ս ա ր ա կա կան
բուռն
ու
երկար
պայքարից,
զանազան
նախագծեր
մ Լակելուց
եւ վիրամ չակելուց
յեաո
յ .ամբո զգացրեց
1863
թուի
Ազգային
Սահմանադրութիւն
,
որով
Հայութիւնր
դառնում էր
ուրոյն
կրօնական համայնք
Օոմանեան
պետութեան
սահմաննե­
րում : Ըսա էութեան
,
Սահմանադրութեամբ
ւի ասա
օր էն
գոյու­
թիւն
ունեցոզ
իրաւասութիւններբ
ել կազմակերսլութիւններբ
օ–
րին՝ական
ձել էին ստանում
:
Հայ համայնքը
ստանում էր եկեղե­
ցական– վարչական
,
կրթական
,
բարեգոբծական
եւ
կալուածա–
յին իրաւունքներ
:
Նա ինքն էր վարում
իր ներքին
կեանքին
վերա­
բերող
գործեր
ԷՀ
,
որոնք քաղաքական—պետական
բնոյթ չէի" կր–
բում
Հ
Ըստ այսմ
հայր
դառնում էր ենթակայ
երկու իշխանու­
թ ե ա ն ՛ պ ե տ ութե ան հպատակն
էր եւ ունէր
նր ա հ անդէպ ա յն բո—
լոր պարտաւորութիւնն
երբ՝
ին՛չ որ ամ էն հպատակ
.
հ ա յ կրօնա­
կան համ այ նք ի
անդամ էր , " րէ
ի րաւասութիւննե
բ բ
որոշուած
է ին Ազգ • Ս ահմանադրութեամբ
X
Ա յս կբօնա—ազգա
յին
մ
իութեան
փաստացի
ղե կա վար
ութ իւն ը անցաւ կ • ^ ո լսի
հա
յ բուրժուա
զի—
ա յի
ձեռքը : Ա ահմանադբութեան
զհիմն ական
սկզբունքները՝^
զազգիկ
բոլոր
անդամների
ի րաւահաւասա
բութ իւն՝
նրանց
իրա­
ւունքներ
ի եւ պա բ տ ա կան ո ւթ ի ւնն ե ր ի մասին
է
ո
կ
վե
բացական
գաղափարներ
էին՝ քաղած
ֆրանսական
Ս*եծ
Տե զա փ ո խ ո ւթե
ան
դաոափա
րների
շտեմ արանից : Նր
աս
ց
մի^ոցով
Պո լսի
բուրժուա–
կան մտաւոբականոլթիլնը
իր ձեռքն էր առնում
ազգային
հաս–
տաաութիւննե
ր ը եկեղեցական
վարչութիւն
,
դււչբայ , մշակոյթ
ւ
«
^Հ/Հ/շ֊Հ7»
Պո լսի
հա յո ւթե
ան
հա բուստ
դասն էր : Հա յաստ անի եւ
գաւառաբնակ
հայութիւնը
երկար ժամանակ
անհաղորդակից
մ ը—
նաց Ս ահմ անադրութեան
ընծա յած
բարիքներին
;
կայսրութեան
ղեկավարները
կարծում
էին, թէ
Ազգային
Սահմանադրութեան
յայտաբաբումով
բաւարաբած
կը լինեն հայ
հասարակութեան
պահանջներին
եւ, հետեւաբար
,
հայ—թուրք
յա–
բաբեր
ո ւթիւննե
ր ը 1լ ընթանան
գոհացուցիչ
ձեւով
:
քյւ
,
յիրաւի
,
Սահմանադրութիւնը
մշակող
Պոլսի հայ մտաւո րա կան ու.թիլն
ը
աւելի մեծ պահանջներ
չունէր։
Սահմանադրութեամբ
նա
լուծ­
ուած էր համարում
հայութեան
վերաբերող
բոլոր
հարցերը։
Աոռացլում
էր , սակայն, որ հայ ժողովուրդը
կարիք
ունէր ա–
պահովութեան
,
հողի , Հուրի , որի տէրը
այլեւս
ինքը չէր . որ
հ ա յ ը ոբպէս անձ, բարոյական
արարած
գիմում էր դէպի
կո­
րուստ,
դաոնում էր ճորտ
ւ Անտեսւում
կ ր , որ Հայկական
Հարցը
ա մենից ա ո ք ա ղ ա ք ա կ ա ն եւ ընկերային
հարց էր, որ Սահմա­
նադրութեան
ընծայած
միջոցներով
լուծել
անկարելի
էր : կ .
Պոլսի
հա
յ քաղքենին
ա յսպիսի
հարցեր չէր դնում
,
որովհետեւ
նման
հաբցադրութիւնը
պիտի առաջնորդէր
ուրիշ
գործելակեբ–
42
Fonds A.R.A.M