դառը, և փոքրիկ զառիվերը բարձրանալով՝ կանգ ենք առնում Տիգրան Հ ո ­
նենցի գեղաքանդակ տաճարի առաջ։
Եկեղեցու գավիթը փուլ է եկել, մնացել են միայն նրա հյուսիսա­
յին պատը և արևմտյան պատի մի մասը։ Իսկ բուն եկեղեցին՝ Անիում
գտնված հուշարձաններից ամենաամբողջականը կարելի է համարել։ ժ ո ­
ղովուրդը նրան անվանում է «Նախշլա եկեղեցի», իր առատ քանդակների
և գունագեղ որմնանկարների համար։ Որմնանկարները իրենց վրա կրում
են բազմաթիվ սպիներ, բիրտ, վայրագ մարդկանց ձեռքերից։
Արվեստի մի փոքրիկ կաճառ կարելի է անվանել այդ հուշարձանը,
որի նազելի իրանի, արտահայտիչ քանդակների ու որմնանկարների, ընդ­
հանուր կաոուցվածքի, ձևերի ու ծավալների փոխհարաբերությունների հա­
մաչափ շաղկապումը, որը տալիս է գեղեցիկ մի ամբողջություն՝ ձուլված
բնության հետ, ցույց է տալիս 13-րդ դարի մեր ստեղծագործ նախնիների
մեծ վարպետությունն ու բարձր ճաշակը։
Ընկերս՝ Միքայելը, հափշտակված դիտում է արվեստի այդ գեղեցիկ
կոթողը։ Նա ոգևորված ասում է ինձ.
—
Արտաշես, տես, ինչքան անսպառ նյութ կա այս գողտրիկ հուշար­
ձանի վրա։ Ես պիտի աշխատեմ շատ բան նկարել ու նկարագրել, եթե
միայն ժամանակը թույլ տա։
Որքան արտահայտիչ, ր նա կան ու կենդանի են այս քանդակները։ Այս­
տեղ մենք տեսնում ենք խաղաղություն, սիրո, գեղեցկության և ուժի ու
աշխատանքի արտահայտություններ զանազան կենդանիների ու թռչուն­
ների միջոցով պատկերված։
Ահա
հարավային ճակատի լուսամուտի տակ
հուշկապարիկները
թռչունի մարմնով ու մարդկային դիմագծերով։ Այնտեղ, հարավային ճա­
կատի հարավ-արևմտյան անկյունում, մի խոշոր թռչուն իր գիշատիչ կտու­
ցով իր գլուխը դարձրել է մի\ ՛կողմ ոս անթարթ աչքով նայում է ։ Ահա և
եղնիկը նրբագեղ մարմնով, նա. աջ ոտը բարձրացրել է, նազելի պարանո­
ցը ուժեղ շարժումով թեքել ետ ու նայում է անմեղ հայացքով։
Բոլոր կենդանիները քանդակված են շարժման մեջ, իրենց բնական
տեսքով, ասես ապրում, շնչում ու զգում են։
Արևմտյան ճակատը, բացի քանդակներից, հարուստ է նաև որմնանկար­
ներով։
Ես
ցույց տվի Միքայելին իմ սիրած աքաղաղը, որն ինձ գրավել
էր մանուկ հասակից։ Նա քանդակված է հյուսիսային պատի անկյունում։
Նա կանգնած է հաղթական կեցվածքով, ասես ասում է. «Ես անհաղթ եմ»։
Fonds A.R.A.M