գիտակից
քաղքենի
գաս
,
առեւարական—արգիւնաբերական
բուր–
մուազի
եւ. լուսամէա
մտաւոբականութիւն
։
ուրքը ,
ո
է*է
ձեռ­
քում էք գանւում
սլեաութեան
գեկը , ագէա , մոլեռանգ
կգերէ
,
կաշառակեր
եւ Հայբենասիրութիւնից
զուրկ
սլաշտօնեաներէ
,
Հե–
արզՀետէ
ռազմ
ո
ւեակո
ւթ իւն ը
կորցնող
զինուորականս
ւ.թե աս
եւ ախտէ
ոլ
տգիտութեան
մէջ թալա լուոգ
կա լուահ՜ատէ
րե ր է
ու
խաւարամիտ
գիւղացիների
Հ ասա րա կութէւն
էր։ Սրանք ոչ
միայն
րարենորոգութէւններէ
պաՀան^ր
չէէն
զգում
,
այլեւ խստօրէն
Հա­
կառակ
էէն :
/•
ա
րենո րոգումնե
րը պետական
ղեկավարութեան
Համար
նպաաակ չէ՜իԹ,
այլ
միջոց մի ա յն
արտաքին
միջամտութիւններից
ազատուե
լու , նոր մէ^ամտ
ո ւթ էւննե ր է առի թնե ր
չստեզհ՜ելու
,
ո րպէ սղի մեհ պեաութիւններր
պատճառ
բռնելով
Օսմանեան
ղե—
կավ արն եր ի պետութիւնը
կառավարելու
ան ընգո
լնա կո ւթ ի լն լչ
չանՀանգստասնէին
իրենց
. «
Բ արե կ ար գ ութե ան բ ո լ ո ր փորձերը կը
բխ է ին գլխաւորապէս Օսմ • կ այս ր ո ւթե ա ն ամբ ողջ ա կ անո ւթիւնը
պահպանելու ե ւ աստիճանական անդ ամահա աումի ու վերջնական
անկումի առաջք ը առնելու մ տ ահռ գ ո ւթենէն , ոչ թ-է արդիական,
յա ռ ա ջ ա դ էմ, րոլոր բ աղկ ա ցուցիչ ա արբերուն համար ընդունելի
պ ե տ ո ւթիւն ե ւ կարդ առաջացնելու հո դ է ն : Թո ւրք ժողո վ ր դ ի հ ո ­
գիին խ ո րթ է ր ամէն արմատական յ եղ ա շր ջ ո ւմ եւ խ ո րթ մնաց
մին չ ե ւ վ ե ր ջը : Թրքական բնագդին անհարազատ է ր քբիս տ ոնե այի
հետ հաւա ս արութե ան գետնի վ ր այ կենցաղ ստեղծել ո ւ չստեղ­
ծ եց » ,
ճէչգ կերպով
բնորոշում
է Ա* կեսար՝
«
Հայկական
Հարցը
\
§–րգ
գարուն»
յօգուահում*
) ։
ք$նգէրն , է Հարկէ ^
վերաբերում
էր ոչ
«
թրք ա կ ան բն ազդ ին » ,
ոչ
«
թ ո ւ ր ք մ տ ա յնո ւթե ա ն » ,
այլ ըն–
կերա
յէն
Հոլովո
յթէ
ա յն աստիճանին
,
ո
Ր է Վ
Ր
ա
ձ գանւում
էր
կայսրութեան
վարիչ ագգը
թուրքը^
որ իր մէջ չունէր
բա ր են ո–
րոգութիլն
ցանկացող
,
յ ^
ո ա
Լ
\
Րլ\
ո
Գ
ոլ
–
մեր
։
Այստեղից
էլ՝
«
Հին
մտայնութիւնը»
եւ «թրքական
բնազգի»
տեւականութիւնը
։
աժամանակ
,
բարենորոգումների
ա յս ան յաջող
փորձերի
Հետ , զարգանում
էր մի ուրիշ
երեւո
յթ * Հպատակ
ազգերը
,
մ ա–
՛
Լ
III
ւ ա ՛՛՛՛չ քրիստոնեանե
բ ը
ք
ջանում
էին ազատագրուել
թրքական
Լ
ո
՚
հից
,
անջատուեչ
Օսմանեան
կա յս րութիւնից
:
Անջատման
այս
շարմումը
սկսուեց
ք՝ ա լկան ե ան սլաւներից
եւ յոյներից
։
Ազատա­
գրուեցին
(
Հունաստանը
,
Ա եր րի ան • Աւելի ուշ նրանք պիաի
պայ–
քարէին
իրենց
Հողերի
ամբողջացման
Համար : Եգիպտոսը
բունեց
ինքնավար
գոյութեան
ուղին , որ Հեաագային
նրան պիտի
Հաս–
$ ընէր լիակատար
անկախութեան
:
Ո* ում ան ի ան գարձալ
սկիզբը
* ) «
Վ է մ » , 1938, ԻԳ , է շ 7 ։
32
Fonds A.R.A.M