համարձակվում
են մտնել
հենց
գյուղր
և ողջ գյուղը
կ ա լի
ժամանակ
ծածկ֊
վում է
դ ա ր մ ա ն ի
փոշիով։
Տների
առջև
տեղ-տեղ
երևան
են գալիս
պարտեզ­
ներ։
Այսպես
են Արիքլոլ
դետի
հովտում՝
Շաղաթն
ու Բարձրավանր
(
Մազ֊
րան).
Որոտանի
(
Բազարչայի)
վրա՝
Անգեղակոթն
ու Սիսիանր
(
Սիսավանր
յ
մի
փոքր
անանուն
գետակի
երկու
ափերին՝
Բռնակոթր,
որի տակ
լայն
բաց֊
վում է Սիսիան֊Այրիգետ
(
Այրիչայ)
գետերի
միացած
գետաբերանը.
Սիսիան
գետի
ավազանում՝
Ալիլուն
(
այժմ
Սալվարդր),
Հացաշատր
(
նախկին
Սիսիա֊
նը),
Այրի
գետի
հովտում՝
Ախլաթյանր,
Բնունիսն
ու Տոլլորսը.
գետաբերանի
մոտ՝
Ուզր,
Լորի
հովտում՝
Լեռնաշենր
(
Շենաթադն),
Լորր,
Դարբասր
(
Դարա–
բասն)
ու Լծենր։
Միայն
Տաթևի
տակից
բխող
աղբյուրներն
են, որ չեն
լայ­
նացրել
իրենց
ափերր
և իրենց
կազմած
վտակի
լանջերին
չեն
հյուրընկալեք
ոչ մի գյուղ։
Տաթև
գյուղը
քարագլխին
բազմած
իր վանքով,
դիմացի
Տան֊
ձաաափն,
ավելի
վեր՝
Սվարանցը
ա զ ա տ
փռել են իրենց
շենքերը
փոքրիկ
սա­
րահարթի
վրա, որր պաշտպանված
է, գավառակի
գետահովիտներում
տեղա­
վորված
գյուղերի
պես, քամիներից
և նրանց պես օգտվում
է բազմաթիվ
աղբ­
յուրների
վճիտ
և առատ
ջրերից։
Սիսիանի
գյուղերից
մեծ մասր
ամրոց
չունի, ոչ էլ
պաշտպանողական
կամ
դիտողական
աշտարակ,
չնայած
որ շարունակ
վտանգի
մեջ է եղել Նա­
խիջևանի
կողմերից
սպառնացող
հարձակումներից։
Վտանգի
ժամանակ
հնուց
բնակչությունն
իր գույքով
և անասունով
քոչել է հովիտների
վերին
կողմ
երր,
կռնակր
տվել
Բարգուշատի
լեռնաբազուկին
և այնտեղ
փակվել՝
կառուցելով
ժամանակավոր
ամրություններ
հովիտների
նեղ անցքերում։
Նույնիսկ
Տաթևի
Օրբելյաններր
և Բռնակոթի
Մելիք–Թանդյաններր,
ինչպես
և Որոտանի
(
Բա­
զարչայի)
մյուս
ափին
Անգեղակոթի
Սաֆրազբեկյաններր
չեն աշխատել
վտան­
գի
ժամանակ
փակվել
ամրոցի
մեջ։
Կապանում,
որր գավառի
ամենաանտառոտ
մասն է, որտեղ
անտառները
սկսվում
են Շուռնոլխի
մոտից
և համատարած
շարունակվում
են դեպի հա­
րավ,
մինչև
Մեղրոլ
(
Չավնգուրի
—
Մեղրի֊Գյոլնեի)
լեռնաբազուկր,
բացի
այն
՚1
ա
յրերից>
որտեղ
նրանք
ոչնչացված
են մարդու
ձեռքով,
գյուղերր
տեղա֊
վորված
են ծառերից
ազատված
հողամասերում։
Այստեղ
էլ
անասնապահու­
թյունը
և որսորդությունր
վաղուց
են ետ մղված
հողամշակությամբ,
որի
համար
կլիմայական
պա
յմ աններր
առանձնապես
բարենպաստ
են։ Որոշ
վայրերում
անտառները
վւոխարինված
են թթենիների
պուրակներով,
օրինակ՝
Ողջի
գետի
ստորին
հովտում,
հանքավայրերի
կողքին։
Ներկա
վարչական
շրջանը
րնդգրկում
է առավելապես
Բարգուշատի
լեռ֊
նա բազուկի
արևելյան
ճյուղավորությունն
երը;
Այդ
ճյոլղավորություննևոից
մեկր
ձգվում
է Կ յամբ ի լ գագաթից
(3417 \ 1 )
դեպի
հարավ֊արևելք.
նրա արե–
վելահայաց
կողին
քսվում
է Աճ ան ան (Խալաջ
կամ Հալաջ)
գետր՝
Ողջի
գետի
ձախակողմյան
օժանդակը,
և լանջին
զետեղված
են Առաջաձոր
և
Կավարսւ
գյուղերր։
Ավելի
հյուսիս
ն ո ւ յ ն
Կյամբիլից
դեպի
արևելք
բազմած
Խաչքար
գագաթից
բաժանվում
են երկու այլ ճյոլղավորոլթյոլններ։
Նրանցից
աջա­
կողմյանն
Արջաձորի
(
Առաջս,ձորի)
ճյուղավորության
պես
շեղվում
է
դեպի
հարավ֊արևելք
և կոչվում
է
Կ ա րմի ր վ ա ն ք ի
(
Ղըզըլ֊վանքի)
սարեր, նրա մի
լանջին
շարված
են Ըռկենանց,
Սևաքար
և Արծվանիկ
գյուղերր,
հակառակ
լան­
ջին՝
Ուժանիսը
և Եղվարղր։
Ձախակողմյան
ճյուղավորությունը
շարունակվում
88
Fonds A.R.A.M