Նա 1915 թ. ամառը աշխատում էր Անդրկովկասի ռազմաճակատի
կարմիր խաչի առաջապահ ջոկատում։ Ջոկատը կանգնած էր Ծորոխի ավա­
զանում, Իշխան գյուղի մոտ։ Այդ գյուղը ծննդավայրն է հռչակավոր կաթո­
ղիկոս Ներսես Շինողի, որը Վաղարշապատի մոտ վեր խոյացրեց հայ պատ­
մական արվեստի խոշորագույն կոթողներից մեկը՝ Զվարթնոցը։
Եվ ահա երիտասարդ ուսանողը, ճորոխի ավազանում, աոաջին ան­
գամ լինելով, տեսավ հայ ճարտարապետական արվեստի գեղեցիկ գործե­
րից մեկը՝ Իշխանի տաճարը՝ կառուցված Ներսես Շինողի կողմից 7-րդ դա­
րում (հիմնովին վերանորոգված է 10-րդ դարում)։
Տոկարսկին կանգնած էր ծանրանիստ կոթողի հաղթ կամարների տակ,
որոնք իրենց կառուցվածքների մեջ կրում էին տաղանդավոր հայ ճարտա­
րապետի ստեղծագործ
կնիքը։
Տոկարսկին, օգտվելով ռազմաճակատի ժամանակավոր դադարից,
առանց ժամանակ կորցնելու, սկսում է ուսումնասիրել, գծագրել ու չափագրել
այն։
Իշխանի տաճարը եղավ այն կուռ շաղկապը, որը անխախտելի կերպով
պրկեց երիտասարդ ճարտարապետացուին պատմական
հայ ճարտարապե­
տության հետ։
1915
թ. վերջերին Տոկարսկին վերադառնալով Ս. Պետերրուրգ, ծա­
նոթների խորհուրդներով ներկայացավ պրոֆ. Ն. Յա. Մառին և նրա սե­
ղանին դրեց Իշխանի չափագրությունները։
Պրոֆեսորը մեծ գոհունակությամբ ծանոթացավ խանդավառ ուսանողի
խնամքով կատարած չափագրություններին։ Ն ա անդրանիկ դուռը բացեց
Տոկարսկու աոջև, հրավիրելով նրան Անիի 15-րդ գիտարշավին աշխատելու
որպես ճարտարապետդ Եվ ահա 1916 թվականին տեսնում ենք նրան Ավե­
րակների քաղաքում, արվեստագետին վայել անկեղծ ու շիտակ բնավորու­
թյամբ և ջերմ ավյունով։
Որոշվեց հեռավոր շրջագայություն կատարել դեպի Երերաք, Մրեն, Բա­
գարան։ Երթուղին բավական երկար էր։
—
Պետք է ձիեր վարձել,— ասաց Տոկարսկին։
Չարի նովը մերժեց՝ առարկելով, որ ինքը ձի նստել չի կարող։
—
Այդ դեպքում սայլ վարձենք։
—
Ես սայլ նստել էլ անկարող եմ,— դարձյալ առարկեց մեր տարօրի­
նակ ղեկավարը։ Նր ա առարկությունները կարծում եմ ժլատ բնավորության
հետևանք էին։
Չնայած փոխադրական միջոցների վրա ծախսվելիք գումարը արշա–
վախմբի հաշվին էր լինելու, բայց Չուբինովի տարօրինակ բնավորությունը
Fonds A.R.A.M