նի շավիղներ էր բացել իր բնակարանից դեպի Տ. Հոնենց, Ապուղաւ1բենց
Պարոնի պալատ, Աոաքելոց եկեղեցին, Միջնաբերդ, Ծաղկոցաձոր և, այլն...
Ուներ փոքրիկ տնտեսություն՝ բաղկացած չորս կովից և մի քանի ցեղա­
կան ավանակներից։ Իգաձորի և Ծաղկոցաձորի հանգույցում մշակում էր մի
փարթամ բանջարանոց։
Ըստ հնարավորության, նա լայն աջակցություն էր ցուցաբերում Անիի
գիտարշավին տնտեսական Ա կենցաղային խնդիրներում, աչքաթող չանելով
նաև ճարտարապետ Թ. Թորամանյանին, Արամ Վրույրի ն և նկարիչ Արշակ
Ֆեթվաճյանին, որոնցից Ա. Ֆեթվաճյանը մասնակի, իսկ Արամ Վրույրը և.
ճարտարապետ Թ. Թորամանյանը Անի քաղաքի պատվավոր Ա մնայուն բնա­
կիչներն էին համարվում։
Անիում ցարական կառավարության կողմից ճանաչված և հաստատված
պաշտոնական եկեղեցին համարվում էր Տ. Հոնենցի սուրբ Գրիգոր Լուսա­
վորիչը։ Սակայն եկեղեցական արարողությունները կատարվում էին Անիի
հռչակավոր Մայր տաճարում, որովհետև գտնվում էր վանահոր բնակարա­
նի մոտ։
Սպասավորները երբեմն ջղայնացնում էին հայր Միքայելին՝ ճշտորեն
չկատարելով նրա կարգադրությունները։ Ն ա հաճախ ասում էր, «երբ ես մեռ­
նեմ, իմ մարմինը ամփոփեցեք Մայր տաճարի հյուսիսային պատի մոտ և
տապանաքարիս վրա գրեցեք. «Աստ հանգչի մարմին բազմաչարչար Միքա­
յել վարդապետի՝ Վանահայր Անվո։ Ն ա տասը տարի ավելի կապրեր, եթե
իր ծառաները չջղայնացննի ն»։
Հայր Միքայելը մեծ հարգանք ու սեր էր վայելում շրջակա
գյուղերի
բազմազգ բնակիչների կողմից։ Մուսուլման գյուղացիները նրան
մ ո ւ ր ւս­
խ տ ս
էին կոչում և հաճախ դիմում էին նրա արդարադատությանը, իրենց
կնճռոտ վեճերը լուծելու համար։
Չնայած այդ
բոլորին,
1920
թվին
մի խումբ թուրքեր
մտնում են
Անի, հայր սուրբի կյանքին վերջ տալու համար։ Հայր Միքայելին հաջող­
վում է խուլս տալ ալդ չարանենգ մարդկանց որոգայթից և փախուստ տալով
թաքնվել Ախուրյանի ձորի եղեգնուտում ու մեծ դժվարությամբ, երեք օրվա
ընթացքում, կտրել երեք վերստ տարածություն և ապա անցնել Ախուրյանի
աջ ափը ու բարձրանալ Խարկով հայաբնակ գյուղը։
Միքայել վարդապետը, այդ առնակազմ ղարաբաղցին, ծանր հիվանդու­
թյամբ, բոլորովին հյուծված, էջմիածնռւմ մահիճ ընկավ առանց որևէ խնամ­
քի և կարճ ժամանակից հետո վախճանվեց սովի ու թշվառության մեջ։
ւն ,
ն .
Fonds A.R.A.M