մահմեդական
անհաշտ
մոլեռանդությամբ։
նա փռվեց
մինչև Մեծ Կովկաս
1387՝
թ. և կրևնելով երկրորդ անգամ իր առաջխաղացությունը՝
թափանցեց
(1401
թ.)
ճորա դոնով
ավելի
հյուսիս՝ Վոլգայի ափերր։
Թվում է, թե այգ
ալիքն էլ ողողեց գլխավորապես
՚
Լարաբաղի
լեռնաշղթայի
մերձտափաստա­
նային ստորոտները՝
Դաշտային
Ղարաբաղր, առանց սակայն
լեռնաշղթայի
այդ
կողմը նայող գետահովիտներով վեր մագլցելու և առանց այստեղի հայ
տարրի մեջ տեղահանություն
առաջացնելու։ Ըստ Չամչյանթ
բերած,
բ
ա
յ ց
հաստատություն
չունեցող վկայության՝
«
Ասի ևս յոմանց, թէ»,, ստորին Կուրի
տափաստաններում և առհասարակ՝ Աղվան քում ապրող գրեթե բոլոր
հայերին
Լանկ֊Թամ ոլրր տեղափոխեց
՚
Լանտահար, որտեղ նրանք
կրոնափոխ
եղան։
Կարողացա՞ն
Լանկ-Թամուրի
զորքերը մտնել Աանգեզոլր և այնտեղի
հայերին
էլ քշել հեռավոր արևելյան
գավառներր, այգ հարցր սնում է մութ։ նրա
գլխավորած
ա
լիքր
զարնվելով Երնջակի և Շահապոնքի
պարիսպներին՝
շարժ­
վելով ավելի դեպի արևելք, պիտի հանդիպեր
ՀԼանգեզուր֊Ալանգյազի
լեռների
հուժկու պատնեշին։
Շրջելով այս պատնեշր արևմուտքով և հյուսիսով,
ալիքր
ողողեց արևելյան Վրաստանը
(
Տրփղիս) ե Կուրի միջին և ս տ ո րին հ ոս անքն երի
ափերին՝ Արցախյան
դաշտավս՛յրերր, այստեղ, մանավանդ
Մուզանի դաշտում,
հանդիպեց
մի դար ու կես առաջ վերաբնակված
ցեղակիցներին։
Լանկ֊Թա–
մուրր այս տաք դաշտավայրում անց է կացրել ձմեռր
7
Սեբաստիա
ուղևորվե­
լուց առաջ։ Պետք է կարծել, որ նա այդ տափաստաններից,
որտեղ նրա առջև
բաց էր դյուրին անցանելի
մուտքը Շահիյոլով
դեպի ՀԼանգեզուր, հնարավո­
րություն պիտի ունեցած
լիներ կրկին ու կրկին անգամ իր հրոսակն երր մտցնե­
լու նաև այդ գավառր. այղտեղից էլ, գլխավորապես նրա արևելյան
կողմերից,
հեռու քշելու երկրագործ
հայ տարրր և մանավանդ
հմուտ
արհեստավորներին,
որոնցով նա աշխատում էր բարձրացնել
իր միջին-ասիական
քաղաքների
տնտեսությունը։
Մինչև այսօր էլ Զանգեզոլրի
գյուղերում,
հիշելով
Լանկ֊Թա–
մոլրի անունր՝ նրա անվան հետ են կապում գավառում կատարած ավերա­
ծություններն
ու ջարդերր։ Սակայն ինչքան էլ մեծ լիներ թե՛ տեղում կոտորած
և թե՛ տեղահան արված
հայերի թիվր, անշուշտ այս գավառր ավելի քիչ էր
վնասվել Լանկ֊Թամ
ուր ի վայրագություններից
Հայաստանի
այլ մասերի հա­
մեմատությամբ։
Այդտեղ թե իշխան ական տներր և թե եկեղեցական
կազմ ա֊
կերպոլթյոլնր
պահպանվեցին
առանց ավելի մեծ խանգարումների։ Այս եզ­
րակացության
ր պետք է հանգել ի նկատի ունենալով այն, որ Սիսականոլմ֊
Զ
ա
նռեզոլրում
այնուհետև էլ ուժեղ էր մնում մ ելիքական֊ֆե
ո զա լական
իշխւս
նոլթյունր, որրնեցուկ էր հանդիսանում և վանական
հիմնարկների
գործու­
նեության
լայն ծավալման
համար։
Լանկ֊Թ՛ամ՚ուրի
արշավանքների
ժամանակ
և անմիջապես հետո Տաթևի վանքում Գրիգոր Տաթևացին
գտնում է հանգիստ
իր երկար թափառումներից
հետո և հավաքելով
իր շուրջը մեծ թվով աշա­
կերտություն, ստեղծում է մեծ դպրոց
—
ՏՇ
Օ
1
Ձ–
որր այնուհետև
չափազանց
ներգործոն, ակտիվ դեր էր կատարում թե՛ էջմիածնի
կաթողիկոսության վե­
րականգնման և թե՛ հաջորդ տասնամյակներում
այդ վերականգնված
հայրա­
պետության վարած քաղաքականության
ուղղության
գործում։
6
Յամչեան Մ.,
Պատմութիւն
հայոց,
հ. Գ, 1784, էջ 430, Տե՛ս նաև
Թովմա Մեծոփեցի,
Պատմութիւն
էանկ֊Թամուրայ
և յաջորդաց
իւրոց, Փարիզ, 1860, էջ 32,
7
Ռոլյ
Գոնցալեց֊ղի
Կլավիխոյի
ուղեգրությունը,
Տե՛ս
Հովձ.
^ակոոյան,
Ուղեգրություններ,,
1932,
հ. Ա
։
է
շ
ցց
։
•3-690
3 3
Fonds A.R.A.M