Նախիջևանի
կողմից կատարվող հրոսակային արշավանքները,
որոնք բացար­
ձակորեն խրախուսվում
էին այդտեղի խաների
կողմից, ոչ միայն
կողոպտում
Լին Բերգուշետի,
այժմյան Բարդուշատի, Կապանի և Չավնդոլրի
մ
տհալների
գյուղերր և քշում էին նրանց ոչխարն ու տավարր, այլև հանում տանում էին
իրենց հետ այղ կողմերի
բնակիչներին։ Թե Ղարաբաղի
Մեհտի֊Ղսւլի
խանն և
թե սահմանի մոտ կանգնած
Փոքրաթիվ
ռուսական
կայաղորր
շարունակ
խնդրում էին Անդրկովկասի
կենտրոնական
վարչությունից
օժանդակ
զորա­
մասեր այդ հրոսակների
չափաուլներից
20
բնակչություն
ր պաշտպանելոլ հա­
մար
2
՝։
Թեև Գյուլիստանի
ղաշնագրությունր
կնքվելուց հետո մինչև 1822 թ. և
Ղարաբաղի
խանի փախչելր Պարսկաստան՝ այղ արշավանքներր պակասել էին,
բայց այղ միջոցին Ղարաբաղի
Աբոլլ֊Ֆետի-խանր
իր գործակալների
միջոցով
գրգում էր սահմանամերձ
շրջանների
թուրք գյուղացիներին՝
թողնել
ռուսական
հողն ու իր կալվածքները
(
Օխչի չայից և Աըաքսից հարավ) ՚ոեղավախվել,
աքն֊
պես, որ երբ վերացված խանական
իշխանության
փոխարեն
նորակազմ
(
1,
ա–
րսւբաւլի պրովինցիայի
մեջ մտցվեց ռուսական
վարչությունր, գավառի զանա­
զան մասերից թուրք-թաթար
բնակչության
մի մասր հեռացած
էր։
Այղպի֊
սով Կապանն, Չավնզոլրն
ու Բերգոլշետը բավականաչափ
դատարկված
էինոչ
միայն հայ, այլև թուրք տարրից։
Այդ երևոլյթր շատ ակնառու կերպով ար֊
տացոլված է Մոգիլևսկոլ և Երմոլով
2֊
րդի կազմած ցուցակագրության
մեջ։
1805—1822
թթ. ժամանակաշրջանն
այժմյան
Զանգեզուրի
համար ամե
նախառն
շրջանն էր, անցողական
շրջան, երբ հին պետական
ձևր հիմնովին
խախտված
էր, իսկ նորը դեռ տարուբերումների
մեջ էր և այնուհետև էլ մի
երկու տասնամյակ
մնում էր տարտամ, շփոթ և անձևակերպ վիճակի
մեջ։
Այդ ժամանակաշրջանում
արդեն բոլորովին
քայքայվել
էին նաև երկրռւմ
հաստատված
պաշտպանողական
սիստեմր, ռազմական
կետերի
բնույթն ու
դա սավոր ութ յունր։
ԸԱՆԳԵԸՈԻՐԻ ՊԱՇՏՊԱՆԱԿԱՆ ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔՆԵՐԸ
•
Մելիքներր 1725 թ. հուլիսի
25֊
ին Պետրոս Մեծին ուղարկած
մի դրու­
թյան մեջ, որտեղ առարկում էին, թե ինչ զժվարությունների
կարող են հան֊
դիպել իրենք, եթե, ինչպես առաջարկվում էր ռուսական կառավարության
կող­
մից, թողնեին
իրենց երկիրն և ուզենային
տեղափոխվել
ռուսների
կողմից
գրավված մերձկասպյան գավառները, առաջ էին քաշում աքն պատճառաբանու­
թյունը, որ «էրկրներս սարով ե տեղով շատ ամուր են, և մենք այս
խալղս
ամենքն իւր էրկրումն սղնախ սղնախ եմք արել ամուր տեղերն և ամենքս մեկ
սղնախին վերայ նստած պահում ենք»։ Եթե այգ ամրացած տեղերր թողնեն և իջ­
նեն Կուրի դաշտավայրր, չեն կարողանա պատռել
«
չորս կողմերի
էրկրներ
առած
օսմանցոց))
օղակը, «մեկ
կողմն էլ ղզլպաշ են»
22
;
Սղնախներում, այ­
սինքն բնականից ամուր տեղերում, վտանգի ժամանակ պաշտպանվելու տակ­
տիկան հատուկ էր հենց հնուց Սիսական երկրին, ինչսլես առհասարակ
Հայ–
շ
0
Արշավանքներից
^ՅՈՅ)'.^ա.
2 1
«
Ճտ7ե1,
Շ06բՅ
«»
ե16 1<38«336«010 ճթճ601՝բՅ(|ա
ս
6
Շ1<010 « 0 « « Շ 0 « 6 ա » , X. IV, ^ 2 #0
618, 819, 820, 824, 833, 845, 1106
և այլն։
22
9
Յ
06
Ր.
ճ.,
նշված
աշխ., էչ
421—422։
ՅՏ
Fonds A.R.A.M