Սկզբում հայկական
կեսում կազմակերպվեցին
երկու գավառներ— Զան­
գեզուրի
և Մեղրու՝ իրարից
Արեգունու—Մեղրու—Գյունեյի
կամ
Չավնղուրի,
այժմ՝ Մեղրոլ լեռնաբազուկով
բաժանված։
1935
թ. նոր վարչական
բաժանու­
մով, երբ գավառները
վերակոչվեցին
շրջանների, Զանգեզուր
միասնական
գա­
վառից կազմվեց երեք շրջան, այն է՝ Սիսիանի,
Գորիսի և Կապանի։ Կապանը
ընդգրկում
է հարավային
կողմերը և մասնավորապես
Ողջիի (Օխչիի)
գետահո֊
վիտր։ նրան մյուս երկու շրջաններից բաժան ող սահմանն անցնում է Բարգուշա֊
տի (Բերգոլշետի)
լեռնաբազուկի
ջրբաժան սեռով և արևելքում րնթանոլմ է Քա­
շուն ի (Չայզամի)
գետի հոսանքով։
Այս գծից դեպի հյուսիս, Որոտանի
(
Բա֊
գարչայի) ավազանում
Սիսիանի և Գորիսի շրջանները իրարից անջատող
սահ֊
մանր ընթանում է Լոր և Տաթև գյուղերի միջով ձգվող լեռնոստի սեռով և Լծեն
գյուղից արևմուտք հատում է Որոտան գետր, ուղիղ դիմում է դեպի
հյուսիս
Եռաբլրի (Ո ւչթափալարի
)
սարահարթով
և հանգսւցվում
է
Ադրբեջանական
ՍՍՀ֊ի սահմանի
հետ Մեծ Իշխան ա սար—Սուրբ Օհաննես (Մեծ
Իշիխլի)
լեռան
գագաթին։
Եռանկյունու
արևելյան ադրբեջանական
կեսում նախկին
ցարական
Զանգեզուր գավառից կազմված
են
Քելրաշաւփ, Լաչինի, Կաբաթլուի
և
Զան–
դելանի
վարչական
շրջաններր։
նա խամ՚ոնղոլյան
ժամանակաշրջանում,
նրա գավառակներից
քուն Ըանդե–
գուրը
համընկնում
էր
Հաբանդ
գավառի հետ, որին արևմուտքից
սահմանակից
էր
Ծղուկը,
այժմյան
Սիսիանը,
իսկ հարավից
հաղքր,
այժմյան
Կապանը.
Բաղքի
արևելյան
կողմը կոչվում էր
Բարկոլշատ
կամ
Քաշունիք
6
։
Լնում
Կա­
պան
անունր տրվում էր հատկապես
Ողջի (Օխչի) գետի և նրա վտակ Գեղվա
գետի բարդ հովտին։ Գեղվա գետի ավազանն
է, որր կրել է
մասնավորապես
Ձորք
անունր
7
։
Զան գե զուր ր Հայկական
լեռնաշխարհի
պատմության
մեջ ապրել է ինք­
նօրինակ կյանքով։
նա մտնում էր միջին դարերում որպես մի մաս շատ
ավելի
րնդարձակ աշխարհագրական
միության
մեջ, որն ընդգրկում
էր և՛ Սևանա
(
ճի ավազանր, և՛ այժմյան
Հայոցձորր
(
Ղարալագյազր,
հնում՝
Վայոցձորրի
և՛ Նախիջևանի ներկա հանրապետությունը
և կրում էր հատկապես
Սյունիք
կամ
Սիսական
անունր։
ԶԱՆԳԵԶՈԻՐԻ ՖԻԶԻԿԱ-ԱՇԽԱՐՀԱԳՐԱԿԱՆ Ր-ՆՈԻԹԱԳՐՈԻԹՅՈԻՆՐ,
Այստեղ
ուզում եմ կանգ առնել գլխավորապես
Զանգեզուրի
ֆիզիկա-աշ­
խարհագրական
այն պայմանների
վրա, որոնց ազդեցությունը
որոշակի նկատ­
վում է բնակչության ծագման պրոցեսի, նրա տեղաշարժերի
ընթացքի
և ներկա
դասավորության
մեջ։ Այս տեսակետով
կարևոր դեր է խաղացել
մանավանդ
եզրավորվող
շղթաների
բնոլյթր։
Այդ շղթաների
մեջ պարփակված
եռանկյու­
նու շրջանակր կազմում են արևմուտքից՝
Զ
ա
"
դե զուր ֊Ալանդ յա զի, հնում՝ Սյուն­
յաց, արևելքից՝
Ղարաբաղի,
հնում՝
Արցախի
լեռնաշղթան եր ր,
հարավից
նրան փակում է Ղարաբաղի
լեռնաղեղը։
Եռանկյունին
ոռոդող դետերի՝
Հա–
" 0
>օէլեան Ստ.,
Պատմութիւն
նահանգի
Սիսական, Ղուկասեան
մատենադարան,
Թիֆլիս,
1910,
էջ
566,
7
Ափշան Ղ.,
Սիսական, 1893, Վենետիկ,
էշ 206 և հաշ.,
14
Fonds A.R.A.M