66
ԱՆԱՀԻՏ
ո՛չ անկարեւոր
ք
ինչպէս
պիաի
տեսնենք։
Եր–
կուքին
անաքի արան
ութիւն
ր աեղ աեղ
այնքան
շ Լ շ ա ու ահ Է^ այնքան
խորունկ
է եւ
անՀաշտ^
որ անՀրաժեշտ
Հարկ կր չինի
միանգամ
րնգ
մի Հ "՚ "րոշել
թէ
երկուքէն
ո՞րն է
Հաւատա֊
րիմր
ք
ո՞րն է սկզբնագիրը^
ագբիւրր^
եւ ո րն է
յերիւրածոն
ք
բանաքադր^
եւ թէ որ եւ է
Հիմք
կա յ Հաւատալու
թէ ինչ որ ինք կ՛ աւանդէ
ք
նո յն իոկ Հակառակ
Կորիւնի
^ Խորենացի
իրեն
սեպՀական
աարբեր
աղբիւրներէ
քաղած
է
դ
եւ
Հեաեւաբար
ն ո յնքան
արժանաՀաւաա
է որ­
քան
Կորիւնի
պատմածր։
Մեր
Համեմատա–
կան
քննութեան
արգիւնքր
գլխովին
կր Հա­
կառակի
ա յադի սի ենթագրութեան
մը^ թոդ որ
Փարպեցի
որ Ե,րգ գարու
Վեր^երր
գրեց
իր
սլա ա մութի
ւնր
ք
բնաւ
ուրիշ
աղբի*֊ր
չի ճան
չ ֊
նար
Մ ա շթ ույ ի կեանքին
ու անոր
յարակից
պարագաներուն։
Յամ ենա
յն դէսլս
դ
///
յս
ժ ամանա կա մի Հ ոցր
ա յնքան
մեծ դարագլուխ
մր կր բանա
յ մեր
սլա ա մութ ե ան
մ է ^ ֊
Հու յոց
՚
Քրիստոնէութ
եան
դարձէն
յեաոյ
ա՛յնքան
լի է բաղղորոշ
գէԱլ­
քերովդ
ինչպէս
այբուբէնքի
գիւտր.
Ս. Գրոց
թա րգմանութ
իւնր ,
Հա յ
մա ա են ա գր ո ւ թե ան
սկզբնաւոր
ութ իւնր.
քրիստոնէական
կրօնի
վերարծարծումը^
եւ մանաւանդ
ագգային
ինք­
նագիտակցութեան
ծնունդը
ք որով միա
յն
ագգ
մր ստուգապէս
դոյութիւն
ունենալ
կ
րսուի
ք
ինչպէս
դիտել
կուտայ
Անաթօլ
ք/յրանս
խօսե­
լով
Զինա սա անի Համար՝
«
Ազգ մր գո
յութիւն
չունի եթէ ոչ իր գոյութեան
գիտակցութ
եամբ^
ՏԱՐ Խ ք)1€Ո*6 հԽոշհ©
էէ $10/, որ այս Հար­
ցին
լուծումը
լԽորենացիի
կախումր
Կ որիւնէ/ ֊
գերագոյն
պէտք
մր կր ներկայանայ։
վաւե­
րական
Հա յոց պատ
մութ իւն մր գրել
ա ոանց
այս
Հարցի
լուծման՝
«
դուր
^ան
ք
անօգուտ
վաստակ))
կը ձեւանա
յ։
Մ՛իւս
կողմէ^
ծայր
աստիճան
անգոՀացուցիչ
եւ անգիտական
կ ըլ­
լա յ^ ինչպէս
դժբախտաբար
ցարդ
սովորու­
թիւն
եղած
է ընել,
մ եր մ եծագո
յն
քննադատ
բանասէրներէն
*
հա թրճեան
եւ *հա րա
գաշեան
իոկ
այս
յոռի
մեթոտին
Հեաեւած
ԱԷԼ
ա
Լ
ո
վ,
առանց նախապէս
ձեռնարկելու
ա յս
անՀրա–
ժեշա
քննութեան՝
Կորիւնն
ու
Խորենացին
երկուքն
ալ իբր զուգաՀաւասար
Հաւատարիմ
աղբիւր
նկատել^
ու մերթ
մէկէն–
մերթ
մ ի ւ ֊
սէն քաղելով
Հիւսել
այդ
ժամանակամիջոցին
պատմութիւնը–
