Այդտեղ
նստող
հոգևորական
ֆեոդալ
կարող
էր երկար
և հաջողությամբ
գի֊
մադրել
դրսից
հարձակման
և պետք
չունենալ
աշխարհական
ֆեոդալի
զինված
օժանդակության,
մանավանդ
որ անհամեմատ
ավելի
մեծ
եկամուտների
տեր
էր,
Տ ա թ և ր ՝
նայելով
այն
գյուղերի
ցուցակներին,
որոնցից
նա
կանոնավոր
եկամուտ
էր ստանում,
բոլոր
դարերում
ոչ միայն
Սյունիքի,
այլև
Հայաստանի
այլ
գավառների
ամենահարուստ
վանքերից
մեկն
էր, Ըստ
Ստեփաննոս
Օր֊
բելյանի
պատմության
կցված
մի ցուցակի՝
նա եկեղեցական
հարկ
էր ստա­
նում
տասնչորս
գավառների
677
գյուղերից^։
Ավելի
ուշ ժամանակի
ցուցա­
կով
այդպիսի
գյուղերի
թիվն
էր 260,
իսկ ստացած
հարկի
քանակր
հավասար
մոտ
600
հազար
պարսկական
շահի,
կամ
150
հազար
ֆրանկի,
չհաշված
ան­
միջապես
իրեն
ենթարկված
և սեփականություն
կազմող
գյուղական
հողե­
րից,
ա
ՏԳՒ^՚երից,
արոտավայրերից,
սրանոցներից
(
ձիթհանքերից)
և այլ արդ­
յունաբերական
ձեռնարկումներից
մտնող
արդյունքներր։
Սյունյաց
մեծահոգի
և մեծահավատ
իշխաններն
ո։ ռազմիկներր
առատաձեռնությամբ
իրար
հետ
մրցում
էին վանքի
սրբությունների՝
սուրբ
խաչափայտի,
Քրիստոսի
եղբայր
Հակոբի,
բազմաթիվ
սոլրբերի
մասունքների,
հրաշագործ
շարժվող
սյունի
խնամքն
ու պահ պանոլթ
յուն ր ձեռք
բերելու
համար։
Տաթևի
վանքր
բավա­
կանին
ուժ ուներ
երթևեկողներին
և մանավանդ
վաճառականներին
թե
օթևաԱ
ե թե
պաշտպանություն
տալու։
Ուրիշ
վանքերն
ավելի
հաճախ
պետք
էին
ունենում
հարևան
իշխանների
ռազմական
հովանավորության։
Թե այդ
աշխարհիկ
ռազմիկ
տարրի
հովանա֊
վորությունր,
բացի
հողագործ
գյուղացիներից,
հասարակության
ո՝ր
խավերն
էին առանձնապես
որոնում՝
մի շատ
բնորոշ
պատկեր
է տալիս
Գորիս
գյուղի
շենքերի
դասավորոլթյոլնր։
Այդտեղ
մի սեպ
ժայռի
վրա
բազմած
է
բերդը՝
իր բնական
հզոր
ամրություններով։
Անմիջապես
ժայռի
տակ
ծվարել
է
մելի֊
քի տունր,
որը իր բազմաթիվ
վերակառուցումների
միջոցին
աշխատել
է ոչ մի
կերպ
չհեռանալ
գյուղի
վրա
իշխող
այդ
ամուր
դիրքից։
Նրանից
ավելի
ներքև,
նրա
թևի տակ,
պատսպարվել
է եկեղեցին։
Գյուղի
ամենաստորին
թաղում,
գրեթե
գետակի
եզրին՝
քարանձավների
մեջ,
մարմնավոր
և
հոգևոր
զորու­
թյունների
հովանու
տակ,
ապահովություն
է գտել
ք ա ր վ ա ն ս ա ր ա ն ,
որտեղ
կանգ
էին
առնում
ճամբորդ
վաճառականներն
իրենց
բարձած
քարավաննե­
րով։
Ք ա ր վ ա ն ս ա ր ա յ ի ք ա ր ա տ ա կ ն ե ր ի
մեջ բացի
օթևանելոլ
հարմարությունից՝
նրանք
գտնում
էին ապաստան
իրենց
գ ր ա ս տն ե ր ի համար,
ինչպես
և ա պահ ո լք
զետեղարան
ապրանքների
համար։
Ամրոցի,
իշխանական
բնակարանի,
եկե­
ղեցու
և վաճառականական
օթևանի
այս
դա ս ա վորություն
ր շատ
է
հիշեցնում
նույնանման
դասավորություն
եվրոպական
ֆեոդալական
երկրնեբում,
առա­
վելապես
Հռենոսի
ափերին,
և անշուշտ
թելադրված
է հասարակական
միա–
նրման
հանգամանքներով։
Ք ա ր վ ա ն ս ա ր ա ն
այժմ
շատ
է խանգարված,
քարայր֊
ներր
լցված
են ամեն
տեսակ
աղբով,
պատերից
թափվել
են
երեսի
սվաղԿ
շերտերր,
խոնավությունր
և պակասավոր
օդափոխությունն
ավերել
են
նախ­
կին
պ ա տ ր հ ա ն ն է ր ո ,
տախտաձև
բարձրացումները;
Իշխում
է կատարյալ
մե­
ռելություն..,.
Գլ.
ՀԴ,
4 - 6 9 0
49
Fonds A.R.A.M