բոա աբմանեացն
զօտար
Հ՜
ա
յրն
եւ .քեկամուտ
յօրայն
րնդոլնելով
,.
սա­
կայն դու եւ ոչ յա յնմ
զքեզ
ամ ա յի
բոլորիցն
ցուցեր՝
զանդրէն
քոյոցնԼ*)
յուսալով
դարձ*
Հովուակցաւն
ոչ որպէս
տայդերր
,
ա յ լ էրր
նոյնազաւակ
զուգաՀարբ
ղմանկունսդ
փայ–
փայեցեր
%
իսկ յերրոբդ
Հեռանալս
ոչ է ակն­
կալութիւն
դարձի
լուձ֊եալ
ի մարմնոյս
րեկե–
բաւն եւ գո րծակցաւն
* * *
անՀոդող
դու
այրու­
թեամբ
(
մնացեր)
եւ եղկելիք
մեք, որ
զրկե–
ցաք ի Հայրենի
վերակացութենէդ
:
Պ ա բզենք
այս Հատուածի
իմաստը
,
որ
այնքան
թիլրիմ՝ ացութիւննե
րի առիթ է տուած
ել որ լի է մամ՛անա կա կից
դէպքեր
ի խուլ
ակ–
նա րկութեամ
բ ՚, Ողբասաց բ
խօսում
է Հայ ե–
կեդեցոլ
բերանով,
որի կեանքի
մէջ երեք փո­
փոխումներ
են կատարուած,
բայց
տարբեր
տեւանքներով
:
Այդ փոփոխումներից
առաջի–
նը
572
թուի ապստամ
բո ւթե ան ան յաջող
ելքից
յետո
յ կատարուեցաւ
,
երբ ՏովՀան
Գաբեղէն
ու
Հաւանօբէն
նրան դործակից
Ա՝ ամ
իկոնէից
Արբ ա Հ ամ եպիսկոպոսը
,
Հայ եկեղեցու
«
փե­
սա/, ու
սաւէրրԴ,
Բիւղանդիոն
վւախան ել
օգնութիւն
գանելու
ակնկալութեամ
բ
(
$ ով Հ ան
կաթողիկոսբ
յոյն
եկեղեցու
Հետ
Հաղորդուե­
ցաւ : ք՝այց Հայ եկեղեցու
լրութիւնը
ամէն մէկ
մերձեց ուս
մերժեց
ու անարատ
մնաց *
«
իայց
Հարսնդ
Համբեբեցեր
ող^ախոՀութեամբ
զա­
մուսնութիւն
պաՀելովդ
;
Երկրորդ
փոփոխու­
մը
590—
օ94
թուերին
տեղի
ունեցաւ
,
երբ ոմն
(
Աաւրիկիոս
կայսրը)
Հայ եկեղեցու
դաւա­
նութիւնն
աշխատեց
աղտեղել
քաղկեդոնի
քա­
րոզութեամբ*
բայց դու Հայ եկեղեցի,
դար­
ձեալ անարատ
մնացիր*
«
բայց
Հարսնդ ոչ աղ–
տեզեցարԴ
:
Այն մամանակ
Ա*°ր/՚^111
բռնու­
թեամբ
«
զւիեսայն
ի րաց վաբեացԴ - Ա ովսէս
ի
կաթողիկոսութիւն
ր մերմեց
ել նրա
փոխարէն
Ա ի՚ւնականին
Հա յբապետ
կա բդեց
յո յն
րամն
ի
Վրայ , եւ յունտբամին
Հայերից
շ ատ
երր
իրենց
ծնող
Եղուարդեցոլ
դէմ բմբոստացան
,
ինչպէս
խորթ,
ի վաղուց
անտի
Հոոոմացած
Հայ զա­
ւակներ
ր
իրենց
ունեցած
ա բման
իքի
Համ ե–
մատ օտար
Հօրն,
այսինքն
Սիւնականին
ու
նրա գործակից
կաբինի
Թ՜էոգորոս
եպիսկոպո­
սին
րնգունելով
:
Բայց դու , Հայոց
եկեզեցի
,
ասում
է
էք որենաց
ին , ա յուղիս
ի ծանր
պա
յ–
մ անների
մ էջ է լ քեղ ամ ա յի
ցո յց
չտուիր՝
մ ի շ ՛ո յուսալով
քուկիններիդ
,
քեզնից
բա
ման–
ուած
զաւակներիգ
գարձր
(
որ իրօք
մ ի
քանի
( * )
Խպւենացու բպռբ տպագրութփւննեբի
մէ^է (Աբեղեանի հրատարակութիւնը չեմ աե–
սած) «քուոյն» է, բայց իմաստը պահանջում
է «քոյոցն» դսել:
Fonds A.R.A.M