Ա Ն Ա Հ Ի Տ
ա
ա ս ա
Ի ՚ ո Ր ե ա Ի ն
ԻՐ ԺԱՄԱՆԱԿԸ, ԸՆԿԵՐԱԿԻՑՆԵՐՆ ՈՒ ԳՈՐԾԵՐԸ
1 • 1930
թ*
Հանդէս Ամսօրեայ/;
յունուար–
ապրիլ
Համարներում
,
ինչպէս ել
Անահիտի
մէչ,
,
Հրապարակ է իիսծ
Հ
*
Ն Ակինեան՝
Խորե–
նաւք ու (հլրի ե– Պատմութեան
քննադատոլթեամբ
աշխատելով
ապաց ուսանել իր ա յն
կար&իքր
-
թէ Խորենացին
Ը • գարի
անձնաւորութիւն
է ^
թէ Ղ^եւոնգ պաամի չի Հետ նո յն անձն է դ թէ
«///֊֊
ր են աւլ ի» բառն իսկ, բաււա խաւլական
մեկ–
նաբանութեամբ
-
«
րԱգ խորս
էանց»
բառերից
է
ծագածՀ
Առաջիկայ
տողերով
ինձ թո
յլ եմ տալիս
Խ որենացու
մ աս ին ա յն կարծիքներն
արտա յա
յ –
աել, որ ի վաղուց
Հեաէ
(1908
թ •) իմ մէք
հաստատուած՜
են : Կրկնոլթիլններից
խ ու սա–
փելու
Համար՝
մենք (\գբն ու միւս
գրական
գործերն
առանձնակի
չենք
նայում
Հ • Ակին–
եանի
նման , ա յլ շագկապուած
Խ որենացու ել­
եւէջներ
ի Հետ , մ իա յն թէ Ողբի
վ ր
ա
յ երկար–
օրէն կանգ
էլ առնենք ՚.
2 •
(
Լնաե ււ ե լ մինչել ցարգ կատարուած
քը
ս
~~
ն ա դա տ ո ւթ ի ւնն ե ր ո՝ Հաստատուած
Զ * ՛հա րի
պատմ է՛քներից
եղած փ ո էս ա ռո ւթ ի ւննե ր ի վլւ ա յ -
եւ Խ ո րենացուն
գարձեալ Ե • գարի
մատենագիր
Համ արել
մ ենք
չենք
կարող : Խ որենաց
ին իր
ժամ ան ակի
կէտից խախտուած
է՛* Պատմական
ւի ա ս ա երի
փոխառութիւնն
ու այլ պարագաներ
֊
մեր
ազգային
պատմիչների
Աեբէոսդ
ՂՀե–
ւոնղ , Արծրունի
, (
$ովՀ . կաթ
ողի կ ո ս ,
Ասողիկ
եւ ու ր ի շն ե ր
յականէ
յանուանէ եւ կամ լռե­
լեայն արած
յի շատ ակութ
իւննե րր
Խ
ո
րենա–
ցուն
բերում
կանգնեցնում
ենէ • գարի
առածին
քառորդում
, "
րէ
ո
աւելի
ուշ դնել
նրան ա–
պարգիլն
^անք էդ գործադրուած
է ^ լ ՚ Ղ է " *
Խալաթեանի
դ այսպէս եւ սրան
Հետեւող Հ՛
Ակինեանի
կողմից :
3*
Արդէն շատ տարիներ
աոա^
(1899
թ *)
Սա* Ս՚ալխասեան
իր «Աեբէոս ու
Խորենացի»
գեղեցիկ
ուսումնասիրութեան
մէ^
բացայայտ
ցոյց տուաւ
,
թէ
660
թուերին
պատմ ագրոդ Աե–
բէոս
եպիսկոպոսն
դ իր գրուածքի
Բ *
դպրու­
թիւնը
կազմելիս՝
օգտուել է Խորենացոլց
իբրե
«
Հաւաստի
եւ ճշմարիտ»
մատենագրից
-
սլաա֊֊
մ իչից : Սա ՚ Մ ալխասեանի
այս
Համ ոգի չ ու­
սում՛նասիրութիւն
ից
յետ ո յ շատ այլրնդ այ–
լո յ կարծէ՚քներ
արտա յա յա ււլեց ան ա յս
խնդրի
չ
ոէ
֊
Ր^Ը
1
Բ
ա
յՅ
անՀերքելի
Է մնում
Մ ալխաս­
եանի այն կարծիքր
,
թէ
660
թուականներից
ա–
ռաԼ
Խորենացին
իբրեւ
հաւաստի ու սշմարիա
Ալատմիչ
կրթուած
Հասարակութեան
յա
յանի
էր։
Աեբէոսից
յեաոյ
790
թուերին
\
եւոնդ
Երէց
պատմիչն է ղալիս ,
11
Լ՛ր ո՛չ /// ո ր են ա ց ո լ
անունն
է տալիս - եւ ո՛չ էլ Աեբէոսինրդ
թէեւ
վերջինիս
պատմ
ութ
իւն ից շատ նիւթեր է քաղում : Բայց
նա Խո րենացուց
ան չափ
լեղուական
փոխառու–
թիւններ
անելով՝
անուղղակի
ճանապա
րՀով
նրա նախրնթաց
գոյութիւնն
է Հաստատում
:
Այս ոճական
նմ անութ իւննե ր ր
9*/» •
Խալաթեա–
նին
Հւ
նրան Հետեւող
Հ .Աղինեանին այն կարծի­
քին են առաջնորդելդ
թէ բանագողր
Խորենա­
ցին է եւ ոչ թէ Ղ֊եւոնդր ; Ա՛ենք Հակառակն ենք
կարծում : \թոյն
՚
Լեւոնգր
բազմաթիւ
ոճական
նմ անութիւննե
ր ունի
նաեւ
Եղի չէ է* Հետ դ եւ
ինչպէս ա յս
ն մ ան ո ւթ ի ւնն ե ր ի Հ իմ ան ւԼրա յ կա­
րելի չէ պնդել
,
թէ փոխառուն
Ե զի չէն է եւ ո չ
թէ Ղ^եւոնդր դ այսպէս եւ պէաք է
վերաբերուել
Խ ո րենացոլ եւ *Հե լոնդի
յարաբերութեան ՚. Խ ո–
րենաց ին
Հ ե ղին ա կա ւո ր անձն է ճան աչուած
ո՝ չ
մ իա յն իբրեւ պատմ ի չ
%
այլ իբրե ոճաբան
դ եւ
էք՛ ու յաջորդ
դարերի
պատմիչներր
Ա ե րէ ո ս դ
՚
Լեւոնգ
դ մ ան աւանդ
Ար ծ ր ո ւն ին
ք
Ղ՝րասխանա–
կերտցին ու Ասողիկր
աշխատել են Խ ո րենա–
ցու
բառերն
ու դա րձուածնե
ր ր դ նրա
բերած
նմ անութ իւննե րն
լւնդօ ր ինա կե լո լ դ այ ս մի ան–
Fonds A.R.A.M