Մանուկ հասակից հաճախ գալիս էի այստեղ հատկապես նայելու իմ
սիրած աքաղաղին և հիշում խորոզի երգը։
Եկեղեցու ղոաը փակ էր։
Մենք մեր ճանապարհը շարունակեցինք։
Անցնելով բաղնիքի փլատակների, Փրկչի, Կատրանիդե թագուհու փըլ–
ված դամբարանի քարակույտերի մոտով՝ կանգ աոանք Մայր տաճարի դի­
մաց և դիտում
ենք։
Ահա դարերի խորքից մեզ է նայում Աստվածամոր տաճարը։ Անի քա­
ղաքի ակնապարար կոթողներից մեկն է այն, որ իր վեհապանծ կեցված­
քով տիրապետում է մայրաքաղաքի վրա և Անի այցելողի ուշադրությունը
գրավում։ Ն ա կառուցված է 10-րդ դարում (ավարտվել է 1001 թվին) Կատ­
րանիոե հայոց թագուհու կողմից։ Տաճարի չորս պատերն արտաքուստ
ունեն զարդաքանդակներ, նուրբ որմնասյուներ ու կամար աղեղներ։
Լու­
սամուտները կբում են զարդաքանդակ պսակներ ու շրջափակեր։ Երեք
մուտք ունի այդ հսկան՝ հյուսիսային, հարավային ե արևմտյան։ Հարա­
վային պատի վրա փորագրված է Կատրանիդե թագուհու արձանագրու­
թյունը՝ դա կառուցման արձանագրությունն է ։
Արևելյան ճակատի երկու մեծ խորշերի մեջ, վերին մասում,
նուրբ
ճաշակով քարե ժապավենների վրա կերտված եննրբին քանդակներ,
որոնք իրենց ձևով ու բովանդակությամբ բացառիկ են հայ պատմական
արձանագործության մեջ։ Այդ քարե ժապավենները իրենց քանդակներով
կարելի է նմանեցնել ասեղնագործ-նրբին հյուսվածքների։ Թերևս Կատ­
րանիդե թագուհին իր ասեղնագործ վարպետուհիներից մեկի
հորինվածքն
է իր տաճարի արևելյան մեծ խորշերի վրա դրոշմել։
Մտնում ե ն ք ներս։ Բոլորովին այլ է ներքին տեսքը։ Այնտեղ ոչ մի
քանդակ չկա։ Չորս ծանրանիստ ու երկնասլաց մույթերի վրա օդի տարա­
ծությունները հանդուգն կերպով սղոցում ենսրածայր, վ եհ կամարները։
Այդ հոյակապ կառուցվածքի մեջ կա և վեհություն ու համաչափություն և
գեղեցկություն իր պարզության մեջ։
Այդ հրաշակերտը կառուցված է զանազան երանգների տուֆ քարե­
րից, որոնք ժամանակի, բնության տեղումների և արևի շնորհիվ թրծվել,
վեր ե ն ածվել ավելի ջերմ ու ներդաշնակ գույների, ասես տաճարի պա­
տերը ծածկված ե ն թանկարժեք գորգերով։ Հանճարեղ Տրդատ ճարտարա­
պետի ստեղծագործ մտքի արգասիքն է այդ հոյակապ կոթողը։
Fonds A.R.A.M