չկա սելով
երկուքին
Հակասու­
թեանց
առ^եւ, կամ
իբրեւ
թէ
մէկր
միւսին
թերի
ձդածներուն
լրացուցիչ
Համարելով։
Այո,
Կորիւն
թերի
ձգած կէտեր
ունի,
բայց
ոչ
էական
Ի՛" ""Է1, Ւ՚սլ՚՚լէ"
Մաշթոցի՝
ի սկզբան
«
ի գուռն
Արշակունեաց
թագաւորաց
Հայոց
,
է՚ե»աց>) պաշտօն
վարելր՝ առանց
յիշելու
թա­
գաւորին
անունր
(
զոր Փարպեցի
կր
լրացնէ
տալով
Խոսրով
թագաւորի
անունր/,
նոյնպէս
երր
«
Հազարապետութեամբ
Առաւանայ
ու­
րումն,)
կ՚րսէ, առանց
ճշդելու
թէ
նախարարա­
կան
որ տոՀմին
կր սլատկանէր։
Եթէ
Խորե­
նացի
կարող
րլլար
այսպիսի
թերոյթներ
լրացնել
միայն՝
որոնք
Հակառակութիւն
չեն
մտցներ
Կորիւնի
գրածներուն
դէմ,
կասկած
չէր
Հրաւիրեր։
Առաէին
ակնարկով,
վերին
երեսէն
կշռե­
լով, Խ որենացիէն
շատ
գերազանց
կր
թուի
Կորիւնի
ձեոնՀասութիւնը՝
իր յայտնապէս
ժա­
մանակակից
դէպքերու
պատմութիւնր
գրելու։
Արդարեւ
Կորիւն
շ՝ախշ՝ախիչ
առաւելութիւն֊
ներ
ունի։
Ինքը
սիրական
աշակերտն
է Մաշ­
թոցի,
եւ «իր Հօր վրայ»
կր գրէ, իբր ակա–
նա տ ես, ականջալուր
վկա
յ։
Ս աշթ՝ ոցի վւա–
ռաւոր
յուղարկաւորութենէն
ետքր
իր աշա­
կերտներէն
գիւդօրէից
վերակացու
Հազարա­
պետ
՛
Լա Հան Ամատունի
իշխանը՝
Հոյակապ,
գեղեցկազարղ
մատուռ
մը կառուցանել
տա՛լէ
ետքը
տեղի Հանգստեան՝
իբր նիւթ ական
յու­
շարձան,
կր խորՀուի
ատոր
աւելցնել
մատե­
նագրական
յիշատակարան
մը՝ իր
կենսագրու–
թիւնր։
Եւ իր աշակերտներէն
Յովսէվւ
տ եղա­
ւդ աՀ
–
յետոյ
կաթողիկոս/
խիստ
«
անաչառ»
Հրաման
կ՚ուղղէ
իր աշակերտակից
Կորիւնի,
անցնելով
ՍաՀակի,
Եզնիկի,
՚
Լեւոնղի
եւ
միւս
նշանաւոր
աշակերտներուն
վրա յէն,
ուրեէՈւ
ճանչնալով
Կորիւնի
մասնաւոր
ձեոնՀասու­
թիւնը՝
գրի առնելու
Մաշթոցի
կեանքն
ու
գործերր,
«
Վարքոը։
Միւս
աշակերտներն
ալ
Համօրէն՝
կր քաջալերեն
Կորիւնր
ձեռնարկե­
լու այգ
գործին։
Ուրեմն
^է^ին ըլլալով
Մաշ­
թոցի
ի Հանգիստ
Խորանին
փսխո՛ւիլը,
նոյն
տարին
կամ
Դ43ին
Հրաման
գալր
Կորիւնին,
զուտ իր յիշողութենէն
այդ փոքր
մատենիկը
գրել
աւարտելր
Հ44ին,
կանուխ
կատարուե­
ցաւ ան,
երբ ամէն
բան թարմ պէաք
էր ըլ­
լալ
Կորիւնի
մտքին
մէլ, ո՛չ թէ
ժամանակ
անցնելէ
ետքր՝
որ յիշողութեամբր
տկարա­
նար եւ ակամայ
սխալա՛նքներու
մէԼ
իյնար։
Իսկ թէ կամովին
զեղծանէր,
խեղաթիւրէր
Fonds A.R.A.M