Ա Ն Ա Հ Ի Տ
127
եղան– այդ ժամանակներ
ր Արմ զդի դէմ դուրս
եկաւ եւ Մ/՛Հրան
ԱեՀեւանդակ
Ջորին
իչխանր
(588
թ՛)
1
"
Լ՛ եւ Հրաւիրեց
Հայ
նախարարներին
իրեն Հեա միանալ
իսոստանալո՚է
Հայ
թագա–
լորոլթիւնր
վերականգնել,
րա յց Հայ նախա­
րար ների մի մ ա ս ր ա յս
Հ րաւէրն անպա տ ա ս խան
թողես
,
էոկ մէւս
մասլլ
Ա՝ուշեղ
Աամիկոնեանի
առաթնո րդութեամ
բ Վահրամ
էն
յաղթես ել
Որմղգէ
որդուն
Իյոսրով
Փարոլէզին
թագաւս–
րեցրեց
(590
թ՛) ։ Պարսիկներէ
եւ Յոյներէ
մ ի -
թեւ
\%
ամեայ
խաղաղութեան
դ ա շէնք
կապուե–
ոաւ եւ այս դա շեադրութեամ
բ Հայաստանէ
մ ե–
ծագոյն
մ ասր, Աղատ գետէս
սկսած՜՝
Յունաց
ձեռքն
անցաւ։
Բայց այս խագաղութէւնր
Հա–֊
ւաստա նին րերե ց աւերմունք
,
սուր ,
եկեղեցա­
կան պառակտում
ու ծ՜անր
Հալած՜անք : Ա՛ ա ւ–
րէկէոս կա յո ր ր աո աթին անգամ
յդացալ
Հայաս­
տանը առանց
Հայէ
թողնելու
գաղափար
ր .
Հայ
ժողովրդին
տեգաՀան
ա րաւ . նշանաւ
որ
նախարարներ
$՝րակէա ու Հ եռաւոր
Ափ բէկէ
աքսորեց
.
Հայոց
մ էատարր
եկեղեցու դէմ
ձեռք րարձրաց
րեց եւ
594
թոլէն
Ղ՛ուին է
Հան­
դէպ
գտնուած՝
Աւան
գիլղա քաղաքում
քաղկե­
դոնիկ
ՅովՀան Ա իլն ականին
կաթողիկոս
կար­
գեց : Հայաստանի
յոյն
ղինլո
րնե ր ր
մեծամեծ
չարէքնե ր էին գործ՜ում
.
ո՛ շ մ իա
յն
Հա
յ
եկե­
ղեցիներն
էին քանդում
,
կոյսեր
պղծ՜ում , ա յ լ
եւ դինգ ուա սլար անթ ան յափշտակելու
Համար
Հայ կանանց
ձեռներն
ո ւ ականթները
կարում
:
ԱՀ ա ա յս
խժդժութէւննե
րէ
մամ
ան ակ
Հ
Ա
՚
յ
նախարարների՝
Ատաա
1
$ո րխ ո ո֊ ո ւն ո ւ ,
կորիւն
Ամ աա ուն ո լ ելուրիշների
մ էթ գաղափար ծա­
գեցաւ
Հոների
օդնութեամ
բ թօթափել
վեր–
թասլէս
Պարսից
ո ւ Յունաց
լուծր
.
«
Բոն
ու–
թեամր
գերկիրգ մեր է մեղ դարձուսցոլք»
ա–
սում եննրանք,
բայց
աւելցնում է
Աերէոսր
«
քակտեց
ան
խո րՀուրդք
մ իա բան ութ եան
ո շ
Հաւատալով
միմեանց»։
Ա յս գէ
ա
Ք$*բր
"՛
եղի
ունեցան
592
թուխն
.
