աեղէն վրայ 1լր գանուէր
։ \
քեր նախաՀայրք
կ չլսէին թէ ա յգ չոգա–
րանր
«
ճինիւլիզ
Ահերէն , այսինքն
ճենովացիներէն
մնացած՝ է ։
Բերդին
այդ մեծ՜
«
Գլխիվայր. ԱԱ11ննիքւ
՝
հին սլա ամութիւն
ԷՀ
այս­
պէս է՛՛ Հ
ա
յ
ա
՚
լքէէլ
«
ՓարւխԱւճ
Ֆով ք
ոլ
Ր առած՜ ատեն ,
մէքը
կ՚իյնայ
եւ կը /չորսուի ; Ութը օր վերք, խոշոր ամանը
ձեռքին
կը
գտնեն
զինքը Ջաթալ
Կէօլի մէք, որ քաղաքէն
մէկ մամ
Հեռաւորու­
թիւն
ունի ։ Այս արկած՜ին պատճառաւ
Հանդիպողը
քար մը նետած՛
եւ այդպէս գոցած
է
քրՀորը։
Զարմանալի
է որ րերդը
ելլող ոեւէ պաշտօնեայ
8—10
օրէն
աւելի
*
էր կրնար մնալ, միշտ կը Հրաժարեցուէր
կամ կը մեռնէր
• • • :
Հյատ
մը Աիւթեսարըֆներ
,
նոյնիսկ կուսակալ
մը, իրարու ետեւէ եկած
ու
գա ցած
են: կ՚երեւի
թէ եգիպտական
մոմ իաներու
պէս
աՀաւոր
գաղտնիք
մը կ
ա
յ այդ վայրերուն
մէք։
1915/՛
^»
Շ տպին
Ղ՚ա րաՀիսա ր տեղւոյն
Հայութեան
գերեզմանը
դարձաւ
։
Մարաիրոս
քաղաքը շատ էր տեսած
այդ կարգի արՀ աւիրք–
ներ , ո վ գիտէ մեր նախնիքն
ալ ի՛նչ չարչարանքներով
զոՀ դարձած
էր բարբարոսներու
եաթազանին
։
Յաճախ
կը մտածեմ
թէ
արդեօք
իրենց անէծքր
չէ ա յ դ չարագուշակ
երեւոյթը։
Բերդին
Հարաւային
կողմը,
\
քիպերք
անուն
գիւղ
մը կայ,
քառասուն
տուն Թուրք եւ
170
տուն Հայ, որոնց
120
տունը
բոշաներ։
Այս
գի՚֊՚գը
կէ
ս
մամ Հեռու է մեր քաղաքէն
,
ունի Ա # Յակոբ
եկեղեցի
մը, որ Ղ՚արաՀիսարի
կիներուն
աղօթա տեղին
է ։
Աօտակայքը,
բերդին
ժայռէն
զատուած
մասին
մէկ
կողմը,
մօտաւորապէս
130
մեթր բարձրութեամբ
կտուրաձեւ
դուրս ցցուած
քարաժայռին
վրայ,
եօթը
Հսկայ կարասներ
կան,
բերանները
գոց ուա ծ
կափարիչներով,
որոնք դէմէն
լաւ մը կ՚երեւին
։
Թուրք կառավարութիւնը
երբեք
չէր
Հետաքրքրուեր
: 1882/
^»
Ս • Յ
ա
կոբայ
եկեղեցին
վերան ո րոգուած
պաՀուն , Հա յ վարպետներ
ուզած
են վեր
ելլել
լաստափայտերով,
բայց տեղական
իշխանութիւնը
չէ ձգած։
Ա՛նաց
որ,
ա յ դ
\
քիպերք
գիւ֊ղի
րերգին
վրա յով Տեվէ Լափուս
ը ըսուած
կտրուկ
ճանապարՀ
մը կա յ , որ շատ
դիւր կուգար
զէնքի
եւ ծխախոտի
մ աքս ան են գու­
թէ ան : Հ
ա
յ բոշաները,
-
որոնց մէք առիւծի
պէս
երիտասարդներ
կային
,
1903
^»
ասդին
այլեւս մաղագործութենէ
ձեռք քաշած
էին Հ
ի երդին այս մասին մէք, լ820ին միակ թուրք
ընտանիք
մը կարգ
որուն
«
^ է ՚ յ ի Փււքա– »
կ^ըոէէն
՚*
ասոնք կորած
են արկածի
Հետեւան­
քով։
Ղ՚արա Հիսաբի մէք, Հա յոց տուները ամենաբարձր
տեղերն
էին
ք
իսկ
Թուրքերունը ցած՛,
ծ ՛ –
ասիկա՝ երկու պատճառներով*
Ա»
Ա՚ենք
բնիկներն
էինք,
մինչ Թուրքերը
եկւոր : ի •
Թուրքերը
ծոյլ
ժողո­
վուրդ
,
Հայերու
ձեռքէն
լաւ տեղերը խլած էին բռնութեամբ
:
Նխեր ըսուած
տեղը, քաղաքէն
մէկ քիլոմեթր
անդին,
ԳարաՀի–
սարի լաւագոյն
վ
ա
յրն
է* որուն
մ է քէն
ք
ո
՚ –
ր
մը կը վազէ
ոտքի
Հաստութեամբ։
Այս սքանչելի
վայրը
ժամանակին
Հայոց սեփակա–
- 20 -
Fonds A.R.A.M