մի շտ գէ^ՔՐ ձեռքին
Հսկայ պետա
թիւնը
սլաՀեէու
Համարէ
կայս­
րութեան
պաՀպանումո
դարձաւ
թուրքի
միակ
մ տաՀ
ոգութիւն
ը\
1/
ւ այս պաՀպանումն
Էլ նա չՀասկացաւ
որսլէս
ազգերի
իրաւա–
Հա
լա
սա բութիւն՝
մ արդու եւ քաղաքացու
իրաւունքների
գոր­
ծադրում
ով : ԸնդՀակառակն
,
թուրքբ շատ Հեռու
Էր ա յս մ ը
տ
֊
քից : Կար եւ. մի այլ կարեւոր
սլաաճառ
Օսմանեան
կայսրութեան
թուլութեան
:
Գաբերի
ընթացքում
նրա
հասարակական կ ազմը
մեծ
փոփոխութիւն
չկրեց
յար մ տրուելով
նոր սլա յմ անն ե րին -
\\
§~րդ դարում
Էլ մնաց
նոյնը,
ի"ձ "Է՛ Էր
16– 17–
րդ դարերում
Հ
Նա կազմուած
Էր միաՀեծան
արքունիքից
,
մոլեռանդ
կգ^՚րից
,
կալուածատէր
,
աւաաաաէր
ընչաքաղց
փաշաներից
,
ւլօրք ու զո՜­
րականներից
եւ անբարո
յա ց ած
,
կաշառակեր
սլա շաօնեանե
բ ի ց :
Ա բանք սաեղծագո
բծող
ուժեր
չէին , ա յ լ սպառող ու վատնող
:
ք*ազմացեզ
,
բարդ
կառոյց
ունեցող
պետութիւն
զարգացնելը
նը–
րանց կա րողութ՝ ի ւն ի ց ՛Լեր էր
X
ճիշդ է , 0 " մ ան Լ ան կա յս րութեան
վարիչները
չէին կար ալ
չՀասկանալ, որ ընկերային
նման
կազմ»՚ք ել պետական
նման մե­
քենա յով յարատեւել
եւ իրենց
դոյութիւնը
պաՀել
չէին կարոդ *
այստեղից
էլ՝ բա րենո րոդութեան
բազմաթիւ
փորձեբըւ \%–րդ
դարի
0**
մ * կայսրութեան
պատմութիւնը
բա րենո
րոգութիւն—
ների պատմութիւն
է իբրեւ
Հետեւանք
ներքին եւ արտաքին
պայ–՛
մաննեբի : Պէաք էր նոր ս կզբո ւնքն ե ր ի վրա
յ փե րակառուցե
լ բազ­
մալեզու
,
բաղմակբօն
պետութիւնը*
պէաք էր աւելի սերտ կապե­
րովդ միացնել
ազգերին ու ցեղերին
կայսրութեան
Հետ։
1839–/
Խաթր Շ է բ ի Փ Ը յ 1856–/՛ Խ ա թը - ՀիՆմ ա յի ւ նը , 1876–/ Միդհա տ եան
Սահմանադրութիւնը, 1908
թ՝
յ եղ ա փ ո խ ո ւթի ւնն ո ն Սահմանա­
դ ր ո ւթե ա ն ե ո չ ա կ ո ւմը
փորձեր էիննոր ուղիների
վրայ
դնելու
կա յս բութիւն
ը : Նրանք աւետում
էին ազգերի ու
Կողովուրդների
նո յնիրաւ
ութիւն
,
ի րաւաՀաւա
սա բութի
ւն , ապաՀ ովում
էին խ ըղ–
ճի , կրօննե րի ազատութիւն
ը եւ անձի եւ ստացուածքի
ան ձե որե­
ւէ՛խելի ութ իւն ը , բո լոր
ժողովուրդներ
ի Հա լա սա բութ
իւն գա տա­
րանի
ել. օրէնքի առաք ւք՝ա րենո րո գութ ե ան պիտի
ենթա
րկուէբ
ամբողք պետական
մ եքենան՝
վար չութ
իւն ,
զինուորագրութեան
ձեւ,
Հարկաբաշխում
,
Հողային
Հարց*, Ատեղծուելու
էր ազատ,
նոյնիրալ
Օսմանեան
քաղաքացիների
Հասարակութիւն
:
կայսրու­
թիւնը
բռնելու էր եւրոպական
ազգերի
քաղաքական
Հոլովոյթէ
ուղփն : ք*ա յց բա րենո բոգումնե
րի ա յս բոլոր
փորձերը
անցան
ի
զուր % Զյաջողեցին
,
ո րովՀետե
լ
թուրք՛
Հասարակութիւնը
ինքը
Հնամենի էր , չունէր
իր մէք այն ուժերը,
որոնք նեցուկ
կարողա­
նային
էիոեէ իշխանութեան
,
կենսականօրէն
շաՀ ա գրգռուած
լ ի ­
նէին պետական
բա րենո բոգումնե
րո վ
:
Զկար եւ Հասունացած
,
3 1
Fonds A.R.A.M