Իր թերություններով
հանդերձ
այնուամենայնիվ
մահալական
մելիքու֊
։
թյան
կատարած
դերն
այդ երկու
քսանամյակներում
այնքան
նշանավոր
և
կարևոր
էր, որ երբ սենատոր
Հանի
մշակած
օրենքի
գործադրությունն
ակնբախ
կերպով
ապացուցեց
նրա հիմնական
ելակետների
սխալ
և վնասակար
լինելր,
կառավարող
շրջաններում
լուրջ
քննության
դրվեց
այն հարցր՝
թե
արդյո՛ք
նպատակահարմար
չէ վերականդնել
մահալական
մելիքական
իրավասությու­
նր և
Ա
՛
յդ ճանապարհով
ռուսական
վարչական
կառուցվածքր
հարմարեցնւչ
ժողովրդին
հասկանալի,
հարազատ,
հեղինակություն
ձեռք
բերած
ա վ ա ն դ ս ֊
կան
սովորություններին։
Այդ ձգտումով
էր թելադրված
1843
թ.
սեպտեմբերի
27֊
ի
օրենքր,
որի երկու
հոդվածներով
առաջարկվում
էր
գ ս ա ե դ ա ւ ո ե լ ն ե ւ փ ն
կից
հիմնել
օգնականների
պաշտոններ
և այդ պաշտոնները
կա տարելու
համար
ներգրավել
տ ե ղ ա կ ա ն
մ ե լ ի ք ն ե ր ի ց , բ ե կ ե ր ի ց , ա ղ ա լ ա ր ն ե ր ի ց
ազդեցիկ
մարդ­
կանց,
նույնպես
աշխատել
այդ հասարակական
շերտից
շատերին
կարդել
գյուղական
համայնքներում
ք օ խ վ ա , տ ա ն ո ւ տ է ր ,
գյուղական
մելիք։
Ս Ե Ն Ա Տ Ո Ր Հ Ա Ն Ի Օ Ր Ե Ն Ք Ի Ց Հ Ե Տ Ո
Սենատոր
Հանր
և իր աշխատակիցներր
շտապեցին
հաղորդել
նիկոլայ
I
կայսեր,
որ 1840 թ. հաստատված
օրենքի
համաձայն
արդեն
ամեն
տեղ, թե
.
վրացական,
և թե՛ մուսուլմանական
գավառներում
վարչական
հին
ապարատը
Վերացված
է և 1841 թ, հունվարի
1֊
ից գործելու
է նոր վարչական
ապարատ։
Շուտով,
սակայն,
սկսեցին
՚
Պետերբուրգ
հասնել
տեղեկություններ,
որ
կուլ­
տուրական
շատ
տարբեր
աստիճանների
վրա կանգնած,
անցյալից
երբեմն
չափազանց
իրարից
զանազանվող
իրավահասկացողություն
ժառանգած,
բազ­
մալեզու
և բազմակրոն
անդրկովկասյան
ժողովուրդների
համար
այդ
օրենքի
հիմնական
կետերը
խորթ
են և անյուրացնելի
և որ
դժգոհությունն
օրեցօր
դրսևորվում
է ավելի
և ավելի
սուր
բռնկումներով։
Կայսրր
զայրացած
էր,
քանի
որ Հանին
ինքր
որոշ
ցուցմունքներ
էր տվել, որ օրենքր
մշակելիս
ան­
պայմանորեն
հաշվի
առնվեն
առանձին
տեղերում
գործադրվող
սովորություն–
ներր։
Նա իրեն խաբված
էր համարում
և ասում էր՝
«
Տեսնում
եմ Հանր
միշտ
ինձ խաբել
է»
1
և հայհոյանքներ
էր ուղղում
նրա հասցեին։
Անմիջապես
կարգադրու­
թ յ ո ւ ն եղավ
ամեն
կերպ
լրացուցիչ
ուղղումներով
մոտեցնել
օրենքր
ժողովրդի
ըմբռնմանը
և կայսրր
ինքր իր վրա
վերցրեց
այդ իր ցուցմունքի
գործադրու­
թյան
վրա
անմիջական
հսկողությունը։
Այդպիսի
մի լրացուցիչ
օրենք
էր, որ
հաստատվեց
1843
թ. սեպտեմբերի
27֊
ին
2
,
որը նպատակ
ուներ,
ինչպես
վերը ասվեց,
տ ե ղ ա կ ա ն մ ե լ ի ք ն ե ր ի , բ ե կ ե ր ի և. ա ղ ա լ ա ր ն ե ր ի
փորձառությունից
և ազդեցությունից
օգտվելով՝
բարձրացնել
ռուսական
պաշտոնեության
հեղի­
նակություն
ր և ավելի
ճկուն
դարձն
ել նոր ստեղծված
վարչական
ապարատր։
Այդ
փորձր
սակայն
չնչին
արդյունք
ունեցավ,
Զան գե զո լրում
Գորիսի
նախկին
•
կառավարիչ
մելիք
Յարոլթյունր
վրդովված
հետ
մղեց
գյուղում
ժողովրդի
՚
ՅՅւաօա րբ. րՀօթՓ
3
՛ «
Ր
^ օ օ ք Յ »
073
բաՅ», յատՅթե, 1900 ր., շւբ. 46—47.
2
«810
Բ06
Ո0յ1«06
Ը 0 6 թ Յ
« « 6
ՅՅՏ0305». ^0Ո0
.
ա6««6
X X.
X V I I I ,
^ 2
171856.
69
Fonds A.R.A.M