Սովետական
ժամանակներում
Զանգեզոլրի
հին բնակավայրերի
կողքիՆ
առաջացել
են նորերը՝
հարմարեցրած
նոր տնտեսական
պայմաններին։
Այս֊
պես՝
Եռաբլուրի
(
Ուչթափալարի)
սարահարթի
վրա
նոր Շնեհերր՝
Շինուհայրը,
Հինի
կողքին,
նորավանը՝
Սիսավանի
—
Սիսիանի
կողքին,
Աճան անի
դետախառ֊
նոլրդի
մոտ՝
Սյունիքը։
Զանգեզուրոլմն
էլ, ինչպես,
օրինակ,
նաև
Լոռում,
փոխվում
է գյուղերի
պատկերր,
մանավանդ
կոլտնտեսային
շինարարության
հետևանքով։
Հեռվից
աչքի
է զարնում
ոչ թե
եկեղեցին,
այլ
կոլտնտեսային
գոմն
ու պահեստը,
կաթնատնտեսական
ֆերման,
գյուղի
գրասենյակր,
դըպ–
րոցական
շենքն
ու ակումբը,
երբեմն
և կինոսրահր
կամ
գյուղական
թատրոնը։
նոր
շենքերր
կառուցվում
են ավելի
ա զ ա տ ու արձակ
տեղանքների
վրա՝
պլա­
նավորման
ենթարկված։
Աղբյուրներից
ջուրը
հասցվում
է ավելի
դյուրին
մեր­
ձենալի
կետերին։
էլեկտրական
լույսն
ու ռադիոն
մտնում
է նաև
ք ը ր ս ւ տ ա կ ր ։
ճանապարհային
շինարարությունը
բաց
է արել
հեռավոր
անկյուններն
ավ­
տոների
երթևեկության
համար։
Փոխվում
է իր հիմունքներից
ամբողջ
կենցա­
ղը,
դրա
հետ
նաև
թաղերի
դասավորությունը
գյուղում,
շենքերի
ճարտարա­
պետությունն
ու
գյուղի
ամբողջ
ղեմքը։
Ոչ
միայն
Խնձորէ
սկում,
այլև
հին գյուղերում,
ինչպես
Հին Գորիս
գյուղն
է, Տեղը,
Տաթևը,
Քարահունջր,
թաղերը
կրում
են մեծ
մասամբ
տոհմական–
անուններ՝
վկայություն
այն բանի,
որ բաժանվող
ազգականներն
աշխատում
էին
իրենց
նոր բնակարանները
հիմնել
հայրական
օջախից
ոչ հեռու
և
մշտա­
կան
կապ
պահպանել
նրա
հետ։
Թաղերի
բնակիչների
կազմի
այդ
դասավորու֊
թյունր,
գրեթե,
ամենևին
չի նկատվում
վերաբնակված
ընտանիքների
շենա–
ցըրած
գյուղերում:
Տեղափոխված
լինելով
առանձին
ընտանիքներով
և ոչ
թե
տոհմական
կապերով
իրար
հետ
շաղկապված
խմբերով,
նրանք
նոր
հայրե­
նիքում
կառուցել
են բնակարաններ՝
առանց
աչքի
առաջ
ունենալու
արյու­
նակցական
մերձավորությունր։
Այդտեղ
ավելի
աչքի
է ընկնում
այլ տիպի
թա­
ղական
խմբավորում—
ըստ
սկզբնական
հայրենիքի,
այն
է՝
միևնույն
գյու­
ղում
իրար
կողքի
մի թաղում
սարքվել
են
միևնույն
վայրից
տեղափոխվածնե­
ր ը ։ Մինչև
այսօր
էլ այդ նոր
գյուղերի
առանձին
թաղերում
նկատվում
են
բար­
բառային
տարբերություններ։
Վերջին
քսանամյակի
ժամանակաշրջանում
կառուցվող
տներն
արդեն
բոլորովին
հաշվի
չեն առնում
արյունակցական
հարազատությունը
և
րնտրում
են
իրենց
համար
տեղանք
ազատորեն,
հաճախ
հին գյուղերից
դուրս՝
պապա­
կան
օ ջ ա խ ի ց
շատ
հեռու,
օրինակ՝
Վաչագանում,
Բարաբաթումում,
նոր
Գո֊
բիսում
:
Ռուսական
տիրապետության
հաստատվելուց
հետո
նոր
տ ն տ ե ս ա կ ա ն ֊
հասարակական
պայմանների
մեջ
ծայր
առած
պրոցեսն
է, որ
սկզբում
շատ
դանդաղ,
իսկ XIX
ղ. վերջին
քառորդից
ավելի
և ավելի
արագացող
տեմպերով
ձևափոխելով
կենցաղր՝
արդեն
հեղափոխության
նախօրյակին
ակնբախ
կեր­
պով
իր կնիքն
էր դրած
գավառի
բնակավայրերի
բնույթի
և մասամբ
դասա­
վորության
վրա,
ինչպե ս նաև
բնակավայրերի
ներսում
տների
խմբավորման,
թաղերի
վրա։
Խանական
և մելիքական
Զանգեզարն
անցել
էր խորին
անցյալը։
Զանգեզոլրումն
էլ կատարվել
էր կապիտալիստական
կարգերի
սկզբնական
ձևավորման
ն ո ւ յ ն պրոցեսր,
որը տեղի
էր ունենում
Անդրկովկասի
բոլոր
գ ա ֊
ՏՕ
Fonds A.R.A.M