՜
ՔՐ թրքական
բնակչության
համեմատությամբ,
թուլացնում
էրն
թրքական
բեկերի
և մահմեդական
հոգևորականության
ազդեցությունը
և գրգռում
էին
նրանց
հայերի
դեմ։
Արհեստական
կերպով
ցարական
պաշտոնեության
կոզ֊
մից
բորբոքվող
Ա՛յս
անտագոնիզմն
Անդրկովկաս
յան
կենտրոնական
վարչա­
կան ապարատի
տապալումից
հետո՝
դաշնակների
և մուսաֆաթիստների
վ ա ֊
րած
նեղ ազգային,
եսամոլ
քաղաքականության
հետևանքով՝
վերածվեց
կ ա ֊
տաղի
զինված
րնդհարոլմների
և փոխադարձ
ոչնչացման։
Բնակչության
մեգ
տեղի
ունեցան
տեղաշարժեր,
որոնց
հետևանքով
հայկական
տարրն
ամփոփ֊
վեց
նախկին
ցարական
ՀԼանդեզոլրի
արևմտյան,
իսկ թրքական
ր՝
արևելյան
բաժիններում։
Սովետական
իշխանությունը
վերջ
դրեց
այդ սպանդանոցին
և
ըստ
ամենայնի
հավատարիմ
մնալով
իր վարած
ազգային
քաղաքականու֊
թյանր՝
բնակչոլթյանր
բաժանեց
ազգային
կազմի
հիման
վրա՝
ցարական
ժա֊
մ անակվա
աշխարհագրականորեն
միասնական
Զան դե զուր ր
երկու
մասի,
անցկացնելով
նրանց
միջև
Հայաստանի
և Աղրբեջանի
հանրապետական
սահ֊
ման։
Արևմտյան
բաժինը
մնաց
հայկական,
իսկ արևելյանը՝
ադրբեջանական
հանրապետության
սահմաններում։
Ա ղ յ ո ւ ս ա կ
~
յ^անւյեգուոի ագդաբՕսւկշոէ-թյւսսո X I X դարոււք
Մ
ա ,, դ ա •> ա
ա ր ա
յ ի
ն
թ վ ա կ ա
Ղ։ % ե ր
1831
1873
1886
1897
ա՛սն եր
3
տ.
է
3
ԷՏ.
« *
1
3
3
է,
3
3
•
է
֊֊
՚
տ
՚
ք
Հէ
~1
3
՜
է, ՜Տ
շյ
•՜.
55
•-
Է՛
֊
֊
,3
=»
՝՝»
55
՝
^
է
Գորիսի
Կ ա պ ա ն ի
Ս՝
Լորու.
4693
1872
1031
343
1740
1143
5039
3612
2174
17466
6703
3010
941
4080
2997
16 18423 23168
2 10785 12324
4 6011 4213
1787
7554
2611
4
1585
24959
19878
8409
24217
14489
5765
1505
11700
3998
160
128
103
25882
26317
9866
լ1ի,,իա%ի
2155 1053 3207 9602 4106
-
13708 13145 7462 465** 21072 14736 9828 623 25187
Պ՛ա. մ
ար
Տոկ-Ա
9754
69,6
4278
30,4
14032
100,0
36781
75,2
12124
24,8
22 48927 52850
֊ ֊ 100,0 71,1
19414
26,1
2054 74318
2,8,100,4
59207
67,8
27031 1014
31,0 1,2
87252
100,0
Ըստ
–1\
Տ 2 աղյուսակի
հայերը
մեծամասնություն
են
կազմում
Գորիսի
շրջանում:
Սիսիանում՝
ռուսներր
ավելի
մեծ թվով
են ներկայացված,
որպես
Բորիսովկա
գաղոլթ֊գյուղի
բնակիչներ։
՚
Հափանում
նրանք
առավելապես
հան­
քավայրերի
բանվորներ
են և երկաթգծի
ծառայողներ։
%
ա փ ան ի և Գորիսի
շրջաններոլմն
Էլ տվյալներր
նշում
են կանանց
թվի
պակասը
տղամարդկանց
թվի համեմատությամբ
թե հայերի
և թե
ադրբեջան­
ցիների
մեջ, մի երևույթ,
որր կրկնվում
ԷՀայաստանի
ուրիշ
շրջաններում
ևս։
Միայն
Սիսիանում
երկու
սեռի
ներկայացուցիչների
թիվը
գրեթե
համահավա­
սար
Է կանանց
սեռի մի աննշան
առավելությամբ։
Կանանց
թվի պակասը
մա֊
Սավանդ
աչքի
Է ընկնում
ադրբեջանցիների
մեջ, որտեղ
ամեն
մի հազար
տղա­
մարդու
դիմաց
ունենք
892
կին։
Իգական
սեռի
թվի համեմատական
պա­
կասն
առհասարակ
մի ընդհանուր
երևույթ
Է հար սվ֊արևելյան
Եվրոպայոլմ,
օրինակ՝
Բալկանյան
թերակղզոլ
վրա, և նշվում
Է նաև Առաջավոր
Ասիայոլմ։
Այս
ընդհանուր
երևոլյթր
բացատրվում
ոչ թե այն հանգամանքով,
իբր թե այդ
Թաթարներ։
*
Ռուսներ։
79
Fonds A.R.A.M