1 0
ԱՆԱՀԻՏ
երգէ՚է
Այգ բառլւ
մերթ
կ՝ ե ր ե ւ այ
տաղերուն
մէք^ ի**կ՛
*
< Ա՝ոԱե ալ դէմ
§
ա
յ Ր է^՛
ասաց))»
«
Հանչանք
ես
(
յայրէն
ասի)).
ղԱնչավ։
(
յայ֊
րէնի
ասի)), «Կր խրմէ
ու.
վ այր էն
կ՚ասէ», «Կ՛ա­
սեմ թէ
(
չայ եր էն
ասա)),
օ
Գիաեմք
որ
շ աս։
վ այր էն
գիտես
ք
լուկ րնտրէ
Լեւ ոչ թէ
«
լաւ
Հնարէ))
ինչպէս
կր գրէ
Աբեղեան՝)
մէկիկ մի
ասա)).
« 2
ա յ ր էն
մի կամիմ
ասել
որ
լրսեն
քարերն
անդնդոց))։
Նոյն բաոը
Ակնայ ան տու–
նիներուն
մէԸ եւս կր գտնենք,
((
Պլպուչն ի–
2
^ եր մեր պ աղչային
պար էն
ք
բերան
մի լ ա ց
կ ՛ր ո է
է
բ եր ան մր
ք) ա (I էն)) ՚
Նոքնր
կր դ
անենք
իբր
որոշ երդի սովորական
անուն
մր ՝
Խար֊
բերդի
բարբառին
մէ^ , քՅ՚լկատինցին
կր գրէ՝
(.(
Կր սպասէ որ իր սիրած
աղուն
ք) այր էն/»
կա֊
լերուն
դիէն
գայ մէյ մըն ալ լսէ
֊"
Գ^ԻՀը^*
Շէրէնցի
ւ\
ան այ
սաղին
Ա, Հասարին
մէչ\ ալ
կայ քառեակ
մը՝ գոր կը յիշաաակէ
Աբեղեան
եւ ուր կը գանենք
նոյն
բաոը
(
Վան
եցւոց
արա ասանութեամբ
\)֊
ն \ս–ի փ ոխ ո ւա ծ ) (< /՛ր եք
խ այ հրէն
ասաց,
Ա՛էկ վարդին
ք
եր կաս
կա֊
րիբին))։
Կ ո ս տ ան ե անց
իր
<( Ս՝ի ք ն ա դար ե ան
Հ այ
Ժող. Երգերում
պրակներէն
մէ կուն մէ^ գրած
էր՝
«/
օ-ե ր եւս « Հայր էն ))ի եր գերն էլ այն է
ն շան ա կում որ յեաին
ժամանակի
ա շուղն ե ր ր
մի մի այն կր կնում էին, յար մարեցնել
ով ժա­
մանակի
պ ա Հան^ն
երին , այն ինչ որ
աւան­
դութեամբ
պաՀուած
էր
Հայ եր էն, այլ ոչ ©-
ա ա ր լե դուն եր ով
ա
ինչպէս
սովոր էին
երգել
քեաոյ))։
((
ՆաՀապետ
՛
Քուչակի
՛
հիւանդի
յառա­
ջաբանին
մէՀ^ ես գրած էի, « ... Ա եր
աշուղ­
ները որ շաա
աւելի
պարսկերէն
ու
թրքերէն
լեդուով
կր քերթէին
(
ԺԳ., ԺԵ,. ԺԶ. Ժէ. դա֊
բերունի,ս
ր ա ի պարաք
մր կը դդային
սա­
կայն
իրենց
Աայրենի
լեդուով
ալ
արտայայ–
ւո ել ո Լ իրենց
Հոգւոյն
մեծ յուգմ/։ւնք%
երը
ք
ել
այդ
պարագային
կր
էանային
անշուշտ..*
Հայկական
աւանդութիւնը
շարունակել
իւ օս–
ք երուն ու եղ ան ա կին մէ^,,. ՛Քուչ ակի
ս Հայե­
րէն ասա »ն
ԷՀսել կ ուդէ
թէ
ա
յԴ
երգերը
յղացուած
էին Հայկական
ոճով եւ
Հայկական
երաժշտութեամբ))
։
Նոյն
Հա ա՛ո րի
ծ ան օթ ա դր ու թ ե ան ց
մէ ^
կ՛ աւելցնէի*
«
Ա ենք կը կար ծ ենք
^Կ ոստ ան֊
եանցէն
տարբերելով՝)
թէ
((
Հայերէն
ասելը)՝։
կր նշանակէ
ոչ թէ արդէն
գոյութիւն
ունեցող
Հ այ ե ր էն երդեր
երգել ,
ինչո՞ւ
են թ ա դր ե լ որ
բոլոր եր դե ր ը
Հին ատ են ը յօրինուած
էին եւ
վերէի-Ա
ժամանակներու
աշուղները
«
$ Հ »
կրկնէին»
միայն–,
այլ երգեր
յօրինել
«
Հայ–
կական
երաժշտութեամբ
ու ոճով»,
«
Հա,րէնի
կարգաւ»,
որ րսել է կերպով
մր
ՏԱՐ
Խ 1ՈՕձշ
Յ Ո Ո 6 Ո 1 6 Ո ,
ի-լպԿ–
Յոյներն
ունէին
ա օ ճ©
ժ օ ո շ ո ,
աօձշ
կձ\շո,
եւն ,
Հ.
