սար ջրերը դեպի Մայր Արաքսը, խաոնելու իր վիշտը նրա մեծ վշտին։
Այստեղ ընկերս վաո տպավորությունների մեջ մխրճված, իր պատանե­
կան երևակայությամբ իմ աոջև նկարագրում, պատկերում ու բացա­
տրում էր, թե ինչպես կարող էր լինել Կույսի ամրոցը դարեր աոաջ, երր
կենդանի էր նա ա
շնչուն։ Պատկերավոր նկարագրություններով ու օդի
մեջ ձեռքի լայն շարժումներով նա ուրվագծում էր նախկին կանգուն եկեղե­
ցին, հարակից շենքերն իրեն շրջապատող աշտարակներով ու պարիսպնե­
րով և այնտեղ ապրող բնակիչներով։
Մ ե ն ք որոշեցինք հրաժարվել դժոխային կածանից և վերադառնալ այլ
ճանապարհով։ Կույսի ամրոցի հարավ-արևելյան կողմով, չնայած ոչ մի
կածան ու արահետ չկա, բայց հազարապատիկ դյուրին է իջնել դեպի
Ախուրյանի ձորը։ Այդպես էլ արինք։ Այդ կողմը, որ ժամանակին ամրաց­
ված է եղել պատնեշներով, այժմ փլատակների կույտի է վերածված։ Արջի
ճանապարհներով վայր իջանք Ախուրյանի ձորը, որտեղից հնարավոր է
վերադառնալ միայն Ծաղկոցաձորով։
Ախուրյանի ձորից մենք թեքվեցինք դեպի աջ և մտանք Ծաղկոցաձոր։
Այստեղ մեր աոջև բացվեց ծաղկավետ մի լայն հովիտ, որի միջով հոսում
է Անի վտակը։ Նրա հունի ափերը բռնել է եղեգնուտը։ Այդ գեղեցիկ հովիտը
գնալով սեղմվում է և ապա
դարձյալ աստիճանաբար լայնանալով, ոլորա­
պտույտ ձգվում է դեպի հյուսիս։ Ահա այդ ձորի շավիղներով վերադար­
ձանք Անի։
Ստորերկրյա Անին իր մութ ու խորհրդավոր ուղիներով ծանր տպա­
վորություն էր թողել Միքայելի վրա։ Եվ այդ հոգեկան վիճակը աստիճա­
նաբար վերացավ, երբ հետևյալ օրերին մենք այցի գնացինք Ապուղտմ–
րենց ու Փրկիչ։ Այդ երկու գեղակերտ կոթողները 11-րդ դարու հայ հան­
ճարեղ ստեղծագործ մտքի արտահայտություններ ե ն ։
Ահա «Փրկիչ» եկեղեցին։
Ն ա իր նազելի կաոուցվածքով, որը խրոխտ վեր
է խոյանում ոսկե
հատման գեղեցիկ համաչափությամբ, կանգնած է մեր աոջև իր սիգա­
պանծ տեսքով, որպես գեղանի մի կույս։ Նրբագեղ որմնասյուներն ու
աղեղները, երկու շարք, պարուրում են եկեղեցու բազմանկյուն
իրանը։
Մուտքը չնայած փոքր է, բայց քանքարավոր ճարտարապետը նրան տվել է
պատկառելի տեսք և գեղեցիկ ու խիստ արտահայտություն իր պարզության
մեջ։ Մուտքից վերև, արտաքուստ հարթ տարածության մեջ, հեղինակը զ ե ­
տեղել է գողտրիկ, բոլորակ մի լուսամուտ, որը եկեղեցուց դարս եկողի հա­
մար ծառայում է նաև որպես
ուղեցույց։
Մեր ուշադրությունը գրավեց այն բարձրաքանդակ, գեղեցիկ շղթան,
73
Fonds A.R.A.M