ների, որոնք թուրքական վայրագություններից հալածական, լքելով Ալաշ–
կերտի գեղատեսիլ հովտի արգավանդ հողերը, տուն, տեղ, գաղթել, եկել էին
արևելյան Հայաստան, բնակության հաստատելով Անի քաղաքի Իգաձորի
պատմական այրերում։
Իգաձորի այրերի բնակիչները միայն այդ երեք եղբայրները չէին։ Այն­
տեղ բնակվում էին նաև ատաղձագործ Աըամը և Օհանը իրենց ընտանիք­
ներով, նույնպես Ալաշկերտից գաղթած։
Ագոն ամաովա ամիսներին աշխատում էր Անիի պեղումներում որպես
բանվոր, իսկ մնացած ամիսներին զբաղվում էր իր տնտեսությամբ։
Կարապետը՝ միջնակ եղբայրը, ծաոայում էր ճարտարապետ Թորոս Թո–
րամանյանի մոտ։ Իսկ Եսային՝ կրտսերը, Անի քաղաքի սուրհանդակն էր։
Ն ա զգեստավորված էր չերքեզի տարազով, գլխին կրում էր մորթե գլխարկ,
ոտքերին բարձրավիզ կոշիկներ, որոնք մինչև սրունքներն էին հասնում։
Ձախ կողմը, չուխայի վրա, ամրացված էր պղնձաձույլ, բոլորաձև, փայլուն
մի մետաղ, որի վրա ոուսերեն և հայերեն փորագրված էր՝ «Անիի սուրհան­
դ ա կ » ։
Այս մետաղյա նշանը, որ ցույց էր տալիս նրա պաշտոնական դրությունը,
մեծ ազդեցություն էր գործում շրջակա գյուղերի ազգաբնակչության վրա,
որոնք հարգանքով ու ակնածությամբ էին մոտենում Անիի սուրհանդակին։
Պաշտոնական երթի ժամանակ Անիի սուրհանդակը դուրս էր գալիս ձի
հեծած՝ խաչմերուկ փամփշտակալները, հրացանը և երկսայրի թուրը կողքից
կախված ու տարազին համաձայն դաշույնը աոջևից ամրացված։ Այս ամենը
այդ երիտասարդ սուրհանդակին տալիս էին իր կոչմանն արժանի պատկա­
ռելի տեսք։
Զմոան ամիսներին նա երբեմն այցի էր գնում շրջակա գյուղերը։ Հատ­
կապես եզդիները մեծ երկյուղածություն էին տածում դեպի Անիի սուրհան­
դակը։ Նրան հրավիրում էին իրենց հավաքատեղին, հարգանքով բազմեցնում
օդայի գլուխը և երկար ու բարակ զրուցում աշխարհի խեր ու շաոից, հյու­
րասիրում, և ապա սկսվում էր բողոքավորների այցը իրենց անլուծելի վե­
ճերը լուծելու համար։
Անիի սուրհանդակի խոսքն օրենք էր։
Ն ա վիճող կողմերին լսելուց հետո մի քանի խրատական խոսքեր էր
ասում և տալիս իր վճիոը։ Նր ա վճիոը երկու կողմերից էլ ընդունվում էր
աոանց առարկության։
Արամը՝ Անիի հնադարանի հյուսնն էր։
Օհանը՝ Միքայել վարդապետի մոտ սպասավոր էր։ Ն ա նմանապես սպա­
սավորում էր Անիի գիտարշավին։
9
Fonds A.R.A.M