ւգեաը, որ շատ
շուտով
Հզօր ո յժ դարձաւ
: ՝
ք*
ո
*֊
րդԸ
ԷԳ
ա
Գ
ա
րհցրեց՝
պայքարը
թուրքի
դէմ , րայց
աւելի
լարուեո
Հայութեան
գէ"^
։
Հայութեան
(
լաւութիւնը
այժմ
աւելի ծանրացաւ,
որովՀետեւ
նա
ըեկալ
եր/լու
իշխանութեան
տա1լ
թուրք—պետական
ել
քրդա­
կան , որոնց
դաժանութիւն
ր ա յժմ
աւելի
զգա
լի
դարձաւ
,
քան
թէ գարի
առածին
կէսին։
1824
թ՛ Օսմանեան
կայսրութիւնը
սար ձես
Հ
ո
զային
բարենորոգումներ
մտցնել
կայսրութեան
մէք՝
նպատակ
դնելով
Բ ՚ ^ ե լ զանազան
միջոցներով
առա ՛Լ եկած
խոշոր
կալուածատիրութիւնը
եւ դրանով
քայքայել
Հակապետական
ու­
ժերի
նիւթական
Հէնքերը;
Այս բա րեվէ ո խո լթիւն
ը , սակայն,
Հա—
յասաանում
չկիրառուեց
:
Ապսաամբութիլնից
յետոյ՝
փորձ
եղաւ
զինաթափ
անելու
քրդերին
,
րայց այս էլ ամ բող^ութեամ
բ չի ր ա–
դործուեց,
որովՀետեւ
պետական
շրջանակներում
տիրում
էր այն՛
կարծիքը՛,
թէ՝
«
ք բ դ ե բ ը միշտ պատրաստ զօրք են մեզ հ ա մ ա ր » ։
՛
հարի երկրորդ
կիսին, ԳԳ—ական թուերի
վերքերից
սկսած,
քուրդ
եւ թուրք
Հակամարտութիւնը
մեղմանում
է , փոխադարձ
ատելու—
թիւնը
թուլանում
,
ել երկուսը
իրարու
մօտենամ
եւ
գործակ­
ցում
են։ Նրանց
երկուսին
էլ մտաՀոդում՛
էր Հայութիւն
ը%
քՒէ
Հայաստանի
Հայ գիւղացի
ութ
իւն ը ինչ կասութեան
մէ^
էր քուրդ
իշխողների
Հովանու
տակ
,
երեւում
է
70—90-
ակ"՚ն
թը—
լականներին
արուած
բազմաթիւ
Հ րա տա րա կո ւթ իւննե ր ի ց ու վը–
կայութիւններից
։
Հայ մամուլը
լայնօրէն
աեղ էր տալիս
յերկրից»
եկած
թղթակցութ
իւննե րին.
եւրոպացի
ճամբորդները
անՀաշիլ
փաստեր
էի՚ե
յիշում
Հայերի
ճորտական
վիճակի
մասին*
կ*
Պոլ–՛
սի Պատրիարքարանը
1876—
ին Հրատարակեց
իր
«
Տ եղե կ ա գ իրք <1Ա1–
111111
ակա(1
հարստահարութ ե 111(1ց »
ր : Այս
բոլոր
պաշտօնական
եւ
անպաշտօն
փաստաթղթերը
միաբերան
վկայում
էին
1
ո
ր ք
ո լ
ր գ
աւատաաէ
րի Հովանու
տակ
գտնուող
Հ այ գի ւղա ց ի ո ւթե ան
մ ե–
ծագոյն
մասը
զրկ
Ոէ
֊
ել
Էր
անձնական
ագաաութիւնից
,
անձեռըն—
մ խելիոլթիւնից
,
կ
ո
րցրել
Էր իր
հողր ,
ա
ԷրՐ
էէ Ր է Ր
շարժ՜ական
Հարստութեան
։
Նա քուրդ
իշխողների
Հանդէպ
ունէր
աւատական
կարգին
յատուկ
բոլոր
պարտաւորոլթիւնները՝
Հողային,
Հար–
Կ
ա
յ ի
ս
Հ
անձնական
ծառայութեան,
կոռ եւ բէդտրի
եւ
ղինուորա–֊
կան : Ալատատէրի
ընտանիքում
աշխատում
էին նաեւ
Հա յ
կա—
նայք–,
«
փ ո ւր դ կամ
թ-ուբք բ է կ ե բր , ադանեբր կամ
դ է բ է բ է յն ե ր ր
դիւղացուն շահա գ ործ ում է ին , յւաիշտակոՆմ • նրանից վերցնում՛
էին այնքան, որքան իրենք է ին ց անկ անո ւմ։ Գիւղացին ֆ է ո դ
ա
ւ Ի
համար կռո. ու րէ կ ար է ր կատարում, տղամարդիկ նրա համար
աներ, րերդ եր եւ ճանապարհներ էին կաււուցանում
7
իսկ կ անայք
տնային աշխատանք կ ա տ ա րում։ Արեւմտեան Հայաս տ անի որոշ՛
մա ս երում, մտսնաւորապէս Աուշի , Րփ|>վիսի եւ Վանի դաւաււնե–
24
Fonds A.R.A.M