րի Հետեւանքը
եղաւ, ա յն
,
որ
19–
րգ Գ
ա
րի ^ է
ս ռ
վ ե
ր ս կս ուո
ղ
ոուսաՀա
յ ազգա յին—գաղափա րական
եւ. յեղափոխական
շար­
ժումների
մէջ Հայ ազնուական
ղաս ր որեւէ դեր չունեցաւ
,
ի ն չ ֊
պէս եւ Հայոց
յեղափոխութեան
մէ^^ ՚^Է^Լ թուրք—թաթարական
,
ինչպէս եւ վրաց
ազգային
շարժումների
գլուխ
ը կանգնեցին
կա
լ–
ուածատէ բ—ազնուականնե
ր ը : Հա յ ազնուական
ր
չունեցաւ
ի ր
նախնիքների
առաքինութիւննե
ր ր
,
զուրկ
մնաց քաղաքական
ո–
գորումներից
եւ Հայրենիքի
գաղափարից :
I I
ՀԱՅԿԱԿԱ՛Ն Հ Ա Ր ՑԻ Ծ ԱԳՈՒՄԸ
19–
րգ դարի
ռ
րկրորդ
կիսին
Օսմանեան
կայսրութեան
քա­
ղաքական
տագնապը
աւելի է սաստկանում
•
կայսրութեան
վսւ–
րի քներ ր ընդունակ
չեղան
լուհ՜ելու
իրենց աււա§ գրուահ՜
խնդի ր–
ները։
կայսրութիւնը
ազգերի
պետութիւն
էր՛ նրա իշխանո
ւթե
աս
տակ
ապրում էին սլաւոն
ժողովուրդները
,
արարները^
յոյները^
ռում անաց իք ^ Հա յերը
,
քրգերը
...
Ա րանք
բոլորը
զէնքի
ուժով
է ին գրաւուած՜ եւ զէնքի
ուժով
պաՀւում
էին կա յսրութեան
մ է ^ ։
Ջունէին
ո
չինչ
ընգՀանուր
տիրող
ցեղի Հետ՝ ոչ պատմական
անց–
էալ^ ոչ մշակոյթ
,
ոչ լեզու
,
ոչ է լ իրաւունք եւ օրէնք։
Այգ ազ­
գերն
ապրում
էին մէկ րնդարձակ
տան մէ^
%
որ կոչւում
էր Օս՛­
մանեան
պետութիւն
,
բայց
անՀարաղատ
էին իրար^
խորթ եւ
թշԳէամի ; կա յսրութեան
դժբախտութիւնն
ա յն Էր , որ ^
ոլ
֊
ՐՔԸ^
1
իչխ
ո
զ
ա
ԳԳԸ
*
գրաւի<չ
"
Հինչ
ունէր Հպատակների
Համ ար՝ ոչիր
կառուցած՜
վարչութիւնը
,
ոչ իր մշակոյթը,
ոչ լեզուն։
ինքն էլ
փոքրամասնութիւն էր ընդարձակ պեսւոՆթ-եան սահմաններում:
(/
էս չէր կա բող ել չեղաւ առանցքը
կայսրութեան
մ է ^ ապրող ազ­
գերի
Հաւաքման
:
Ազգերն ու ցեզերը
ապրեցին
^Լ
ոո
Ք~^
ոո
քէ՝
է
ւ
~~
քանչիւրը
իր Հոգսերով
,
իր ներքին
գործ՜երով :
կայսրութիւնը
առնում էր նրանցից
ինչ որ լաւ էր , կա բող
,
պիտանի եւ
ընդունակ
եւ գործ՜ադրում
իր գոյութեան
տեւականացման
Համար։
Ոմանք
մատակարարում
էին զօրք ո, ոմանք
ուժեղացնում
էին նրան
առեւ­
տուրի եւ արգիւնաբեբոլթեան
մէ^^ հանում
էին տնտեսապէս
բար–
ձբրացնԼ
լ կա յսրութիւնը
: (\
մ անք ծ առա յում էին նրան
արՀեստ–
՚
էերի եւ արուեստների
մ է ^ ։ Ոմանք է լ իրենց վարչական
կա ր ո ղու–
թիւնները
նուիրում
էին նրա վերանորոգման
:
Օսմ • կա
յսրութիւնը
ստեղծուեց ու զարգացաւ իր մէջ ապրող բոլոր ազգերի սիգերով
եւ ամենից քիչ թՈԼրքի աշխատանքով :
Նրա կառուցման
,
մեծաց­
ման
վրայ
աշխատեցին
Հպատակ
ազգերը
եւ բռնի ու
կամաւոր
թրքացածները։
Ենքը՝
թուրքը
մնաց
զինուոր
,
բանակի
վարիչ
30
Fonds A.R.A.M