երկրներում
ծնվողների
մեչ իգական
սեռը պակաս
է ներկայացված
լինում։
Մի
շարք
օրինակների
միջին
թվերը
ցույց են տալիս
երկու
սեռի
ծնվածների
հավասարաթիվ
լինելր։
Դա բացատրվում
է առավելապես
նրանով,
որ այդ
երկրներում
կանանց
մահացության
տոկոսը
ավելի
է կանացի
աշխատանքի
ծանրության
և կանանց
կենցաղային
պայմանների
վատառողջության
հետե֊
վանքով։
Հենց
այսպիսի
հակաառողջապահական
պայմանների
մեջ էր ա պ ֊
բում հայ կինը
Դորիսի
շրջանում,
որտեղ
նա շատ
տեղերում
դուրս չէ
եկել
քարայրներից
կամ կիսաքաբայրնեբից
և ադրբեջանցի
կինր %տփանում,
որտեղ
ձմեռանոցների
տիպի
բնակավայրերր
բավական
խոշոր
աեղ են
բռնում
իրենց
անփույթ
կառուցված,
ցրտից
վատ
պաշտպանող
խոնավ
և նեղ
հյու­
ղակներով։
Սիսիանում
կանանց
թվի (թեև աննշան)
դերա
ղան
ց ութ
յան պատ­
ճառը պետք է որոնել թե՛ ավելի
առողջապահիկ
բնակարանային
պայմաննե­
րի մեջ, մանավանդ
երկրաշսւրժից
հետո
ծավալված
շինարարությունից
հե­
տո, և թե՛ նրանով,
որ այստեղ
դրսի
աշխատանքների
գնացող
այր
մարդ­
կանց
թիվը
մյուս
շրջանների
համեմատությամբ
ավելի
մեծ է ։
նախորդ
գլուխներում
մեր ասածից
այսպիսով
պարզվում
է, որ
Մոգի­
լևսկու
և Երմոլով
2-
րդի
1823
թ.
ցուցակագրությունից
հետո
մինչև
սովե­
տական
կարգերի
հաստատումր
(
ինչպես
դա
դրսևորվում
է 1939 թ.
մարդա­
համարի
տվյալներով)
մի հարյուրամյակի
րնթացքոլմ
Զանգեզուրի
բնակչության
ազգային
կազմի
մեջ փոփոխություն
տեղի չի ունեցել։
Միայն
Թ ո ւ ր ք մ ե ն շ ա յ ի դ ա շ ն ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց
հետո
գավառր
հյուրրնկալել
է նոր
բնակ­
չություն,
գլխավորապես
հայկական
էթնիկ
տարրին
պատկանող,
և
այնու­
հետև
հաստատվել
է կայունություն։
Հետզհետե
տնտեսական
և
հասարա­
կական
նոր պայմանների
մեջ կատարվում
էին թե՛ հայ և թե՛ թուրք
բնակչու­
թյան
ներսում
որոշ
ձևափոխություններ,
որոնց
հետևանքով,
ինչպես
վարը
առիթ
կունենանք
ծանոթանալու,
երկու
էթնիկ
տարրերի
մեջ ծավալվում
է
արտագաղթր
դրսում
ապրուստի
միջոցներ
հայթայթելու
նպատակով;
Մինչ­
դեռ
Արարատյան
դաշտը
ամբողջ
այս վերջին
դարի
ընթացքում
գրեթե
պարբե­
րաբար
էթնիկ
խոշոր
լրացումներ
էր ստանում
և նրա այս և այն շրջաններում
կա­
տարվում
էին ազդությունների
մեծ տեղավւոխոլթյոլններ,
որոնցից
վերջինը՛
համ աշխարհա
յին
պատերազմից
հետո
թուրք
տարրի
մի հայտնի
մասի հե­
ռանալն
էր, օրինակ՝
Դառնի,
Զանգի
և Վ ե գ ի
Բասարներից
ե
տւսճկահա/երի
փոխադրվելն
էր Արաքսի
հյուսիսային
ափերը,
մինչդեռ
հայաբնակ
դարձան
ոչ
միայն
Շիրակր,
այլև
ամբողջ
Ջավախքը
20
և Աամցխեթի
2
՝
խոշոր
տերի­
տորիան,
որով
բոլորովին
այլափոխվեց
Անդրկովկասի
այս մասերի
ազգա­
յին պատկերը,
մինչդեռ
Լոռին և մասամբ
՚
Լագախը
մանր,
բայց
անընդհատ
ալիքներով
ընդունեցին
մեծ
քանակությամբ
ռուսական
գյուղացիություն,
իսկ
Երևանում
և Լենինականում
հիմնվեցին
ռուսական
թաղեր,
ՀԼանդեզուրր
Թ ո ւ ր ք մ ն ն չ ա յ ի դ ա շ ն ա դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը
կնքելուց
հետո մի կողմ
մնաց
նման
էթնիկ
տեղաշարժերից
և կենցաղը
ձևավորվում
էր գերազանցորեն
ներքին
ուժերի
ներգործության
տակ,
առանց
նորամուտ
էթնիկ
տարրերի
ազդեցության։
թե
ինչպիսի
հավելումներ
կամ
կրճատումներ
են
տեղի
ունեցել
այդ
հարյուրամյակի
ընթացքում
Զ
ա
նգեզուրոլմ,
դժվար
է թվական
տվյալներով
2 0
Ա խ ա չ ք ա չ ա ք ի
գ ա վ ա ռ ը ։
2 1
Ախաչցխայի
գ ա վ ա ռ ը ։
80
Fonds A.R.A.M