սին
մրցումն էր տեղի
ունենում
թուրքի եւ քրգի
միքեւ այն Հար­
ցի չուր^, թէ ո՞ւմ պիտի
մնան
հայկական, նահանգները՝ աւասւսւ–
աէր քոլրդի^ն, թէ քաղաքական կենտրոնացման ձգտող սուլթան–
ներին :
Ա յս պա յ ք
ա
ր ի ^է^ Հա ձ
Ոէ
–
ք^Ի
լս
Ր
ո
Է խ
օս
Ք
ունէ ր ) ոէ էլ որեւէ
գեր
)
թէպէտ
ունէր իր Համակրանքը
։
Հայեր
ը չմիացան
քրգերին՝
Հակառակ
քուրգ
ղեկավարների
թաւի ահ՜ րոլոր
խանքերին :
ատ
տեղերում
նրանք
նո յնիսկ
օգնում էին թուրքերին՝
յատկապէս
Հտյ քաղքենի գաս ը , ա րՀեստաւո
րութիւնն
ու
առեւտրականները։
Հայերի այս գիրքս Հասկանալի
էր։ *ք–ուրգն էր^ որ քայքայում
էր
Հա յութիւն
ը իր րոլոր խաւերով
։ ՝
ք–ոլրգբ
անիշխանութեան
սեր–
մանող
ոյմն էր * նա չէր ճանա շում օրէնք եւ իրաւունք
•
օրէնքը
իր քմաՀաճոյքն
էր , ալարն ու աւերը՝ իր նպատակը։
Նրա
զին­
ուած՛ ո ւմի դ Հա րստաՀա
րոլթեան
գէ մ Հ ա յ ր զրկուած– էր պաշտ­
պանութեան
մի հոցներից
։ ՛
ք՝ (՛գի
առաջացրած՜
ան ապա
Հովու­
թեան
,
անկարգութեան
(
անիշխանութեան
գէմ ք^
ո
*֊
ՐՔՐ
»
որոշ
Հափովդ
Հանգիսանում
էր կարգի եւ օրէնքի
ներկայացուցիչ։
Հա­
յերի՝
Օսմանեան
գաՀին
Հաւատարիմ
մնալը , ա յս
մամանակա—
շր^ան ո ւմ , մեծ՜ նշանակութիւն
ունեցաւ Հետագա
յէն
)
աւելի ուշ ,
70—8
0—
ա կան թուերին
երկու
մոզ ովուր գների
փոխ
յարաբերու­
թեան
խնգրում
։
ք՚բենց ապստամբութեան
ան յա Հո զո ւթ ե ան պատ­
ճառներից
մէկն
է լ քուրգեբը
Համարեցին
Հայերին
։
՛
ք՛ ր գա կան ապստամբութեան
ճնշումից
յե սա յ
, 1856
թուին
է
կա յսեբական
վա ր չո ւթ ի ւն ը եւ զինուորական
ո յ Հր ամ բացան ա—
րեւելե՜ան
նաՀանգներում
։
Թուրքիայի
քաղաքական
կչիո֊Ը
մեծ՜ա­
ցաւ
:
՛
էյ՛ս շարունակեց
Հալած՛ել
,
գլխատել
անիշխանական
,
Հա­
կապետական
տարբերը
քուրգ
ղեկավարներին)
մասամբ
է լ այն
փոքրաթիւ
Հայ խմբերին)
որոնք միացել
էին քրգերին
։
Լք՝ի ամա
-
մ տնակ նա վարձեց
բաւարարել
Հա յերին՝
շնորՀելով
նրանց
կրօ–
նա—կրթական
որոշ արտօնութիւններ
)
յանձին Ազգ •
ԱաՀմանա–
գրութեան)
որ մի տեսակ
ինքնավար
ութ
իւն էր։ Այս
ինքնավա–
բութիւնը
ապաերկրային
էր , կապուած–
էր ազգային–կրօնական
պաականելիութեան հետ
եւ ոչ թէ որոշ երկրամասի
։
ԸնգՀակա–
ռակբ)
նոյն այգ օրերին նա անողոք
պայքար էր մղում
երկրային
ինքնավա
բութ իւննե րի գէմ
ԶէյթՈւնի եւ Աասունի մէջ։
Հայոց
երկու ինքնավար
շրջանն ե րի գէմ մզուած՜ այս պա յքարբ
շարունա­
կութիւնն
է ր Հալած՜անքների
քրգական
շա բմումներէ
գէմ ։ Օս­
մանեան
կայսրութիւնը
մեծ՜ ճիգերով
փորձում էր գառնալ
կենտ­
րոնաձիգ
միապետութիւն
։
Թէպէտ
քուրգ
աշխաբՀ
իկ
ղե կա վա ր ո ւթ ի ւն ը ծ՜անր
Հաբուած՜
կբե ց եւ երկար
մամ ան ակով ստիպուած՜
եղաւ
լքել
քազաքական
ասպարէզը
)
նրան)
սակայն)
փոխարինեց
քուրդ շէյի*Ը՝
Հոգեւոր
23
Fonds A.R.A.M