կենտրոնում կանգնած է հայկական պատմական ճարտարապետության
6
-
րդ
դարի հսկաներից մեկը՝ Երերաքի բազիլիկան։
Աոավոտյան վաղ մեր սայլը, հյուսիսային պարիսպների Դվնո դուոը
անցնելով, ուղղություն վերցրեց դեպի 1սոշավանք, որովհետև սայլով հնարա­
վոր էր միայն այնտեղով գնալ։ Խոշավանօի մոտ Ախուրյան գետը անցնելու
հնարավորություն կ ա ։ Այնտեղ գետի հունը բավականին լայն է ։ Չնայած այդ
երթուղին եոապատիկ երկար է, սակայն միակ հարմար ճամփան է
սայլի
համար։ ճարտարապետ Ն. Բունիաթյանը և Տարագրոսը հետևյալ օրը կարճ
ճանապարհով (Անի—Խարկով—Ղըզըլղալա) պետք է գային Երերաք։
Անցնելով Հովվի եկեղեցին, 1սոշերը, Հոոոմոսի վանքը, կտրելով Ախուր­
յանը, մի երկու ժամից հասանք Անի կայարան ու այնտեղից էլ Ղըգըլդալա
գյուղը։ Մի խոսքով Անիից մինչև Ղըզըլղալա օղակաձև մի պտույտ կատա­
րեցինք։
Ղըզըլղուլան չոր ու ցամաք մի փոքրիկ գյուղ էր, մեծ մասամբ գետ­
նափոր տներով։ Գյուղը ջուր չուներ։ Ն ա օգտվում էր մոտ մի կիլոմետրի վրա
երկաթգծի համար կաոացված ջրմուղի շենքից, իսկ գյուղի ցորենի և գարու
արտերը թողնված էին երկնքի կամքին։
Անիի սուրհանդակը այնտեղ նախօրոք վարձել էր մի սենյակ, որը ամե­
նալավը պետք էր համարել այդ գյուղում։ Սենյակը ուներ երկու լուսա­
մատ, դա րացաոություն էր Ղըզըլղասպում։ Մեր բնակարանից մոտ 250
քայլի վրա կանգնած էր հինավուրց ծերունին՝ Երերուքը։
Բունիաթյանն ու Տարագրոսը եկան հետևյալ օրը։
Սկսվեց մեր աշխատանքը, նախ ես և Տարագրոսը տաճարի շուրջը,
պատերից միփոքր հեռավորության վրա, որոշ բարձրությամբ ցցեր ամրաց­
րինք և մետաղյա լարով քառանկյունի շրջափակեցինք հուշարձանը և ապա
սկսեցինք ջրաչափով հորիզոնական գիծ անցկացնել Երերուքի պատերին
արտաքուստ և ներքուստ։ ճարտարապետը զբաղված էր տաճարի ճակատ­
ների գծագրությամբ։
Սկսվեց չափագրությանը։
Ես և Տարագրոսը ոալետով առնում էինք ընդհանուր չափերը և ապա
անցնում մանրամասնություններին։
Հուշարձանի յուրաքանչյուր քարը չափագրվեց։ Բարձրանամ էի Երերու­
քի պատերի վրա և հաղորդում որմնախոյակների չափերը իրենց մանրամաս­
նություններով։ ճարտարապետը նշում էր այն իր տախտակի վրա, ար նախ­
օրոք գծել էր հուշարձանի ճակատներն ա մանրամասները։
Ն. Բունիաթյանն ու Տարագրոսը բնավորության հակադիր գծեր անեին,
աոաջինը՝ լառ, մտքերի մեջ խորասուզված, ամբողջապես կլանված իր աշ–
49
4
Անիում
Fonds A.R.A.M