Հեքիաթային այս գեղակերտը ղյութեց ընկերոջս՝ Միքայելին, և նա
ոգեշնչված սկսեց մատիտով թղթի վրա արվագծել Կույսի ամրոցը։
Շարունակում ե նք մեր ճանապարհը։ Միջնաբերդի հարավ-արևմտյան
լանջով իջնում ե ն ք դեպի զաոիվայրի շուրթին կանգնած ութանկյունի կի­
ստվեր եկեղեցին, ապա
անցնելով պարիսպների փլատակների կողքով, դեմ
ենք սանում դժվարին մի անցքի։ Պարիսպների տակ,
պեմզայի հսկա զանգ­
վածների մեջ, բազմաթիվ ժայոափորեր կան։ ժամանակին, փլուզման հե­
տևանքով, ժայոափորերը կործանվել են, թողնելով որպես հետք ժայռափոր
բնակարանների ու մատուռների ետևի մասերը միայն։ Ես և ընկերս իրար
ձեռք բռնած զգուշությամբ իջնում ենք պեմզայի կույտերի վրայով։ Մեր
առջև տարածվում է երփներանգ վայրի ծաղիկներով ու խոտերով ծածկ­
ված մի բարձրավանդակ, որի հարավ-արևելյան
ծայրից դժոխային կա­
ծանը աոաջնորդում է մեզ դեպի Կույսի ամրոցը։ Այդ անմատչելի կածանը,
որին կարելի է անվանել «սատանայի ճանապարհ», բավականին երկար է.
նա քերում է ապառաժներն ու ձգվում նեղ ժապավենով։ Կածանի ձախ
կողմից մեզ սեղմում են կարծր ժայռերը, իսկ աջից ուղղաձիգ հատումով
ապառաժները գահավիժում են դեպի
ձորը, մի անզգույշ քայլ ու մարդ
կորած է ։
Շունչներս բռնած, հայացքներս գամած ձգվող կածանին,
զգուշու­
թյամբ առաջ ե նք շարժվում «սատանայի ճանապարհով», խուսափելով
չնայել դեպի խորխորատը... Վերջապես ավարտում ե նք մեր վտանգավոր
աղին և մի փոքր մագլցելուց հետո հասնում ենք թերակղզու կատարին։
Մեր շուրջը փլատակներ ու քարակույտեր են, որոնց մեջ որպես մի
մենավոր վկա իր հոշոտված, բայց գեղեցիկ մարմնի մասերով կանգնած է
մի հոյակապ կոթող, որի հյուսիսային ա արևելյան պատերն են կանգուն
և մասամբ արևմտյան պատից մի անկյունը, որի վրա
պահպանվում ե ն
դեռևս նրբագեղ քանդակներ, իբրև նշումներ իր գեղակերտ իրանի։ Հարա­
վային պատից մնացել է հարավ-արևելյան անկյանը, ամբողջական
պա­
հելով եկեղեցու բեմը։
Այս վայրը ժողովուրդը անվանել է Կույսի ամրոց և այդ անունով էլ
սերնդե-սերունդ հասել է մեզ։ Այստեղ համարյա ամեն ինչ պահպանվել
է կուսական դրությամբ՝ ինչպես որ փլվել են վաղեմի շենքերը, այնպես
էլ մնացել են անաղարտ, մարդկային ոտքը շատ սակավ է հասնում այս­
տեղ։
Կույսի ամրոցը իր սգավոր ա սիրտ ճմլող տեսքով, լուռ հանգչում է
ամայացած թերակղզու գլխին՝ ողբալով իր անփառունակ վիճակը։ Նր ա ող–
Fonds A.R.A.M