կան թուականներէն
Հասնում էր
753
յ 3 4 4 –
է ՚ Դէւղական
այս բբ—
նակչոլթէւն
բ ապրում էր կաէուահ՜ատէ
բերէ եւ վանքերէ
Հողերէ
վրայ , այսէնքն՝
գէւզացէութեան
3 0%–
Հ » :
Եթէ է նկաաէ ո
նանք , որ նրա վրայ
հ՜անրանում էր թաթար
արտօնես։լ
դասէ ^
մասամբ
ԷԷ
վրաս սնանկացող
ազնուականութեան
տնտեսական
եւ
քաղաքական
լուծ՜ը^ ապա պատկերն բստ ամենայնէ
պարզ կբ էէն է :
Հայ
գէւզացէութեան
շօշափելի
մէ մասն
ԷԷ
ապրում էր պետա­
կան Հողերէ
վրայ • Հետեւապէս՝
ազատ էր կա
ԷՈ
ւահ՜ատէ րե րէ
ճըն–
շումներէց
եւ բազմատեսակ
ՀարստաՀարութէւններէց
:
ք-այց
այս­
տեղ
ԷԷ
ենթակա
յ էր ռուս
ո ս տ է կանա կան եւ անրարո յական
ու
կաշառակեր
պաշտօնէութեան
քմաՀաճոյքէն
։
Արանք
է լ
է
Օսման­
եան պաշտօնէութեան
նմ ան , ռուս
մողովրդէ
վա տ թա ր ա դո
յն
տարրն էէն եւ Հաստատուե
է է էն Այս ր կո վկա ս ո ւմ
րաց առա
պէս
տեղական
ժողովուրդներէ
Հաշոլէն
ապրելս է
,
Հարստանալու
եւ
Հա ր սա աՀա րե լու նպատակով
%
Այս շաՀամ ո լ եւ պորտարո
յհ~
տարրն
Էր ռուսական
ազդեցութեան
եւ ՀմշակոյթԷ՝^
տարահ՜էշբ :
Պ ա րս կա—տա ճ կա կան աւատական
կարգերէց
աղա տ ո ւ ահ Հայ
գէւզացէութէւնր
աւելէ քան կէս գա ր մնաց Հա յ , թաթար եւ վրա–
ցէ աւատատէրերէ
էշխանութեան
տակ : Աէկ աւատական
կարգր
փախաբինուեց
Ոէ
֊
րէչ
ոէ
/
^
1
ք^էե*–
Ո
Ր
Ո
Լ տար բեր ութ էլն կա ր
նրանց
մ էջել–. քրուսաՀայաստանում
աւատական
կարգն
ապրում
էր էր
անկման եւ փոխանցման
ձՐ^
աս
Ր
։
Ագաներ բ , բէ^երբ
,
խաներբ
զբկուեէ
է էն վարչական
,
դատական
եւ զէն ոլորական
է
րաւունք–
ներէց ^ բայց
պաՀել էէն գեռ էրենց կաէուահնեբբ
եւ նրանց Հետ
կա պո
լ.
ահ մէ քան ի ա բտօնութէւննե
բ Հ Պ ե տա կան է
շխանութեան
ձեռքն
այստեղ
աւելէ էր զգացլում
,
բայց նա , շատ յաճախ, հա–
ռա յում էր ա րտօնեա
լ դասէ
շաՀերէն
,
գո րհա կց ո ւմ էր թուրք ,
թաթար
^ վրացէ
բարձր դասէ Հետ ու հ՜անբ կեղեքման
ենթարկում
Հայ
գէւզացուն
եւ , ոնդՀանբապէս
,
թշնամական
գէրք
բոնում
Հայութեան
բոլոր դա սեր է Հանդէպ :
Բայց Հայ գէւղացին
կովկասում
լուռ ու մունջ չտա րաւ
էրեն
գէմ
Հ անահ՜ ՀարստաՀարութէւննե
րբ , ա յէ խնդրագրերով
է
բողոք­
ներով
յէ շե ցրեց բա րձբագո
յն է շխանութեան
էր դժնդակ
կա
ցոլ­
ան մասէն
: 7/
ա մեղադրեց
աւատատէրերէն
^ պետական
պ ա շ—
տ օն ե ան եր էն
ք
նո յնէսկ շատ տեղերում
զէ"քէ
գէ^եց
նրանց դէմ :
ճո բաատ էր ական կ՛"րգ է գէ*
1
՝
եզող ա յս շա րժումներ
բ տեղէ էէն
ունենում
գլխաւորապէս
Սիւնեաց աշխարհում, Ղազախի զ ա ս ս ֊
յ ւ ռ ւ մ , "եոր Իայազէ ս փ գիսլացիոՆթեաս լքէջ :
Այսպէս՝
%
ա գա իւի
գիւղացիները
խնդրում էին ազատել
իրենց
«
թ ո ւ ր ք ազալարսե–
ր՜ից, որոնք պարսիկների արշաւանքի ժամանակ կ ողոպ տ ում է ին
հ ա յ ե րին , իսկ ա յ ժ մ կ առա վ արում են նր ա նց » ։ 1837
թ–
Վ ա յո ց
28
Fonds A.R.A.M