ռավարութեան
պատգամախօսը
կըյայտարարէր
,
թէ
«
դե
11
կանուխ
է Հայաստանի լքէջ բարենորոգումներ մտցնելը»՛ • *
3 1
*
1880
թ* Յուլիսի
31–
ին, Յակոր Պարոնեանը
իր «Հոսհոսի
Ջե–
սա տետրէին
մէջ կը ծաղր էր մեծ տէրութիւնն
եր ու. իբրեւ, թէ Հակա–
թուրք
ց
ո
յցերը*
«
Ել որովհետեւ
նաւային
ցոյցին
զօրութիւնը
լոկ
բարոյական է, - կը գրէր ան, - կ առաջարկեմ որ վեց
տէրութիւն–
ները պարապ տեղը մեծ ծախսերու
չենթարկուին՝
իրենց
զրահաւոր–
ները Թուրքիա
ղրկելով*
Հերիք է որ այդ զրահաւորն
եր ո ւն պատ­
կերն եր ր քաշել տան եւ շրջանակի
մը մէջ անցնելով
զրկեն
մեզի,
որ
/*• ՛
հրան մէջ պատէ մը կախենք»* * * ։
Տայ անի
հայասէր
Տոքթ*
Նանս էն
յ ետ ադային
իրաւամբ
պիտի
յայտարարէր՝
«
Դժրաիյտ եղաւ հայ ժողովուրդը իյաււնուելով եւրո­
պական դիւանագիտութ՛եան* իրեն համար աւելի լաւ էր որ իր անու­
նը երբեք չարտասանուէր եւրոպական դիւանագէտի մը կոդմէ »
3 3
։
1886-
ին,
ՆիւՀէյվըն,
՝
Բըննեքթիքըթի
մէջ (Ամերիկայի
Միաց–
եալ Նահանգներ)
«
Հայորդի»
ստորագրութեամբ
թզթ
ա
կից
մը կը
գրէր «Արմենիա»ի
մէջ*–
«
Ւնչո^ւ
մենք
հայքս կը թանանք
դիմել
անբնական
միջոցներու*
ինչս ւ կը յուսանք
ստանալ
դեսպանագի­
տութենէ
(
գիւանտգիտութենէ)
ինչ որ յեղափոխութիւնը
եւ սուրը
միայն կարող են տալ մեզ։ Մեր դատը արդար է* Եւ֊րոպա պիտի
օգնէ
մեզ ինչպէս օգնեց ուրիշ ազգերու,
բայց
միայն այն ատեն, երբ տես­
նէ , թէ մենք չենք վախնար պաշտպանել
զմեզ, մեր տուն,
ընտանիք
եւ հայրենիք եւ վ
ա
յելել
ազատութիւն կամ մեռնիլ ազատ» ։
Նիւ Հէյվրնի
թղթակիցը կոչ կ՚ընէր յեղափոխութեան
դրօշ պար­
զել Մասիսի գագաթին եւ Վասպո լրականի
ձոր եր ո ւն վրայ,
ըսելով՝
թէ ժողովուրդը
ոչինչ կը ստանայ եթէ «չսթափի» եւ գործի
չանց­
նի։ Ո՛չ թէ լ
ա
ց ու կոծ, այլ գործուն
էութիւն,
իր բազուկ եւ զէնք
պիտի պաշտպանեն
զինքն ու իր անվիճելի
իրաւունքը:
Թուրքիա
պիտի չընկճի
,
բայց
միայն սուրով*
Թուրքիա
չպիտի տա յ մեզ բա­
րեկարգութիւն
,
բայց եթէ ի փոխարէն
վառօդի եւ արեան
հեղեղնե­
րու*
Թուրքիա չի կարող
զսպել
աւազակութիւն,
հարստահարու­
թիւն,
կեղեքում եւ բռնակալութիւն,
բայց
միայն երբ լսէ ձայն
թնդանօթին, հոգ չէ թէ ան ր//այ փայտէ, ինչպէս որ
գործածեցին
31
Նոյն, էջ
147։
32
նոյն, էջ
148
(
Տես, Ցակոր ՊարոնեաՆ,
Երկերի Լիակատար ժողովածու,
Հա. 4,
Երեւան,
1934,
էջ
82) :
33
Արչակ Ալպօյաճեան,
քննական Ակնարկներ,
ԳաՀիրէ,
1952,
էջ
7։
34
Ջոն Կիրակոսեան,
Իուրժուական Դիւնագիտութ-իւնը եւ Հայաստանը,
էջ
235
(
Տես, «Ար մ են իա»,
Մարսիլիա,
1886,
թիւ
55)։
- 72 -
Fonds A.R.A.M