օգտագործել
միայն զուտ տեղական ծագում ունեցող
բնիկ տարրերին վերա­
բերող նյութերր,
նշելով հարկ եղած դեպքերում, թե ինչպես տեղում ձևավոր­
ված
կենցաղային
առանձնահատկությունն
անդրադարձել է նոր հաստատված
բնակչության
նիստ ու կացի
մեջ։
ԶԱՆԳԵԼՈԻՐԸ ՎԱՐՉԱԿԱՆ ՏԵՍԱԿԵՏՈՎ
Սովորաբար անգրկովկաս յան և մասնավորապես
հայկական
հասարա­
կության
լայն խավերի
մեջ
Զանէքեօուր
է կոչվում Հայկական
ՍՍՀ֊ի այն հա֊
րավ-արևելյան
մասր, որր Մեղրու վարչական
շրջանի հետ տեղադրված է Աան–
գեզուր (Ալանգյազ) և Ղարաբաղի
լեռնաշղթաների
միջև, որոնցից
առաջինը
կազմում է Փոքր Կովկասի ներքին՝ արևմտյան և երկրորդր՝ նրա արտաքին՝
արևելյան
լեռնաշխարհի
վերջին հատվածր՝։ Այդ եզրավորող
լեռնաշղթաներդ
հանգոլցվելով
Միխթեփեն
լեռն երի միջոցով Սառցալի (Աառ-ալի) գագաթի մոտ՝
Հետզհետե իրարից լայն հեռանում ևհատվում են Արաքսի ջրերի ափին։
նրանց
շարունակությունն
Իրանի պետական
սահմաններում
հանդիսանում է Սևքարխ
(
Ղարադաղի)
լեռնաշղթան, որն իր աղեղով կապում է այդ երկու
լեռնաշխարհ­
ների ծայրերը և այդպիսով փակում է նրանց միջև պարփակված
եռանկյունի
տարածությունը
հարավից։
Եռանկյունու
հյուսիսային
անկյունը
լցնում է Ղա֊
րաբաղի հրաբխային
բարձրավանդակը,
իր 2500
մ
միջին
բարձրությամբ,
ամենաբարձրադիրն
Անդրկովկասում,
որից գահավիժող Որոտան (Բազարչայ
յ
և Հագարոլ գետերր նախ ակոսում են Եռաբլրի (Սւչթափալարի)
տեղի
սարա֊
հարթր (1 200—1 500 մ) և ապա վազելով արագ ցածրացող մակերեսով թափ­
վում են Արաքսի մեջ 400
մ
բարձրության
վրա։ ՏԼանգեղոլրի (Ալանգյազի)
լեռ­
նաշղթայից դեպի արևելք հեռացող
երկու
լեռնաբազուկներր
Բարգուշատի
(
Բերգուշետի) և Մեղրու (Արե գուն ոլ֊Մ եղրու-Գյոլնեի
կամ Չավնդոլրի)
եռան­
կյունին բաժանում են առանձին գավառների։
Մեղրու (Արեգոլնոլ)
լեռնաբա­
զուկն առանձնացնում է մինչև Արաքսի
հունը Մեղրու վարչական
շրջանը։ Այս
լեռնաբազուկից
դեպի հյուսիս ձգվող տարածությունն է, որ ցարական
իշխա­
նության օրով հայտնի է
Զանգեօոս՝
րնդհանոլր անվան տակ, թեև տեղացիք
նրա առանձին բնամասերի
համար ունեին հատուկ անուններ, այն է՝ Բարգու­
շատի լեռնաբազուկից
հարավ և արևելք գտնվող մասի համար՝
Կապան,
իսկ
դեպի հյուսիս ձգվող հատվածի համար՝
Սիսիան
և
Րուն Ըանօեօոս՝
անոլններր։
Տեղացիք
հնում Զանգեզոլր
անունը տալիս էին հատկապես
միայն այն
շրջանին, որր ներկա վարչական բաժանմամբ
կոչվում է Գորիսի շրջան և ոռոգ­
վում է Որոտան (Բազարչայ) գետի միջին հոսանքով, այն մասով, որտեղ գե­
տը «Որոտնա գետի»
անունն է կրում, րնդունելով իր մեջ Գորիսի շրջանի
Խրն֊
ձորեսկի և Կյորոլ (Ջորաշենի)
օժանդակ վտակներր։ Գավառակն
րնդդրկում
էր Եռաբլրի
(
Ո ւչթա փա լարի) սարահարթի
արևելյան կեսը, սկսած
Հալիձոր
Գյուղի հողերից
մինչև Գորիսի գետահովիտր և տարածվում էր այս գետահով֊
տից արևելք՝ Տեղ գյուղի ամբողջ սարահարթով, Ռուսական
տիրապետության
հաստատվելուց առաջ այդ գավառակր հարևան Սիսիանի, Կապանի և Մեղրու
ոավառների հետ մի մասն էր կազմում Ղարաբաղի խանության,
1813
թ.
Գ յ ո ւ –
Տե՚ս
Լիսիցյան Ստ.,
ՀԽՍՀ֊ի
ֆիզիկական
աշխարհագրություն,
Երևան, 1940, էջ 54։
Fonds A.R.A.M