Թաղման
այնձևերը, որ նկարագրում
է Կիրակոս
Գանձա
կեցին"
6
,
XVIII
դ.
վաղուց
մոռացության
էինարված
անշուշտ
նախ և առաջ
մահմեդական
կրոնի
պահանջմամբ,
բայց և ավելի
նոր միջավայրի
մեջ իրենց
տնտեսական
և
Հ ա սարա կական
կացության
հիմնավորապես
կերպարանափոխության
հետե֊
վանքով
2
՛՚
։
XIX
դարի
սկզբներին
ռուսական
տիրապետոլթյունր,
ինչպես
Անդրկով­
կասում,
նույնպես
և մասնավորապես
՚
Լ ա ր ա ր ա ղ ի պ ր ո վ ի ն ց ի ա յ ի
քՀանգեզուր
գավառի
մահալներում
գտավ
թուրքական
տարրր թե իր ֆիզիկական
կաղմր֊
վածքով
և թե կենցաղային
ձևերով
արդեն
չափազանց
փոփոխված
XIII
դ.
հետո։
Վեցդարյան
համակցությամբ
երկու
էթնիկ
շերտերր,
էնդեմիկ՝
հայ֊
կականր
և վերջնամուտ՝
թրքականր,
իրար
անչափ
մոտեցած
էին, որ
որոշ
դեպքերում
նրանց
իրարից
տարբերելր
դժվարին
էր
դարձած՛*։
Ը Ա Ն Գ Ե Զ Ո Ի Ր Ը Ո Ր Պ Ե Ս ՛ Ա Մ Ա ք Ա Ղ Ի
Պ Ր Ո Վ Ի Ն Ց Ի Ա Յ Ի Մ Ի Մ Ա Ս Ը
1822
թ\ Մեհտի–
Ղուլի֊խանի
Շուշուց
փախչելուց
հետո
Ղ^արաբաղի
խա­
նութ
յուն
ր հայտարարվեց
՛
Լա ո ա ր ա ղ ի պ ր ո վ ի ն ց ի ա
և ժառանգական
խանին
վախարինեց
ռուս ա կան իշխանության
կ
ո
Դ
լ/
՝
ից
նշանակված
պաշտոնյան՝
կ ո ­
մ ե ն դ ա ն տ ը :
Այդ կաց ութ յունր
տևեց
մ ինչև 1841 թ,
ս
ԿԻվԲԸ
*
^րբ
սենատոր
Հանի
մշակած
օրին ա գծի համաձայն
Անդրկովկասում
նոր վսւրչական
բաշ­
խում կատարվեց
և դրա հետ միաժամանակ՝՝
ամբոդջ
վարչական,
դատական,
ֆինանսական
ապարատի
արմատական
վերակառուցում
1
։
Ա յ դ գրեթե
երկու
տասն ամ յա կների
րնթացքում
9,
ան գե զո լրում
պահպանվեց
մ ահա
լա կան
վար֊
չոէ֊թյու֊նր,
և մելիքներր
շարունակեցին
պետական
ֆունկցիաներ
կատարել,
սակայն
փոխվեցին
նրանց
կառավարած
տերիտորիաների
սահմանն
երր, և այդ
ֆունկցիաների
բնույթր,
մանավանդ,
երբ
ռուս ֊պար
սկա կան
պատերազմ
ի
հետևանքով
Թ յ ո ւ ր ք մ ե ն չ ա յ ի դ ա շ ն ա գ ր ո ւ թ յ ա մ բ
սահմանր
ետ քաշվեց
մինչև
Արտքս
յ Ողջի
(
Չավնդուր
յ գետի
աջակողմ
յան
հողերն
Էլ (Մեղրու
շրշանր հե֊
տ
ը )
միացվեցին
ռուսական
կալվածքներին
և Փի ս ի ան֊Չ ա վն գուրի
մահալների
2
** «
Եւ ցորժամ
ոք մեռանկր
՝
ի նոցանէ
կ ա մ ս պ ա ն ան էին, է՛ր զոր բազում
աւուրս
Հրջե֊
ցուցանէին
րնդ իւրեանս,
քանզի
մտեալ
դիւի՝
խօսէր
անզուստ
բազում
բարբաջմունս–
և էր զոր
՜
ա
յրէի
ս
՛
ե. զկէս
թաղէին
բերկրի
խոր
փոսիւք,
և ընդ նմին
դնէին
զ զ է ն ն և զհանդերձ,
և ղոսկի
և
զարծաթ,
որ ինչ բաժին
իւր էր։ Եւ թէ ՛ի մեծաց
ոք լինէր,
՝
ի ծառայից
և յ ա ղ ա խ ն ե ա ց ևս
դնէին
ըսդ
նմա ՛ի գերեզմանի,
զ ի սպաս
կալցի
ասէին
նմա, այլ և ձիս, զ ի ասէին
ա ն դ պ ա տ ե ր ա զ մ
ս ա ս տ ի կ
լինել,
և զոր յիշատակ
կամէին
առնել
մեռելոց,
ճեղքէին
զփոր
ձիոյն,
և քարշէին
րնգ
^ յ ն զամ են այն
միսն
ա ռ ա ն ց
ոսկեր,
և ապա
զփորոտին
և
զոսկերսն
այրէին
հրով,
և կ ա ր էին
ղմ որթ
ձիոյն,
իբրև
թէ զամ են այն մ արմ
ինն
ունիցի;
Սրեալ
փ ա յ տ մի մեծ,
հարէ ալ ընդ
որո­
վայնն
և հանեալ
ընդ բերանն,
այնպէս
վ ե ր ա ցուցանէին
Դ ծառ, կ ա մ ՛ի բ ա ր ձ ր ա վ ա ն դ ա կ
տ ե ղ ֊
1"
ջ»։
(
Գչ. 32, էջ
161)։
2 7
Այս
ձևերր,
որոնք
հատուկ
են տոհմ ա տ ի ր ա կ ա ն
կ ա ր գ ե ր ի ց
բխող
հայացքներին,
պ ա հ ­
՛
պանվում
էին մինչև
վերջին
ժ ա մ ա ն ա կ ն ե ր ս
Ս ի բիրի
թ ր ք ա կ ա ն
ճյուղի
ժողովուրդն
երի
մ ի
քանի
սովորությունների
մեջ։
2 8
Տ ե ղ ա կ ա ն և նորամուտ
ժողովրդական
տ ա ր ր ե ր ի
վ ա խ ա դ ա ր ձ
ազդեցությունը,
որը մի չա­
փ ա զ ա ն ց
կարևոր
խնդիր
է Ա ն դ ր կ ո վ կ ա ս յան կուլտուրայի
ընթացքը
հասկանալու
համար,
սպա­
սում
է իր հատուկ
ուսումնասիրողին։
1
Յ
^ բ տ ^ Ց ք ա շ
գոբՑ-ոյւշոա
Յ֊աՅաԶՅԸաս
&
բՅՇս
է
>՚ւ
՝86
թ>յ<^6»«06
10
Զոբ6յւ#
1840
Ր.
^810Բ0Շ 0 Օ 6 թ 3 9 « 6 Յ Ձ Ճ 0 « 0 8 » , X.
V, հ
՚
Ց
13368.
63
Fonds A.R.A.M