Ակինեան
կր գրէ.
«
վ այր էն
կր ղր"^Ի
նաեւ
1)
այրՒ.ն,
ծագումը
թերեւս
հայրենի
բա­
ռին մէ1 փնտռուի,
իբր
հայրենի
կարօտի
եր­
գեր,
Հառաչանքներ,
որովՀետեւ
քառեակնե­
րուն
նիւթն
է աոՀասարակ
անձուկր,
սէրը
դէպ ի կինը, եարր, Արաբերէն
հայր ան
իբրեւ
Հիացմունք
մօտ է
հայրեն/–
իմաստին,
բայց
կը թողում
լեղուա
գէտներուն
որոշել
թէ բա­
ռը Հայերէնի
մէչ կարո՞ղ
է այսպիսի
ձեւա­
փոխութիւն
մր կրել))։
Լեզուագէտ
րլլալու
պէաք
չկայ
ըստ իս նկատելու
Համար
թէ
վայրէն/»
ոչ
հայրենի
(
Հայրենիք,
Հայրենա­
կան) բառին, ոչ ալ արար
հայրան^ ծ
Հետ
կապ
ունի,
ք )
ա
յ ե ր է ն
բառն է պարզապէս,
Հայու
լեգուով,
Հայու ոճով, Հայ էվար. եւ եթէ
մերթ
ձեռագրաց
մէշ\
հայրէե/ւ հայրեն
գրուած
կը
գտնենք,
գրչութեան
սխալ է ատ։
Հ. Ակին­
եան կը գարմացնէ
գիս երր կ՚աւելցն
է՝ <տՈ–
մանք
միտեցան
հայրէն/ք
մէջ տեսնել
հայե­
րէն, 4
այ ժողովուրդի
յատուկ
երգախումբ,
նմանութեամբ
րայաԹի, Թիւրքի
կոչուած
եր­
դերու,
բայց այս ենթա
ղրոլթ
ի ւն ր Հիմք
չունի
ըստ իր
ձեռաղիրներոլ
մէջ»։
Այս
ֆրագով
ակնարկուած
ոմ՚անք/ւ
Աբեղեան
ր ու ես
ենք։
Աբեղեան,
իր վերջին
ուսումնասիրութեան
մէջ յիշատակելով
«
ՆաՀապետ
՚
Բուչակի
"
հի­
ւանդին
մէջ
(
յ ա յր է ն ^
մաաին
գրածս,
կ՚րսէ՝
«
Այգ
ենթադրոլթիլնր
ան Հ ա լան ա կ ան չէ.
"՛
ԺԴ երգերր
կարոդ էին ունենալ
իրենց
յա­
տուկ եւ բնիկ
Հայ կական
եղանակր
և դրա Հա­
մար
կոչուիլ
(
յայերէն,
այսինքն
Հայկական,»
«
Անշուշտ,
կը գրէ դարձեալ
Աբեղեան,
այս
բազմազան
բովանդակութեամբ
սիրու,
գինու,
Հարսանեկան,
պանդխտութեան
ել խրատա­
կան
երգերն
ունեցել
են մի
աոանձնայատուկ
Հայկական
բան, այդպէս
կոչուելու
Համար,
Դրա
Համանման
կոչում
ազգի
անունով՝
դըտ–
նում ենք
թուրքերի
մէջ.
«
ՍիրաՀարական
երդերէն
անոնք
որ ի Պոլիս
յօրինուած
են,
շա րքի
կ՚ըսուին,
ե անոնք որ տեղական
են և
կամ
Խարբերղէն
կամ Տի դր ան ա կ եր տէն կամ
այլ քաղաքներէն
կոլգան՝
Թիւրքի
կ՚ըսուին,
թէեւ
ոմանք
անխտիր
շ ա ր քի
կամ
Թիւրքի
Fonds A.R.A.M