Ահաբեկված ջրկիրի դողդոջուն շուրթերը մրմնջամ էին մի ինչ-որ աղոթք,
ինձ անհասկանալի բառերով...
Ավերակների քաղաքում շրջում է Անիի Ոգին...
Սարսափը տիրել էր թե վանահոր սպասավորներին Ա թե Իգաձորի բնա­
կիչներին...
Մի քանի ծանր գիշերներից հետո առեղծվածը լուծվեց։ «Անիի Ոգին»
դա երիտասարդ գիտնական Օրբելին էր։
Նա վերծանում ու հավաքում էր Անի քաղաքի վիմական արձանագրու­
թյունները։ Հերթը հասել էր Առաքելոց եկեղեցու գավթի ներսի արձանա­
գրություններին և միակ հարմար միջոցը դյուրին և ճիշտ վերծանելու համար,
դա գիշերը լամպարի լույսով աշխատելն էր։ Գիշերը լամպարի լույսը թեք սա­
հում է վիմագրված տատի վրա Ա արձանագրված տառերը կենդանի ցցվում
են աչքիդ առջև։
Աշխատանքը ավարտված էր ամենայն խնամքով և պատրաստ հրատա­
րակության։ Նույնիսկ հատուկ տառատեսակներ էին ձևավորված ու ձուլված,
որոնց վրա հարգելի գիտնականը անքուն գիշերներ էր լուսացրել։
Հարգելի Օրբելին անձամբ, ակադեմիայի տպարանում, խնամքով շա­
րել էր այդ նոր տառատեսակով, Անիի արձանագրությունների բովանդակու­
թյունը իրենց բացատրական մասով։
Արդեն կապված էին տպագրական երեսները, որոնցից արտատպված էր
մի օրինակ սրբագրության համար։
Բայց... Ավա՜ղ...
Դեռ նոր էր սկսել սրբագրության աշխատանքը, երբ բնության արհա­
վիրքին զոհ գնաց Հովսեփ Օրրելու արյուն քրտինքով ձեռք բերած վաստակը։
Մի չարաբաստիկ գիշեր ջրհեղեղը սրբեց ու տարավ ակադեմիայի
տպարանը, ոչնչացավ ամեն ինչ...
Ու մնաց վշտաբեկ գիտնականը, կսկիծը սրտում, Անիի քարե մատյանի
չսրբագրված միակ օրինակը ձեռքին...
.
Դժբախտ քաղաքի անողոք ճակատագիրը անխնա հարվածելով, կորց­
նում, ոչնչացնում էր քրտնաջան վաստակը այն բոլոր անձնվեր մարդկանց,
որոնք աշխատել էին Ավերակների քաղաքի պատմության ու մշակույթի
ուսումնասիրությամբ։
Վերհիշված ցավալի աղետը բացառության չէ կազմում։
ճարտարապետ Թորոս Թորամանյանը մինչև իր կյանքի վերջին վայր­
կյանը ծանր վիշտ ապրեց...
1913
թվին նա գնաց Վիեննա և Վիեննայի համալսարանին կից արվեստի
պատմության ինստիտուտին հանձնեց աո ի հրատարակության հայկական
3%
Fonds A.R.A.M