էին
թուրք
խաների
և աղալարների
ձեոքր։
Հիմնվելով
իր ունեցած
հին վավե­
րաթղթերի
վրա նա հաջողությամբ
վերականգնում
էր իր հին
իրավունքները։
Հայ
մելիքներն
ու բեկերը
համեմատաբար
արագ և դյուրին
կարողացա)։
ապացուցել
հողերի
վրա
իրենց
ունեցած
սեփականատիրական
իրավունքը
և
ճշտել այդ հողերի
սահմանները։
Այդ այնքան
էլ հեշտ չէր թուրք
բեկերի
և
վանքի
և հայ եկեղեցու
համար։
Վեճերը
տևեցին
երկար
տարիներ։
1895
թ.
Զելինսկոլ
1
ճ
կատարած
հետազոտությունը
ցույց տվեց, որ միայն
արքունիքի
դեմ
վիճելի
հողերի
համար
սկսված
էր 29 դատ,
որոնցից՝
Տաթևի
վանքի
կողմից՝
5,
Ղարաբաղի
հա յ– լուս ա վոր չա կան
կոնսիստորիայից՝
1,
մնացած
23
դեպքերում
պահան֊չողներր
թուրք
բեկերն
ու աղաներն
էին։
Հողային
վեճերը
առավել
ևս բազմաթիվ
էին և մասնավոր
անհատների
միջև։
Դատական
գործերն
անցնում
էին սերնդե-սերունդ
և շատերը
դեռ
չէին
վերջացել
հեղափոխության
նախօրյակին։
Այդպիսի
դանդաղությամբ
մեջտե
գից
վերանում
էր հողատիրության
այն խճճւէածությունր
և բարդությունը,
որը
ռուսական
տ իրա պե տ ութ
յուն
ր ժառանգություն
ստացավ
նախորդ
դարերից։
Հողատիրական
իրավունքների
ճշտման
հետ զուգահեռաբար
ընթանում
էր
ն ո ւ յ ն և երբեմն
ավելի
մեծ դժվարությամբ
ազնվական
ծագման
որոշումը
Դասակարգային
կարգերի
վրա
հիմնված
պետության
մեջ այդ ծագման
հետ–
շաղկապված
էին շատ
ռեալ
և կոնկրետ
արտոնություններ։
Աանգեզուրի
թե
հայ և թե թուրք
մելիքներն
ու բեկերր
ամեն
ջանք էին թափում
կայսրության
ազնվականության
րնդհանոլր
ցանկի
մեջ ցոլցակագրվե/ու
համար։
Հայմե­
լիքների
րնտանիքներր
թեև իրենց
ստվար
մասով
կարողացան
ապացուցել
իրենց
ազնվական
ծագումը՝
7
և մուծվել
այդ ցանկի
մեջ, սակայն
շարունակ
ձգձգվեց
և մինչև
վերջն էլ կասկածի
տակ
թողնվեց
այն հարցը՛ թե արդյո ք
նրանք,
մանավանդ
մահալական
մելիքները,
պետք է վրացական
թ ա վ ա դ ն ե ր ի
պես
համարվեն
հավասար
ռուսական
կնյազներին
(
իշխաններին);
Այդ
հարցը
այնպես
էլ մնաց բաց և դարի
վերջին
այլևս
չարծարծվեց,
ազնվականության
արտոնոլթյոլններր
նոր տնտե ս ա կան֊հ
ասարա կա կան պայմանների
մեջ արդեն,
կորցրել
էին իրենց
ռեալ
նշանակութ
յուն
ր։
Այսպես
ամբողջ
մի ղարի
րնթացքում
Զ
աս
գեղոլրումն
էլ, ինչպես
ա
մեն–
ուրեք
Անդրկովկասում,
կատարվում
էր արքունի,
մասնավոր
և
համայնական
հողատիրության
սահմանորոշում
և դրա հետ սերտորեն
շաղկապված
դասա­
կարգային
արտոնությունների
և պա րտ ա վո րոլթյունն
եր ի բաշխում;
Սակայն,
դա չէր ազդում
պարսկական
պատերազմից
հետո
գավառում
հաստատված
էթնիկ
դասավորության
վրա, որր
այլևս չէր
ենթարկվում
վւոփոխոլթյան։
(
նակչոլթյոլնր
իր բոլոր
շերտերով
և ազգային
կազմով
ստացավ
իր
կայոՐւ
տեղաբաշխում
ր;
Միայն
դարի
երկրորդ
կեսում
Աանգեզուրում
Որոտանի
(
Քոչբեկի)
լեռ­
նանցքի
մոտ, որը տանում
է Սիսիանից
դեպի
Հայոցձոր
(
Դարալագյազ),
տեղավորվեց
մի ռուսական
գյուղ՝
Բորիսովկա՝
Բազարչայ,
հաջորդական
1 6
Նույն
տեղում,
էշ 39 — 40,
17
Մելիք֊Ստեփանյանները
ամեն
կ ե ր պ
ա շ խ ա տ ո ւ մ
էին
համոզել
Մ ե լիք֊Փ
ար ս ա դան յաննե
֊
րին
իրենց
է լ մտցնել
նրանց
ճյուղագրական
ցանկի
մեջ և
իրենց
է լ ցույց
տ ա լ
ո ր պ ե ս ա յ գ
Ա ֊ ա ն ա ն ֊ Ք ա ր հ ա ն ե ց ի
ա զ ն վ ա կ ա ն
տ ա ն մի
ճյուղավորություն։
Fonds A.R.A.M