ընտրությամբ
ք օ ի յ վ ա յ ի
պաշտոն
ստանձնելու
առաջարկր՝
ղ
ա
իրեն
համաո
մեծ
անպատվություն
համարելով
3
։
Ուրիշներն
էլ
նույն
վերաբերմունքն
ունե­
ցան։
Նոր
օրենքր
գործադրվում
էր խարխափելով։
Այս
հանգամանքների
մեջ
բավական
երկար
ժամանակ
պահանջվեց՝
նախկին
խանութ
յուններում
ար­
տոնյալ
դասակարգի
անդամների
իրավական
դրությունր
վերջնականապես
կանոնավորելու
համար,
առավել,
որ
դա
շաղկապված
էր նախկին
իրավա­
կարգի
մեջ
նրանց
ստացած
եկամուտների
հետ։
Այդ
եկամուտների
ապահովում
ր աչքի
առաջ
ուներ
ցարական
կառավա­
րությունն
իր հաջորդ
մ իջո ցա ռոլմներր
նախագծելիս։
Սենատոր
Հանի
մշա­
կած
օրենքի
ձևափոխումն
էր նաև
այն կարևոր
լրացում
ր, որով
ոչ
միայն
վե­
րականգնվում
էին կալվածատերերի
և նրանց
հողերի
վրա
ապրող
գյուղացի­
ների
հարաբերությունների
հին կարգերր,
այլև
զդ
ա
լի
չափով
րնդարձակվում
էին
կալվածատերերի
վարչական,
մանավանդ
դատական
ի ր ա վո ւնքն երր
։
ճիշտ
է, վերացված
էր մահալական
և այլ տեսակի
մելիքների
ու խոշոր
կալ­
վածատերերի
իրավասությունն
իրենց
սե փ ական
ություն
ր կազմող
կալվածք­
ներից
դուրս։
Սակայն
այդ ս ե փ ա կ ա ն
կալվածքներում
վերապահված
էր և
ուժե­
ղացրած
նրանց
պ ատ
աս խ ան ատվու
թյուն
ր հասարակական
հանգստությունը
և ապահովությունը
պահպանելու
գործում։
Դրա
դիմաց
տրվեց
որոշ
հավել­
յալ եկամուտ
ստանալու
իրավունքը։
1846
թ. դեկտեմբերի
6-
ին
բարձրագույն
հաստատված
օրենքով*
հրամայված
էր խաների,
բեկերի,
աղալարների
և
մահմեդական
բարձր
դասակարգի
այլ անձանց,
նույնպես
և հայ
մելիքների
սեփականություն
համարել
բոլոր
այն
հողերր,
որոնց
տիրում
էին նրանց
տոհ
-
մերր
Ռուսաստանին
միացնելու
միջոցին
և որոնք
մինչև
այդ
օրր գտնվում
էին
նրանց
անվիճելի
տիրապետության^
ներքո։
Այգ
բ
ո
է
ո
ր
հողերր
նրանք
կարող
էին կարգավորել,
կտակել
և օտարացնելէ,
ում որ
ուզենային։
Այդ
հողերի
վրա՝
ապրող
գյուղացիներին
պետք
էր
թողնել
ներկա
բնակության
վայրում,
պար­
տավորեցնելով,
որ կատարեն
որոշ
պա
րտ ավո
բութ
(
ոլնն ե ր հողատիրոջ
օգտին
որպես
հատուցում
նրա
հողերի
օ գ տ ա գ ո ր ծ մ ա ն
դիմաց,
իսկ
հողատիրոջր
պիտի
վերապահվեր
գյուղացիներին
վարչապես
կառավարելու
իրավոլնքր։
Այս
օրենքր
րնդարձակեց
մահմեդական
բարձր
դասակարգի
հողատիրու–
թյունր։
Այն
հողերը,
որոնք
խան ական
կառավարության
ժամանակ
և մի
քանի
տասն
ամ յակ
այնուհետև
համարվում
էին նրանց
ժամանակավոր,
պայմանական
և այլ և այլ սահմանափակումներով
օգտագործվող
կալվածքներ,
հայտարար֊
վեցին
նրանց
և
նրանց
ուղղականների
ժ ա ռ ա ն գ ա կ ա ն
սեփականություն։
Սրանք
դառնում
էին այդ
հողերի
լիակատար
տեր
և
տնօրեններ։
Մի
քանի
ամիս
անց,
1847
թ. ապրիլի
20֊
ին
բարձրագույն
հ ա վ ա ն ա կ ա ֊
նություն
ստացավ
կ ա ն ո ն ա դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը
7
,
որր
ավելի
ճիշտ
որոշում
էր
կալվա֊
ծատերերի
և գյուղացիների
փոխհարաբերոլթյուններր։
Որպես
կալվածատիրոջ
հողերի
ժ ա ռ ա ն գ ա կ ա ն
կապալառուներ՝
գյուղացիք
պիտի
նրան
վճարեին՝
մ ա լ ո ւ ջ ա հ ա թ ,
այսինքն
տասներորդր
արտերի,
այգիների
և
բանջարանոցների
բերքերից,
եթե
գյուղացին
իր միջոցներով
է բոլոր
աշխատանքներր
կատարել,.
3
Լալայեան Ե.,
Զանգեզոլր,
էջ
1 1 ։
4
«
Տ ւ օ բ օ շ ււօյտօշ ՕօճբՅւաշ
Յ Յ Տ Օ Տ Օ Տ » , X.
XX I , յտՐտ 20
678.
5
8
յւՅ,օ.6աւ6.
7
« 8
է օ բ օ 6 ոօյաօտ Շօճբտօւա Յ Յ « Օ » 0 8 » , X. X X I I , յ\ք° 21
825.
70
Fonds A.R.A.M