բնակիչների
մեջ՝ մի կողմ թողած
ռուսական տիրապետության
ժամանակ–
ուրիշ վայրերից (գլխավորապես
Իրանից)
այնտեղ վերահաստատված
բնա­
կիչներին։ Այս կարևոր ճշտումները Շանտրը չի անում, հավանական է բավա֊
կանաչափ տվյալներ հավաքած
չլինելով։
Իրհետազոտական
ամփոփման մեջ՝,,
որը նա լույս է րնծայել
Զանգեզուը֊Մ
եզրի իր այցելությունից
հետո, նա ընդ֊
գծում է առհասարակ
հայկական
տիպի միօրինակությունը
ընդարձակ
տեբի֊
տորիայի վրա և բնորոշում է տիպը որպես բրախիկեֆալ
(
հ^թՏւեքՅՇհւՇշք
ՅԽ)
լայնագլուխ, որը տալիս է տղամարդկանց
գանգի համար
միջինը 86,65
սմ,
իսկ կանացի գանգի համար 84,65
(
երկու
սեռերի
միջինը 85,55),
գլուխը
բարձր և կլոր, քիթը երկար (64,81),
ուղիղ, հաճախ կորնթարդ, կախ ընկած՝
կլորացրած վերջածայրով
2
,
բերանը ավելի
հաճախ մեծ քան փոքր,
երեսի
լայնությունը
միջին
(
ա6ՏՅէւք
ՅՇ131Շ) ,
հասակը 167,00
սմ
և շեշտում է, որ
ուժեղ է հրեական հատկանիշների
կրկնությունը,
առանձնապես
Երևանից
մինչև Մեղրի
3
։
Սակայն թե ի՛՛նչ շեղումներ
ունի Զանգեզուր֊Ալանգյազի
լեռ­
նաշղթայից
արևելք բնակվող հայկական տարրը ընդհանուր տիպից, այդ ամ­
փոփման մեջ չի բերված։
Մեր գիտարշավների
ժամանակ կատարած
դիտողությունները
թույլ են տա­
լիս զանազանելու
զանգեզուրյան
տիպր Լոռվա տիպից մազերի ավելի
մուղ
գույնով, համեմատական
կարճահասակությամբ,
քթի ստորին
մասի
լայնու­
թյամբ, աչքերի մուգ շագանակագույն
գույնով, խիտ հոնքերով։
Այս հատկա­
նիշներով նա ամենից ավելի մոտենում է Լեռնային
՚
Լարաբաղի
հայկակա՛ն
տիպին։ Տվյալ
մերձավորությունը
ցայտուն կերպով դրսևորվում է և կենցա­
ղային, մանավանդ
զգեստի և բնակարանի,
ձևերի և բարբառի
մեջ։
Զանգեզուրի
հայերի մարդաբանական
բնութագրման
համար կարող են
օժանդակ
կողմնակի
նյութ ծառայել այն եզրակացությունները,
որոնց
հանգել
է Մոսկվայի
համալսարանին
կից հիմնված
Մարդաբանական
ինստիտուտի
ղեկավար պրոֆ. Վ. Վ. Բունակը՝ հենվելով 1928 և 1932 թթ, Ղարաբաղում և
տարբեր ժամանակներում
դրանից առաջ և հետո Հայաստանի
այլ վայրերում,
թե Սովետական Հայաստանի
սահմաններում և թե տաճկական
գավառներում
կատարած
չափումների
վրա։ նա իր չափագրական
աշխատանքները
սկսել Լ
1913
թ.։ Համաշխարհային
պատերազմի
ժամանակ
այցելած
լինելով տաճկա­
կան գավառները, նա հնարավորություն է ունեցել հավաքել և Մոսկվ ա տեղա֊
փոխել հայրենի
վայրերից տեղահան արած և ճանապարհին
սովամահ
եղած
հայերի չորացած
դիակներից իր վերցրած 178 գանգերը և նրանց վրա կատա­
րել բազմակողմանի
ուսումնասիրություններ,
որոնց արդյունքները նա ամ­
բողջացրել է իր 1927 թ, հրատարակած
«
Օ Յ
Ո 1 3
Յ Ո Ո 6 Ո 1 ՇՅ » –
«
Հայկական–
գանգերը»
գրքի մեջ։ Այդ նյութի հիման վրա նա կառուցել է իր
տեսությունը
աւ-մննոիդ
մարդաբանական
տիպի հիմնական
հատկանիշների
մասին, այդ
տիպի տերիտորիալ տարածման և գենեզիսի՝ ծագման
մասին։
Ավելի ուշ,.
1
ա.
Տէ-ՈՇՏէ ՇհՅՈէէ-6, ԶՅթբՕւ՚էՏ ՏԱք ԱՈ6 ա Տ Տ ւՕՈ ՏՇ16ՈԱքւգԱ6 6Ո ձտ16 ծէ1Ո6Աւ6, Տ թ է ֊
01316
Ո16Ոէ 6Ո ՇՅթթՅսՕՇ16
( 1 8 9 3—1 8 9 4 )
ԲՅՈՏ, 1 8 9 6 (ՏճէւՅԱ ՃՏ Տ Ի Խ ւ ^ շ Ո շ Տ ճւ–ՇհՈ՚6Տ.
Ճ6Տ յ\11ՏՏ10ՈՏ ՏՇ16ՈԱք1զԱ6Տ, V. VII),
Է1 15 և
Հետնյալները։
2
0 0 1
^ 6 X 6 , ՅԵ31ՏՏ6.
3
Այսինքն՝
Զանգեզոլր֊Կոնգոլր֊Ալանզյազի
լեռնաշղթայից
արևմուտք։
4
Ղարիրյան Արարատ,
Հայոց
լեզվի
ուսումնասիրությունը,
1937,
ներածություն,
էշ 107։
22
Fonds A.R.A.M