բարդ
կառուցվածքների
խումբր,
որտեղ
նկատվում
է Վահանավանքի
ճ ա ր տ ա ֊
րապետության
ազդեցությունր,
օղակված
է հաստ
պարիսպներով։
ներս
մրտ–
նելոլ
համար
կար
միայն
մի դարպաս,
այժմ
իր փեղկերից
վաղուց
զրկված
մի
լայն
բացվածք։
Հաստ
և հիմնավորապես
ու մեծ
խնամքով
արված
պա­
տերով
է շրջապատված
եղել
և
Կ ա ր մ ի ր վ ա ն ք ը ՝ Ղ ը դ ո լ վ ա ն ք ը ,
այժմյան
Արծ֊
վանիկ՝
հին Երիցավանիկ
դյուղին
կռնակ
ծառայող
լեռան
գագաթին,
որր իր
հիմնադրի
անունով
կոչվում
էր Երիցվանք։
Գյուղին
է լ այսօր
տեղացիք
տա­
լիս
են Երիցվանիկ
անունր,
ոչ թև Արծվանիկ,
որր ռուսական
քարտեզագիր­
ները
սխալ
փոխ
են առել
թարք
բնակիչներից։
«
Ել էր վանքն
այն տեղի
գե­
ղեցիկ
և զարմանատիպ
ի վերայ
բարձրաւանդակի
միոջ
շինեալ
եկեղեցի...
և
պարսպեալ
մեծամեծ
քարամբք,
և ի ներս
ի պարսպին
խցկոլնք
թոլով
միայն
40»
41
։
Վանքի
պաշտ
պանության
ր ծառայում
էին ոչ միայն
նրա
պարիսպները
,•
այլև
անմիջապես
արևմուտքից
հրապարակը
հատող
ուղղահայաց
լեռնակողը,
որը
գրեթե
անվերելանելի
է ։ Այդ լեռնակողի
կրծքի
միջին
բարձրությունով
ձգվում
է խորացած
գոտոլ
նման
մի երկարացած
քարանձավ
առջևից
ամբող­
ջովին
բաց,
վերևից
լավային
շերտով
լայն
ծածկված։
Այդ քարանձավր
հա­
ճախ
պատսպարել
է իր մեջ Երիցվանիկի
գյուղացիներին։
նրա
մի
անկյունում
ցույց
են տալիս
մի խցիկ,
որտեղ
իբր թե ճգնավորական
կյանք
է վարել
միա­
բաններից
մեկր։
Այդ
փոքր
քարայրր
մինչև
վերջին
ժամանակներս
ուխտա­
տեղի
էր։
նույնպես
պարսպապատ
էր և Դորիսից
դեպի
հյուսիս
մոտ
քսան
կիլո­
մետր
հեռավորության
վրա
զետեղված
է ) ի ծ ե ո ն ա վ ա ն ք ր ։
Նրա
պարիսպները
սակայն
րնդդրկոլմ
են փոքրիկ
հրապարակ
և կառուցված
են շատ
պարզ
ձևով;
Դա
ավելի
շուտ
մի տնտեսության
բակը
օղակավորող
շրջապատ
է, քան
թե
ամրություն։
Բոլորովին
հակապատկեր
են կազմում
այն
հուժկու
կառուցում
-
ներր,
որոնցով
շրջանի
ամենամեծ
և ամենագեղեցիկ,
տեղական
պ ա տ մ ա կ ա ն ֊
քաղաքական
և կուլտուրական
կյանքի
մեջ վճռական
դեր կատարած,
բարե­
պաշտների
մեծաքանակ
նվիրաբերություններով
ճոխացած
Տ ա թ և ի վ ա ն ք ն
էր
իրեն
ապահովում
ռազմական
վտանգների
ժամանակ։
Տարանցիկ
բանուկ
ճանապարհին
հիմնադրված
այս կայանր,
որով
Ս ա տ ա ն ի կ ա մ ր ջ ի
օգնությամբ
հնագույն
դարերից
կապ
էր պահպանվում
Րրոտնա
(
Բազարչայ)
գ ե տ ի
երկու
ափերի
միջև,
բազմած
է մի ապառաժոտ
խոր
ձորի
սեպ
ժայռերի
գլխին։
Այդ
ժայռերով
ոչ մի մարդկային
ոտք
չի կարողացել
վեր
ելնել
խորխորատի
ան֊
գրնդից։
Վանահոր
բնակարանը
և խուցերի
մի մասի
պատերը
կազմում
են
այդ
ձորի
կողի
անմիջական
շարոլնակությոլնր՝
իրենց
պատշգամբներով
ձորի
գլխին
կախ
ընկած։
Այդ
ձորր
փորել
է մի վտակ,
որը
Ս ա տ ա ն ի
կ ա մ ո լ ր ջ խ յ
ներքև
թափվում
է Որոտնա
գ ե տ ի մեջ, նրա
հետ
կազմելով
մի
բարձրագիր
հրվանդան։
Հրվանդանի
մյուս
կողմը
գոտեվորված
է հաստ
պարսպով,
որի
պաշտպանական
հարմ ա րոլթյոլնն
եր ր ուժեղացված
են չորս
աշտարակներով։
Կառուցողը
առանձին
ուշադրություն
է դարձրել
դարպասը
պաշտպանելոլ
վրա
և այդտեղ
զետեղել
է և՛ ամենամեծ,
և՛ ամենադեղեցիկ
ու նրբատաշ
քարաշար
աշտարակը՝
2
։
Արևմտյան
պարիսպի
մեջ բ ա ց վ ա ծ
ղուռր
նոր
կառուցվածք
է ։
Ամրությունների
ամբողջությունր
տալիս
է վանքին
պատկառելի
բերդի
տեսքէ
4 1
Օւ-րէլհան Ստ.,
անդ., գլ. Ի, Էջ 75։
«
Ալիշան Ո..,
Ս ի ս ա կ ա ն ,
Էշ
242—244,
48
Fonds A.R.A.M