էորս
տարի
վ^Ր^Ր
596
թուին
ն ո
յն
խո րՀուրգը
կրկին ծագեցաւ
,
բա
յց
նախարարների
երկպառակութեան
պատճա­
ռով աղատ ութեան
գաղափարը
գլուխ
չեկաւ
եւ
միայն
Հայ երկրի
աւերման
պատճառ
դար­
ձաւ :
601
թուին
չարագործ
Մաւրիկիոսր
սպան­
ուեցաւ, նրա մաՀն իսկ Հ
ա
յ մալով ր գի Հա­
մար պատիմ
դարձաւ
:
քՍոսրով
Ապրուէղ
իր
բարերարի
մ տսՀուան
վրէմ՜խնգէբ
ե ո ա ւ
–
&
ւ
Պարսից
ե ւ Յունաց
մէթ պատերազմը
սոսկա–
լիօրէն
նորոգուեցաւ։
Գոլինը
աւերուեցաւ,
Հայրապետանոցի
մայր
եկեղեցին
այրուեցաւ,
եւ
Հայ երկիրր
Հ ա յ ի
արիւնով
ներկուեցաւ
%
Այս
դմ րա խտութեան
մամ անտ կ ծերունի
էք ո վի­
սէ ս կաթողիկոսն
էլ վախճանեցաւ
եւ Հա յրա–
պետութիւնր
մ ի քանի տարի առանց
գաՀակա–
լի մնաց : ԱՀա այս ժամանակ
604
թուին
Խ ո ր–
խոռունեաց
Ա՛ ովսէս
ե պիս
կ.՚ւ պոս ր իր
յայտնի
Ողրր գ բ կ »
ո
րի վր
ա
յ
պ է
ա
ք է
երկարօրէն
կանգ
առնենք :
12՛
Որ Ողբը
/
Սորենացոլ
գրուածքն է, այդ
անտարակուսելի
է : Ոչ մ իա յն րնդՀանուր լե–
զուական
նմանութիւնը,
այլ ե լ Ողբի ու Պ ա ա–
մ ութեան Բ՛ ղբ * գլխի
Համեմատութիւնն
այս
կարծիքն
ե ն Հաստատում
:
Բայց որ Ողբը Պատ–
մ ութեան
վէրթաբանն
է կազմած
,
շ
ա տ
տարա­
կուսական
է
:
՚(,
ա իր բո վան դա կո ւթ ե ամ բ
պատշաճաւոր
չէ ա յն ժամ ան ա կա շրթան ին , ո–
Ր" վ Խ ո րենաց
էն էր Պաամոլթէւնն
է փակում
•
այս կէաէ
մէթ Հ • Ն ՚Ակէնեանէ
դէտոգութէւնը
իրաւացի
է
Հ
Ողբը
Հ
ա
յ
ա
Դ դ է
եկեղեցական
,
քաղաքական
ու բաբո
յա կան ծանր
ճգնաժամն
է պատկերացնում
եւ գրուած
է
604
թութն՝
Պատմութեան
գրոլթիւնից
(610-620)
մի
քանի
տարով
առաթ : Եւ. ապագային
,
երբ
քՕորենա–
ցու
Պատմ ութ
իւն ը
Հանրածանօթ
դարձաւ
,
մօտաւորապէս
150
տարիներ
վեբթր
,
^ԳԲՐ՝
իբրեւ
անկախ
գրութիւն
,
մ ի անճարակ
գրա­
գէտի
ձեռքով
Պատմ ութեան
կցուեցաւ՝
ա–
ււ անց
երբեք
երկու
գրուածքն
երի
ներքին ի–
մ աստին
թափանցելու
,
բուն
վե բթա բան ի փո­
խարէն
,
որ էր Տաղ
շաւիաւ
յինքն
ել
ի ԱաՀակ
Բագրատունի»
(1) :
Որ Ողբր սկզբնապէս
անկախ
դրութիւն է եղած
Հաւաստիք
կարող է
լինել
(1)
Խորենացւոյմատենագրութեանց հատո­
րին մէջ որ Վենետիկ տպոսոծ է 1863ին , Պատ­
մութեան երրորդ գրքի ցանկին ներքեւ կայ սա
ծանօթագրութիւնը • «Յերկուս օրինակս որ ու­
նին զցանկս գլխոց՝ ի կատարածիս , կայ եւ գը–
լուի այսպիսի՝ «Տաղք չափաւ յինք եւ իՍա­
հուկ Բագրատունի», այլ ի կարգին չերէւի եւ
ոչ ի մին ի հինգ օրինակացն» : իսկ Աբեղեան
իր հրատարակութեան մէջ , Գ • գրքին ցանկին
ներքեւ Վենետկի այս ծանօթագրութիւնն ար­
տատպած է , անոր կցելով հետեւեալը • «Խ •
(
ձեոագրախումբր) վերջում (ցանկի վերջը) ու­
նի՝ Տաղք չափաւ յինք եւ ի Սահ ակ բագրա­
տունի» : Դժբաղդաբար Խորենացւոյ Պատմու­
թեան այս թանկագին աաղա չափ եալ յիշատա–
կարանը մեղի հասած ձեոագիրներէն եւ ոչ մէ ­
կուն մէջ դեո չէ գտնուած :
(
Ծ–
Խմբ.)
Fonds A.R.A.M